«Ο θάνατος του εμποράκου»

Γράφει ο Πολιτικός Μηχανικός Θεόδωρος Κ. Παπαϊωάννου

Σαββατόβραδο μαζί με τις κόρες μου αποφασίσαμε να πάμε μέχρι την Αθήνα σε κάποιο θέατρο. Αφού ενημερωθήκαμε σχετικά με τις τρέχουσες υποθέσεις των θεατρικών έργων, καταλήξαμε στο θέατρο «ΖΙΝΑ» Λ. Αλεξάνδρας 74 τηλ. 6424414. Είναι ο παλιός ιστορικός κινηματογράφος στο κέντρο της Αθήνας πρόσφατα ανακαινισμένος και μεταμορφωμένος σε μια σύγχρονη θεατρική σκηνή Σαν σπουδαστής στο τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ διατηρώ ακόμη ζωντανές μνήμες απ΄ αυτό τον κινηματογράφο. Έμενα στα Εξάρχεια,δηλαδή σχεδόν στην ίδια «γειτονιά» ανάμεσα στην οδό Πατησίων όπου είναι Πολυτεχνείο και την Λ. Αλεξάνδρας όπου και ο τότε κινηματογράφος. Μετά το μάθημα ανηφορίζοντας παρέα μ΄ άλλους/ ες της τάξης, πάντα ποδαρόδρομο πηγαίναμε συχνά και απολαμβάναμε σπουδαία κινηματογραφικά έργα της εποχής αυτής.
Υπόθεση του έργου: Ο πατέρας του μεγάλου Αμερικανού δραματουργού Άρθουρ Μίλερ είχε κατάστημα γυναικείων ρούχων στη Νέα Υόρκη. Όμως κατά τη διάρκεια της μεγάλης οικονομικής κρίσης στην Αμερική το 1929 η επιχείρησή του χρεοκόπησε όπως και πολλές άλλες. Από τότε έπαψε να βλέπει το γιο του στα μάτια και μετά από λίγο καιρό ντροπιασμένος πέθανε. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για το κλασικό πια έργο του Μίλερ «Ο θάνατος του εμποράκου», που η πρεμιέρα του έγινε στο ναό της τέχνης το Broadway το 1949 και χάρισε στον 30χρονο τότε συγγραφέα το βραβείο «Πούλιτζερ» μαζί με την παγκόσμια αναγνώριση. Εξήντα χρόνια μετά, το έργο παραμένει επίκαιρο όσο ποτέ, αφού το ποσοστό της φτώχειας σε παγκόσμια κλίμακα ακολουθεί στις μέρες μας ανοδική πορεία και αποτελεί πλέον απειλή για ολόκληρο το δυτικό κόσμο.
Με την κορυφαία αυτή δημιουργία, ακρογωνιαίο λίθο του σύγχρονου αμερικανικού θεάτρου, αποφάσισε ο σκηνοθέτης Γιάννης Ιορδανίδης να εγκαινιάσει το νέο αυτό θέατρο «Ζίνα» στη Λ. Αλεξάνδρας. Τους ρόλους υποδύονται οι: Θύμιος Καρακατσάνης (Ο Γουίλι Λόμαν, ο εμποράκος), Αφροδίτη Γρηγοριάδου (Λίντα), Μιχάλης Μαρκάτης (Μπιφ), Γρηγόρης Σταμούλης (Χάπι), Δημήτρης Νασιούλας (Μπέρναρντ), Ελευθερία Ρήγου (γυναίκα της Βοστώνης), Χάρης Εμμανουήλ (Τσάρλι), Στάθης Κακαβάς (θείος Μπεν), Κωνσταντίνος Καρβέλης (Χάουαρντ Βάγκνερ και Στάνλεϋ), Ελευθερία Ευθυμιάτου (Τζένι και Δεσποινίς Φορσάιθ). Τη μετάφραση υπογράφει ο Αλέξανδρος Κοέν. Τα σκηνικά και τα κοστούμια ο Γιώργος Πάτσας. Τη μουσική ο Θοδωρής Οικονόμου και τους φωτισμούς ο Λευτέρης Παυλόπουλος. Ο Γουίλι Λόμαν, ζει την τελευταία ημέρα της ζωής του. Δεν έχει δουλειά, δεν έχει όνειρα και βλέπει με τρόμο ότι στα μάτια των άλλων είναι ένας αποτυχημένος. Μέσα από τη ζωή του Λόμαν, ο Μίλερ εξετάζει το μύθο του αμερικανικού ονείρου, που