25η Νοεμβρίου: Παγκόσμια Ημέρα εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών

Γράφει ο Πολιτικός Μηχανικός Θεόδωρος Κ.Παπαϊωάννου


Η 25η Νοεμβρίου, έχει ορισθεί από τα Ηνωμένα Έθνη (1999), ως διεθνής ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών. Είναι ένα φαινόμενο που παρότι έχει γίνει σημαντική πρόοδος σε θέματα ισότητας, αποτελεί ένα από τα πλέον μελανά σημεία του σύγχρονου πολιτισμού μας. Η βία κατά των γυναικών, εμφανίζεται τόσο στις υπανάπτυκτες, όσο και στις σύγχρονες αναπτυγμένες χώρες. Στις υπανάπτυκτες χώρες, εμφανίζεται με περισσότερο πρωτόγονες μορφές, όπως: ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων, ο λιθοβολισμός, οι θανατώσεις γυναικών για λόγους τιμής, και ο υποχρεωτικός γάμος. Στις σύγχρονες κοινωνίες, εμφανίζεται κυρίως με τη μορφή της οικογενειακής βίας και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης, αφορά όλες τις κοινωνικές τάξεις και έχει λιγότερο ή περισσότερο αναγνωρίσιμη μορφή. To φαινόμενο αυτό δεν εμφανίζεται τυχαία ή περιστασιακά, αλλά σχετίζεται άμεσα με τις σχέσεις εξουσίας ανάμεσα στα δύο φύλα. H γυναίκα σε οποιαδήποτε φάση της ζωής της, από την παιδική έως και την τρίτη ηλικία, γίνεται συχνά ένα δραματικό πρόσωπο. Γίνεται θύμα της προκατάληψης, της άγνοιας, της φτώχειας, της ίδιας της οικογένειας, της κοινωνίας. Το θέμα της βίας κατά των γυναικών μέσα στην οικογένεια, τέθηκε από το Γυναικείο κίνημα στις αρχές της 10ετίας του ΄70 σε Ευρώπη και Αμερική και στην Ελλάδα μετά τη μεταπολίτευση. Η οικογενειακή βία , είναι η πλέον κραυγαλέα καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων εφόσον διαπράττεται από μέλη της ίδιας οικογένειας. Eίναι ανεξάρτητη από την κοινωνική και ταξική θέση, το μορφωτικό και οικονομικό επίπεδο, την εθνικότητα ή την ηλικία του θύτη και του θύματος. Η βία μέσα στην οικογένεια περιλαμβάνει: 1) την κακοποίηση 2) τη σεξουαλική παρενόχληση 3) τη ασέλγεια 4) το βιασμό 5) τη λεκτική, συναισθηματική και ψυχολογική βία. Με βάση τα στατιστικά στοιχεία που κατά καιρούς δημοσιοποιούνται, είναι πολύ μικρό το ποσοστό των γυναικών που υπέστησαν βία και την κατήγγειλαν ή απευθύνθηκαν σε συμβουλευτικά κέντρα ή σε άλλες δομές στήριξης. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι το 60% με 70% των γυναικών είναι έγγαμες. Από αυτές το 50% με 60%, άρχισε να κακοποιείται μετά τον γάμο. Πάνω από 60%, έχουν τελειώσει Λύκειο και Πανεπιστήμιο. Θύτης στη συντριπτική πλειοψηφία είναι ο σύντροφος που στην πλειονότητα των περιπτώσεων είναι άνθρωπος με ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση και πολίτης υπεράνω πάσης υποψίας. Σύμφωνα με στατιστικές του Ευρωβαρόμετρου που πραγματικά σοκάρουν, μία στις τρεις γυναίκες που φτάνει στα επείγοντα περιστατικά νοσοκομείων είναι θύμα ενδοοικογενειακής βίας, μία στις δύο δολοφονημένες γυναίκες κάθε χρόνο, σκοτώνεται από τον νυν ή τον πρώην σύντροφό της. Παρότι από την 10ετία του ΄70 και μετά πέρασαν πολλά χρόνια και κατακτήθηκαν αρκετά πράγματα, εν τούτοις η ΄΄αθέατη βία ΄΄, όπως ονομάζεται η βία μέσα στην οικογένεια, αποτελεί μέρος της καθημερινότητας πολλών γυναικών. Το νομοθετικό πλαίσιο της χώρας μας, ρυθμίζει ζητήματα σχετικά με τη βία κατά των γυναικών με νόμους που έχουν ψηφισθεί και ισχύουν. -Ο Νόμος 1418/1984 , ορίζει ως κακούργημα το έγκλημα του βιασμού. -Υπάρχει η από 27/11/91 Σύσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης , για την προστασία ανδρών και γυναικών κατά την εργασία και η νομολογία που διαμορφώθηκε μετά τις καταδικαστικές αποφάσεις δικαστηρίων σε βάρος εργοδοτών για σεξουαλική παρενόχληση υπαλλήλων τους. -Ο Νόμος 3500/2006, για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενεικής βίας, με τον οποίο ποινικοποιήθηκε η κακοποίηση γυναικών και ο συζυγικός βιασμός. Είναι βέβαιο ότι η ύπαρξη ενός σύγχρονου νομοθετικού πλαισίου είναι απαραίτητη. Αυτό όμως από μόνο του δεν είναι αρκετό. Εκείνο που προέχει, είναι να αντιληφθεί η κοινωνία, να αντιληφθεί ο καθένας μας, ότι είναι υποχρέωση και καθήκον μας, η ανάδειξη και καταδίκη αυτών των πράξεων. Δεν νοείται μία σύγχρονη, δημοκρατική και ανθρώπινη κοινωνία να μένει απαθής και αδιάφορη σε πράξεις βίας σε βάρος οιουδήποτε και αν ασκείται. Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε είναι επίκαιρο το σύνθημα ΄΄ΣΠΑΣΤΕ ΤΗ ΣΙΩΠΗ ΄΄, και αυτό το σύνθημα έχει διπλούς αποδέκτες. 1) Τα θύματα βίας , τα οποία κινούνται μέσα σ΄ ένα φαύλο κύκλο ενοχής , θεωρώντας τον εαυτό τους συμμέτοχο και συνένοχο σ΄ αυτό που τους συνέβη. Η ενοχή λειτουργεί ανασταλτικά στο να δημοσιοποιήσει και να καταγγείλει το θύμα το γεγονός, φοβούμενο την κατακραυγή του κοινωνικού περίγυρου και την στοχοποίησή του. Είναι εύλογο και απολύτως κατανοητό να φοβάται κανείς να καταγγείλει ένα τέτοιο γεγονός. ΄Όμως όταν δεν τολμάμε να ομολογήσουμε και δεν τολμάμε να πούμε πόσο φοβόμαστε, τόσο περισσότερο περιπλέκεται η κατάσταση.
Το άτομο που υφίσταται βία, πρέπει να αντιληφθεί ότι είναι λάθος να ανέχεται τέτοιου είδους συμπεριφορά και να αποδέχεται τον εξευτελισμό της ανθρώπινης υπόστασης και της αξιοπρέπειάς του. Η βία εξευτελίζει περισσότερο αυτόν που την ασκεί παρά το ίδιο το θύμα. 2) Την κοινωνία, τον περίγυρο, που είναι αδιανόητο να μένει απαθής, αδιάφορη ή θεατής. Είναι υποχρέωση όλων μας, να καταγγέλουμε πράξεις βίας που υποπίπτουν στην αντίληψή μας. Η βία δεν απορρέει αυτόματα ούτε από την ανδρική, ούτε από τη γυναικεία φύση, δεν στρέφεται ενάντια σε μια μειοψηφία γυναικών. Αφορά όλες τις γυναίκες, είναι ζήτημα πολιτικό και αποκαλύπτει την εξουσία μιας μερίδας τη ανθρωπότητας πάνω σε μια άλλη. Είναι προϊόν μιας κοινωνίας που κατασκευάζει εν δυνάμει θύτες και θύματα. Όσοι νόμοι και αν θεσπιστούν, αυτό δεν αρκεί. Η αντίδραση σε φαινόμενα βίας , πρέπει να γίνει κτήμα μας, να το μαθαίνουμε στα παιδιά μας, να γίνει δεύτερη φύση μας. Ολοκληρωμένος πολίτης – άνθρωπος, είναι αυτός που αρνείται να μένει αμέτοχος, που αρνείται να βγάζει την ΄΄ουρά του απ΄ έξω ΄΄που νοιάζεται για το διπλανό του. Σε κάθε φαινόμενο βίας, αυτό που πρέπει να μας διακατέχει, δεν είναι ο οίκτος για το θύμα , αλλά οργή και θυμός . Κάθε τέτοια πράξη, πρέπει αυτόματα να μας βάζει στη θέση του θύματος, να είναι γροθιά στο στομάχι μας. Ας γίνει κατανοητό απ΄ όλους μας ότι οποιαδήποτε μορφή βίας, θέτει υπό αμφισβήτηση βασικές έννοιες, θέτει υπό αμφισβήτηση την έννοια του ατόμου, την έννοια της ελευθερίας, την έννοια της αξιοπρέπειας, την έννοια της δημοκρατίας, την ίδια την έννοια του πολίτη. Όλοι οι ενεργοί πολίτες, άνδρες και γυναίκες θα πρέπει να συστρατευτούν σε μία κοινή προσπάθεια, επιδεικνύοντας μηδενική ανοχή στη διαιώνιση της βίας και στον εξευτελισμό των θυμάτων τόσο σε κοινωνικούς θεσμούς όσο και μέσα στην ίδια την οικογένεια.