Η ζωή έχει τη δύναμη της αρνητικής εντροπίας

Από Δαμ-ων

"Μέσα μου λάμπουν ξάστεροι ουρανοί
Και το κορμί μου φάτνη ταπεινή
Βλέπω και αλλάζει, γίνεται ναός
Ω! Μέσα μου γεννιέται ένας Θεός. ” ( Κωστής Παλαμάς )

Στη Φυσική υπάρχει ένας πολύ σπουδαίος νόμος, ο οποίος είναι γνωστός σαν δεύτερος θερμοδυναμικός νόμος, τον οποίο θα δώσουμε με μια απλοποιημένη έκφραση, και διατυπώνεται ως εξής:
« Στη φύση το καθετί τείνει να περάσει από μια κατάσταση τάξης σε μια κατάσταση αταξίας.»
Η παραπάνω πρόταση καθορίζει ότι όλα τα φαινόμενα που γίνονται αυθόρμητα στον κόσμο μας, δηλ. χωρίς εμείς να καθορίσουμε την “πορεία” του φαινομένου, κατευθύνονται προς εκείνη την κατεύθυνση, όπου παρατηρείται η μεγαλύτερη αταξία. Το φυσικό μέγεθος που συνδέεται με την αταξία λέγεται εντροπία, και χαρακτηρίζει ένα “πληθυσμιακό σύστημα” που αποτελείται από ένα πολύ μεγάλο πλήθος στοιχείων ή ενοίκων. Όσο πιο μεγάλη είναι η τάξη και η οργάνωση μέσα στο σύστημα, τόσο μικρότερη είναι η εντοπία του. Φυσικά ή απόλυτη τάξη σημαίνει μηδενική εντροπία. Αντίθετα, αν στο σύστημα επικρατεί αποδιοργάνωση και αταξία, τότε η εντροπία του συστήματος είναι μεγάλη. Θα λέγαμε ότι το απόλυτο χάος σημαίνει άπειρη εντροπία.
Ας πάρουμε ένα παράδειγμα: αν ρίξουμε μια σταγόνα μελάνη σ’ ένα ποτήρι νερό, η μελάνη θα απλώνεται αργά- αργά και θα διαλυθεί σ’ όλο το περιεχόμενο του ποτηριού χρωματίζοντάς το μπλε. Όσο όμως κι αν περιμένουμε, αν ήταν δυνατό και αιώνες, ποτέ δεν μπορεί όλη η μελάνη να συγκεντρωθεί από το διάλυμα του ποτηριού και να μας δώσει την αρχική σταγόνα.
Στο φαινόμενο της διάλυσης της σταγόνας μελάνης, καταλήγουμε από μια κατάσταση σχετικής τάξης ( μικρής εντροπίας ) σε κατάσταση αταξίας ( μεγάλης εντροπίας ).
Σύμφωνα μ’ έναν φυσικό νόμο: « η εντροπία δεν μπορεί να μειωθεί, παρά μόνον ν’ αυξηθεί ». Έτσι σ’ ένα κλειστό σύστημα, δηλ. σ’ ένα σύνολο που δεν ανταλλάσσει ενέργεια και ύλη με το περιβάλλον του, κάθε αυθόρμητο φαινόμενο δημιουργεί μια αυξανόμενη αταξία, άρα και εντροπία.
Η εντροπία, επομένως, ενός κλειστού συστήματος δεν μπορεί ποτέ να ελαττώνεται. Και πραγματικά δεν υπάρχει τίποτα μυστηριώδες σχετικά μ' αυτόν τον κανόνα. Είναι σαν να λέμε ότι τα πράγματα δεν οργανώνονται ποτέ από μόνα τους. Ο κανόνας ότι τα πράγματα ποτέ δεν οργανώνονται από μόνα τους ισχύει επίσης και στην καθημερινή μας εμπειρία. Ένα σπασμένο γυαλί δεν κολλάει από μόνο του αν δεν το επιδιορθώσει κάποιος. Χωρίς συντήρηση ένα σπίτι χειροτερεύει. Χωρίς διοίκηση μια επιχείρηση αποτυγχάνει. Χωρίς καινούργιο λογισμικό ένας υπολογιστής δεν αποκτά ποτέ νέες δυνατότητες.