έχει πάρει παγκόσμιες διαστάσεις, ρίχνει φως στις ελπίδες και στους φόβους της μεσοαστικής τάξης. Αυτή όμως η τάξη είναι ο πραγματικός στυλοβάτης του οικονομικού συστήματος απ΄ την οποία σήμερα τούτο ζητά σανίδα σωτηρίας και όχι από τα ακριβοπληρωμένα golden boys της εικονικής οικονομίας. Αυτή η τάξη στο πενθήμερο της εβδομάδας εργάζεται και παράγει, κινείται καθημερινά στον άξονα σπίτι-δουλειά και αντίστροφα, βγαίνει από το σπίτι για ταβέρνα ή εκδρομή το Σαββατοκύριακο. Σήμερα όμως κάτω από την ανασφάλεια, την ανεργία, το φόβο, την αισχροκέρδεια και την ασυδοσία της αγοράς έχει κλειστεί στο καβούκι της. Όταν η τάξη αυτή επιστρέψει στις παλιές συνήθειες, αρχίσει να καταναλώνει, να δανείζεται, να κτίζει, να αγοράζει αυτοκίνητα, να πάει διακοπές, να ξαναεπισκέπτεται την ελληνική ύπαιθρο, να καταθέτει στις τράπεζες, να αλλάζει ρούχα σύμφωνα με τις επιταγές της μόδας και όχι της ψυχολογίας της κρίσης, να αγοράζει τα νέα gadgets της τεχνολογίας, τότε θα έλθει η ανάκαμψη, θα αναρρώσουν από την κρίση οι οικονομίες, θα ξεφύγουν από τον ασφυκτικό βρόχο της σημερινής κρίσης και θα μπουν σε ανοδική τροχιά εξόδου. Ταυτόχρονα η τάξη αυτή ελπίζει ότι η παρούσα κρίση σηματοδοτεί το τέλος του οικονομικού-ιδεολογικού μοντέλου, των τελευταίων δεκαετιών πού διαφήμιζε το δόγμα της αυτορρύθμισης των αγορών και της ολοκληρωτικής απουσίας του κράτους. Είναι η τάξη αυτή πού αντιτίθεται- λόγω προηγουμένης εμπειρίας-στην απόφαση διάθεσης μέσω τραπεζικού συστήματος του ‘πακέτου’ στήριξης ύψους 28 δις ευρώ της ελληνικής οικονομίας. Μη δυνάμενη όμως να επηρεάσει την κυβερνητική απόφαση συμβιβάζεται και θεωρεί ότι την φορά αυτή δεν θα πρέπει να διατεθεί με γνώμονα τις θέσεις που διατυπώνουν εκάστοτε οι συνήθεις δυνάμεις επιρροής επί των πολιτικών αποφάσεων, αλλά να έχει σαφέστατα αναπτυξιακά,κοινωνικά, φιλοπεριβαλλοντικά χαρακτηριστικά και να συνδυάζεται με ένα αντίστοιχα προσδιορισμένο μοντέλο ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας….
Ίσως ήταν η καλύτερη παράσταση που έχω δει την τελευταία δεκαετία. Ο κ. Καρακατσάνης ερμήνευσε με ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΗ υποκριτική τέχνη το ρόλο του και απέδειξε για πολλοστή φορά ότι αποτελεί πραγματική εγγύηση για το ελληνικό θέατρο. Η συμπρωταγωνίστρια κα. Αφροδίτη Γρηγοριάδου έχω να πω ότι αρίστευσε στο ρόλο της. Δεν θα πρέπει όμως να παρακάμψω και την συμβολή των υπόλοιπων ηθοποιών που έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους. Συγχαρητήρια και στο σκηνοθέτη γιατί απέδωσε τέλεια ένα δύσκολο σκηνοθετικά έργο Ήταν μια παράσταση που σε καθηλώνει. Ένα θεατρικό έργο με πολλά και άκρως επίκαιρα μηνύματα, ….. Μην την χάσετε αυτή τη παράσταση. Σας την συνιστώ ανεπιφύλακτα.