Από thiva-press
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
Ο Σύλλογος Πολιτιστικής Ανάπτυξης Θήβας «ΛΑΪΟΣ» σας καλεί την Τετάρτη 26 Νοέμβρη 2008, ώρα 8.00 μ.μ., στην αίθουσα «ΑΡΜΟΝΙΑ» του Συνεδριακού Κέντρου του Δήμου Θηβαίων, σε διάλεξη με θέμα «Θηβαϊκά Δρώμενα σε Αρχαίους και Σύγχρονους Καιρούς», με εισηγητή τον Αρχαιολόγο Θεόδωρο Σπυρόπουλο.
Το Διοικητικό Συμβούλιο
1 σχόλιο:
Τα σπουδαιότερα “δρώμενα” στην αρχαία Θήβα τελούνταν στο- σήμερα εντελώς εγκαταλειμμένο- Ιερό των Καβείρων. Το αρχαίο αυτό Ιερό είναι σχεδόν στην πόρτα μας, δίπλα στα Βάγια. Παίρνω αφορμή από τη διάλεξη, που οργανώνει ο Πολιτιστικός Σύλλογος “Λάιος”, για να δώσω λίγες πληροφορίες:
ΤΟ ΘΗΒΑΪΚΟ ΚΑΒΙΡΕΙΟ
Είναι αποδεκτό ότι η επιλογή της θέσης των πόλεων και κυρίως των ιερών και των λατρευτικών πότων, στην αρχαιότητα, αλλά και σήμερα, δεν είναι τυχαία. Η εκλογή των ιερών, όταν γίνεται από τους μύστες, έχει ως κύριο κριτήριο τα γεωμαγνητικά πεδία και την δονητική ισχύ του τόπου. Έτσι εκπληρώνεται ο απώτατος προορισμός τους. Με τέτοιο κριτήριο έγινε η επιλογή του λατρευτικού και μυστηριακού τόπου, που αποτελεί το Θηβαϊκό Καβείριο Ιερό.
Το Καβείριο, το βλέπει κανείς ξαφνικά μπροστά του μόλις ανηφορίζει τα πρώτα χαμηλά υψώματα, ποτ αποτελούν το νότιο κράσπεδο της Θηβαϊκής πεδιάδας. Ανάμεσα στους χωματόλοφους σχηματίζεται ένας φυσικός θεατρικός χώρος, που χρησιμοποιήθηκε ως υπαίθριο τελεστήριο σε όλη τη διάρκεια της ζωής του Ιερού. Ο κυριότερος όμως λόγος επιλογής του συγκεκριμένου χώρου ήταν η βραχώδης διαμόρφωση στη βόρεια πλαγιά, κεντρικό σημείο της λατρείας, όπου επικοινωνεί ο πάνω κόσμος με τον κάτω κόσμο, την κατοικία της λατρευόμενης θεότητας.
Από φυσική, τοπογραφική πλευρά, κατά τον θρησκειολόγο και ειδικό βοιωτολόγο A. Schachter, ενδιαφέρει η παρουσία του φυσικού βράχου- λίθου, που δεσπόζει του Ιερού. Δεν έχει άδικο, αφού ανάλογα στοιχεία είναι παρόντα σε πολλά Ιερά από την προϊστορική κιόλας περίοδο. Βράχους- λίθους βρίσκουμε στους Δελφούς, στην Ελευσίνα, στο Πτώο, στη Σαμοθράκη και στη Λήμνο.
Η μυστική λατρεία των Θηβαίων περιελάμβανε μια κεντρική θεότητα, τη μητέρα- θεά και τους Καβείρους. Στη Βοιωτία οι Κάβειροι ήταν δύο, αποκαλούμενοι « Κάβιρος και παις » σύμφωνα με τοπική ομάδα λατρείας, που αποτελείται από ζεύγος θεών, όπου ο ένας ήταν νεότερος του άλλου.
Ο περιηγητής Παυσανίας βρήκε ζωντανή την παράδοση πως η καθιέρωση των μυστικών τελετών ήταν έργο της Δήμητρας και στο γειτονικό άλσος της Δήμητρας και Κόρης μπορούσαν να μπουν μόνον όσοι είχαν μυηθεί κι επομένως είχαν ιερό δεσμό με τη θεά.
Σε αρκετά αγγεία απεικονίζεται ο Κάβιρος ως γενειοφόρος θεός με στεφάνι κισσού στο κεφάλι και κάνθαρο στο χέρι, που μοιάζει με τον Διόνυσο, και ο “Παις”, το θεϊκό παιδί που βρίσκεται στην υπηρεσία του. Η κεντρική μορφή της λατρείας, η μητέρα Θεά, συνδέεται με διάφορα ονόματα, όπως Δήμητρα Καβιραία, Πελαργή, Ησιόνη.
Τα οικοδομικά λείψανα στο Καβείριο δεν είναι αρχαιότερα του 6ου π.Χ. αιώνα, αν και τα πρώτα αναθήματα- μεταλλικά ειδώλια ταύρων- χρονολογούνται στη γεωμετρική Περίοδο. Ίσως υπήρχε κάποια προσωρινή κατασκευή, πιθανώς ξύλινη, για την τελετή των μυστηρίων και την έκθεση των ιερών αντικειμένων.
