Οι 10 σημαντικότερες επιστημονικές ανακαλύψεις του 2008

Η επιστήμη, για μια ακόμη χρονιά, έκανε σημαντικά άλματα σε όλους τους τομείς το 2008.

Το κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό Science έδωσε τη μεγαλύτερη "βαθμολογία" σε δύο ερευνητικές ομάδες, μια στις ΗΠΑ και μια στην Ιαπωνία, που κατόρθωσαν να παράγουν "κατά παραγγελία" νέες κυτταρικές σειρές μέσω αναπρογραμματισμού κυττάρων από το δέρμα ασθενών. Μια ανακάλυψη που ελπίζεται ότι μελλοντικά θα οδηγήσει σε θεραπείες για ασθένειες όπως το Πάρκινσον, το Αλτσχάιμερ και ο διαβήτης τύπου 1.

Τον Ιούλιο, οι επιστήμονες -που πριν μόλις δύο χρόνια είχαν κάνει την ίδια ανακάλυψη σε ποντίκια και φέτος πια προχώρησαν σε ανθρώπους- πήραν κύτταρα από δέρμα ασθενών και τα αναπρογραμμάτισαν (γύρισαν προς τα πίσω το βιολογικό ρολόι αυτών των κυττάρων), ώστε να μετατραπούν σε βλαστοκύτταρα. Αυτά, στη συνέχεια, μπορούν να αποκτήσουν νέες "ταυτότητες", δηλαδή να μετατραπούν σε υγιή κύτταρα διαφορετικών από το δέρμα ιστών και οργάνων (εγκεφαλικών νευρώνων, καρδιάς, μυελού των οστών κ.α.) και έτσι να αντικαταστήσουν τα προβληματικά κύτταρα των ασθενών που τα δώρισαν.

Η όλη διαδικασία θα απαιτήσει χρόνο μέχρι να τελειοποιηθεί, όταν όμως οι επιστήμονες κατορθώσουν κάποια μέρα να ελέγξουν πλήρως και με ασφάλεια τον κυτταρικό αναπρογραμματισμό, οι ασθενείς θα θεραπεύονται πια με τα δικά τους κύτταρα. Επιπλέον, η νέα τεχνική θα επιτρέπει τη δημιουργία των βλαστοκυττάρων, χωρίς να οδηγεί σε καταστροφή εμβρύων, κάτι που έχει προκαλέσει ηθικές και κοινωνικές αντιδράσεις.

Πέρα από τον κυτταρικό αναπρογραμματισμό, που, κατά το περιοδικό, "εν μια νυκτί άνοιξε ένα νέο πεδίο της βιολογίας, πολλά υποσχόμενο στην ιατρική", ως σημαντικότερες επιστημονικές καινοτομίες το 2008 αξιολογήθηκαν οι εξής:

2. Για πρώτη φορά παρατηρήθηκαν φέτος άμεσα εξωπλανήτες σε τροχιά γύρω από άλλα άστρα. Ο αριθμός των παρατηρηθέντων πλανητών πέρα από το ηλιακό μας σύστημα έχει ξεπεράσει πια τους 300, αλλά μέχρι τώρα όλα είχαν ανακαλυφθεί μόνο με έμμεσους τρόπους.

3. Ανακαλύφθηκαν νέα γονίδια που σχετίζονται με τον καρκίνο.

4. Ανακαλύφθηκε μια νέα "οικογένεια" υπεραγώγιμων υλικών, που μεταφέρουν το ηλεκτρικό ρεύμα χωρίς αντίσταση, σε πολύ υψηλή θερμοκρασία.

5. Οι βιοχημικοί παρακολουθήσουν τις πρωτεϊνες "επί το έργον", καθώς προσδένονται στους στόχους τους, αλλάζουν το μεταβολισμό ενός κυττάρου και συνεισφέρουν στις ιδιότητες ενός ιστού.

6. Ανακαλύφθηκε ένα νέο "εργαλείο", που μπορεί εύκολα να αποθηκεύσει, σε βιομηχανική κλίμακα, ηλεκτρικό ρεύμα από πηγές αιολικής και ηλιακής ενέργειας. Ένας καταλύτης κοβαλτίου-φωσφόρου μπορεί να χρησιμοποιήσει τον ηλεκτρισμό για να απελευθερώσει υδρογόνο από το νερό, που στη συνέχεια μπορεί να τροφοδοτήσει κυψέλες καυσίμων και να παράγει ξανά ηλεκτρισμό.

7. Για πρώτη φορά, επιστήμονες του γερμανικού Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου Μοριακής Βιολογίας στη Χαϊδελβέργη κατόρθωσαν να αναπτύξουν ένα νέο μικροσκόπιο λέιζερ και να παρακολουθήσουν σε βίντεο, με μεγαλύτερη λεπτομέρεια από ποτέ, το "χορό" των κυττάρων σε ένα αναπτυσσόμενο έμβρυο, μέσα σε ένα γονιμοποιημένο ωάριο.

8. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι μπορούν να πάρουν "καλό" σκούρο λίπος (που καίει το "κακό" λευκό λίπος για να δημιουργήσει θερμότητα στο σώμα) και να το μετατρέψουν σε μύες και αντιστρόφως, μια εξέλιξη που μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας.

9. Οι φυσικοί ανακοίνωσαν ότι έκαναν πλέον τους υπολογισμούς εκείνους που δείχνουν ότι το Καθιερωμένο Μοντέλο της φυσικής, το οποίο περιγράφει τα περισσότερα σωματίδια του ορατού σύμπαντος και τις αλληλεπιδράσεις τους, προβλέπει με ακρίβεια πόση συνολική μάζα έχουν τα πρωτόνια και τα νετρόνια και άρα το βάρος του κόσμου.

10. Οι βιολόγοι κατάφεραν να εμφανίσουν φέτος ένα καταιγισμό νέων γενετικών αλληλουχιών, χάρη στην ανακάλυψη ταχύτερων και φθηνότερων μεθόδων σε σχέση με αυτές που επέτρεψαν την ανάγνωση του ανθρώπινου γονιδιώματος πριν από λίγα χρόνια.

Το περιοδικό Science θεωρεί ως "καυτούς" επιστημονικούς τομείς για το 2009 τη γενωμική των φυτών, την ανακάλυψη του μποζονίου του Χιγκς (στο πείραμα στο CERN), την οξίνιση των ωεκανών και τις εξελίξεις στη νευροεπιστήμη.

Το "Top 10" του περιοδικού Time

Σύμφωνα με το περιοδικό Time, οι σημαντικότερες επιστημονικές εξελίξεις φέτος ήσαν:

1. Η έναρξη λειτουργίας του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων του CERN στη Γενεύη το Σεπτέμβριο - έστω κι αν μετά από λίγες μέρες αναγκάστηκε να σταματήσει λόγω βλάβης.

2. Η προσγείωση, το Μάιο, του σκάφους "Φοίνιξ" της NASA στο βόρειο πόλο του Άρη, για πρώτη φορά, προσφέροντας πρόσθετα στοιχεία για το κάποτε υγρό παρελθόν του.

3. Η εφεύρεση ενός νέου βακτηρίου από το γενετιστή Κρεγκ Βέντερ (έναν από τους δύο επιστήμονες που αποκωδικοποίησε παλαιότερα το ανθρώπινο γονιδίωμα) με την τεχνητή σύνθεση των αναγκαίων γονιδίων του.

4. Η τρίτη επανδρωμένη διαστημική αποστολή της Κίνας στο διάστημα, που περιλάμβανε για πρώτη φορά διαστημικό περίπατο αστροναύτη (η πρώτη αποστολή ήταν το 2003 και η δεύτερη το 2005).

5. Η παρουσίαση στοιχείων από την οργάνωση Wildlife Conservation Society ότι οι άγριοι γορίλλες είναι διπλάσιοι από ό,τι νόμιζαν οι επιστήμονες (125.000 ζουν μόνο στο Κογκό).

6. Η ανακάλυψη από τον Ελβετό αστρονόμο Michel Mayor αρκετών εξωπλανητών σε τροχιά γύρω από άστρα άλλα από τον ήλιο μας - όλα όμως υπερβολικά καυτά για να υπάρχει ζωή πάνω τους.

7. Η ανακοίνωση ερευνητών του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας ότι εφηύραν ένα μανδύα αορατότητας χρησιμοποιώντας νανο-υλικά, που διώχνουν το φως γύρω από ένα αντικείμενο, κάνοντάς το ουσιαστικά αόρατο.

8. Η ανακοίνωση από το βιοχημικό του πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια Στέφαν Σούστερ, το Νοέμβριο, ότι αποκατέστησε το 80% περίπου του γονιδίωματος ενός αρχαίου μαμούθ.

9. Η ανακοίνωση από το πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν ότι οι "επιστημονικά αναλφάβητοι" στις ΗΠΑ είναι γύρω στο 17% και ότι μόνος ένας στους τέσσερις ενήλικους μπορεί να διαβάσει και να καταλάβει τα επιστημονικά άρθρα σε μια εφημερίδα.

10. Η ανακάλυψη στη Γερμανία της παλαιότερης τετραμελούς "πυρηνικής" οικογένειας στον κόσμο, αγκαλιασμένης μέσα σε ένα τάφο ηλικίας 4.600 ετών.

ΠΗΓΗ: ANA-MPA