Η αρχιτεκτονική του Ιερού άλλαζε κάθε φορά, ανάλογα με την τυπολογία της λατρείας. Το κυριότερο οικοδόμημα μέσα στο κτιστό περίβολο του Ιερού ήταν ο ναός, κτισμένος σε τρεις φάσεις. Ο παλιότερος ναός ανήκει στον 4ο π.Χ. αιώνα, ενώ στο νεότερο ναό, στα μέσα του 2ου π. Χ. αιώνα, προστέθηκε προστώο τεσσάρων κιόνων στα ανατολικά και στο σηκό του ναού υπήρχε λατρευτικό άγαλμα. Η τελευταία μορφή του ναού ανάγεται στους χρόνους μετά τον μιθριδατικό πόλεμο.
Στα τέλη του 4ου αιώνα, συγχρόνως με την ανοικοδόμηση της Θήβας, παρατηρούνται επαναστατικές αλλαγές στο Καβείριο. Η επιρροή της Σαμοθράκης στην αρχιτεκτονική και στη λατρεία είναι φανερή. Οι Κάβειροι ονομάζονται Μεγάλο Θεοί, όπως οι θεοί της Σαμοθράκης του 1ου μ.Χ. αιώνα. Πολλά από τα αναθήματα στο ναό είναι απλά παιγνίδια προσφερόμενα στο θεϊκό παιδί, ίσως με την ελπίδα της απόκτησης αρσενικών παιδιών. Συνηθισμένα παιγνίδια που βρέθηκαν ως αναθήματα είναι κουδούνια, σβούρες και αστράγαλοι, μεταλλικά και πήλινα. Πολλά ενεπίγραφα ανέφεραν τον Κάβιρο ή το παιδί. Προφανώς τα αγγεία και τα άλλα αναθήματα γίνονταν από ειδικούς τεχνίτες και οι πιστοί μπορούσαν να τ’ αγοράσουν έξω από το ναό.
Χαρακτηριστική είναι η ομάδα των Καβειραϊκών αγγείων, στα τέλη του 5ου π.Χ. αιώνα, που απεικόνιζαν μορφές με νεγροειδή χαρακτηριστικά, με θέματα μυθολογικά έχοντας γελοιογραφική διάθεση. Σκοπός των “γελοιογραφιών’ ήταν να προκαλέσουν εύθυμη διάθεση, αν και δεν είναι γνωστός ο λόγος της απεικόνισης νέγρων και νεγροειδών πυγμαίων.
Το πιο αξιοπρόσεκτο χαρακτηριστικό της Καβειραϊκής λατρείας είναι η μη αλλοίωση της βασικής λατρείας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του Ιερού, παρ’ όλες τις πολυάριθμες επιρροές από άλλες λατρείες. Η αρχιτεκτονική, η εικονογραφία, τα αναθήματα άλλαξαν δια μέσου των αιώνων, αλλά οι αλλαγές αυτές συσχετίζονταν με το συρμό της εποχής μάλλον, παρά με την ουσία της λατρείας. Ο πυρήνας έμεινε ο ίδιος, ένα σύμπλεγμα από τρεις ή τέσσερεις θεότητες, με επίκεντρο τη μητέρα θεά, προς τιμήν της οποίας τελούνταν τα μυστήρια στο υπαίθριο τελεστήριο του Ιερού.
Είναι γεγονός, πάντως, ότι δεν θα μάθουμε ποτέ τι ακριβώς ήταν τα δρώμενα και ποια ήταν η διαδικασία της μύησης. Ο φόβος για την οργή των Καβείρων ήταν τόσο ισχυρός, ώστε το μυστικό τους ουδέποτε αποκαλύφθηκε στους αμύητους.
Όσοι είχαν την τύχη να μυηθούν σε κάποιο από τα μυητικά συστήματα μπορούσαν να αντιληφθούν και να φανταστούν την εσωτερική αρμονία και πληρότητα των Καβειρών μυστηρίων. Το αιώνιο φως που διαχεόταν μέσα από τα μυστήρια φώτιζε τη διάνοια των μυημένων, οπότε μπορούσαν ν’ αντιληφθούν το μέγα Κοσμικό Μυστήριο της Δημιουργίας, της Ζωής και της Εξέλιξης.
Για το θέμα των αρχαίων ελληνικών μυστηρίων έχω αφιερώσει αρκετό χρόνο, έχοντας συλλέξει αρκετό υλικό. Ειδικότερα για τα Καβείρια υπάρχει έτοιμη εργασία 15 πυκνογραφημένων σελίδων. Αν υπάρχει ενδιαφέρον από τους επισκέπτες τις ιστοσελίδας, και διάθεση από τον διαχειριστή του blog, μπορούν τα Καβείρια" να δοθούν σε 4 συνέχειες.
Δημοσίευση σχολίου