Εδώ είναι συζητήσιμο αν το Σύμπαν μπορεί να θεωρηθεί ένα Κλειστό Σύστημα, για να εφαρμοσθεί η θεωρία της Εντροπίας σ’ αυτό. Φυσικά, το ποσό της χρήσιμης ενέργειας του Σύμπαντος, ειδικά αυτής που παρέχεται από τα άστρα, είναι αφάνταστα τεράστια, και ο Θερμικός Θάνατος του Σύμπαντος, απέχει δισεκατομμύρια χρόνια στο μέλλον. Ο Φυσικός επιστήμονας βέβαια, δεν επαναπαύεται ποτέ. Έχει μέσα του ένα μικρόβιο, που λέγεται "γιατί, πώς, πού, επειδή, πότε". Την περιέργεια, την τάση της εξέλιξης, της ανακάλυψης, της ανατροπής των πάντων. Την τάση της έρευνας, της συνεχούς και αδιάλειπτης έρευνας. Την τάση του να μη δέχεται τίποτε, να μη πιστεύει σε τίποτα και να ψάχνεται, να ψάχνεται συνεχώς. « Ερεύνα και, αναλόγως του τί ανακαλύψεις, πίστευε », είναι το δόγμα του!
Ο νόμος της εντροπίας έχει σαν βασική συνέπεια ότι κάθε φορά που χρησιμοποιείται ενέργεια, χάνεται ένα μέρος από την ικανότητά της να παράγει χρήσιμο έργο. Τότε, όσο μεγαλύτερη είναι η εντροπία του συστήματος, τόσο πιο υποβαθμισμένη είναι η ενέργεια που περικλείει.
Σύμφωνα με τους Φυσικούς, εφόσον η εντροπία ενός “αποκλεισμένου συστήματος” αυξάνεται, ενώ η ικανότητα παραγωγής έργου μειώνεται, κάποτε το Σύμπαν, το οποίο θεωρείται σαν κλειστό σύστημα, θα φτάσει σε μια οριακή κατάσταση τέλειας στατικότητας, στην οποία κανένα φαινόμενο πλέον δεν θα πραγματοποιείται, με αποτέλεσμα τον καλούμενο “θερμικό θάνατο” του Σύμπαντος, που σημαίνει ότι σε κάποια εποχή στο Σύμπαν θα επικρατεί χάος και η ενέργεια του σύμπαντος δεν θα μπορεί να δημιουργήσει μορφές και εκδηλώσεις.
Όμως στο Σύμπαν δεν πρέπει να παίρνουμε μόνον τον μηχανιστικό τρόπο θεώρησης των φαινομένων, αλλά πρέπει να λάβουμε υπόψη και το φαινόμενο της ζωής, γιατί η ζωή όχι μόνο δεν υπακούει στον εντροπικό νόμο, αλλά αποτελεί μια βασική εξαίρεσή του!
Όλοι οι έμβιοι οργανισμοί, από τον πιο απλό μονοκύτταρο ως το πιο πολύπλοκο θηλαστικό, τον άνθρωπο, έχουν μια κοινή ιδιότητα. Ανταλλάσσουν ύλη, ενέργεια και πληροφορίες με το περιβάλλον τους.
Ο έμβιος κόσμος παίρνει τα απλά στοιχεία της Φύσης κι απ’ αυτά σχηματίζει πολύπλοκα συστήματα, με τη βοήθεια των “οργανικών δυνάμεων”, και τους “νόμους της οργάνωσης” που κατευθύνονται από μια “Κοσμική Συνείδηση” η οποία έχει διαμοιραστεί σε άπειρες επιμέρους συνειδήσεις, που κλιμακωτά διαβαθμίζονται από τη “συνείδηση του ατόμου” μέχρι τη “γαλαξιακή συνείδηση”. Έτσι σχηματίζονται οι έλικες των νουκλεϊνικών οξέων, οι πρωτεΐνες, τα ένζυμα, ακόμη και τα μιτοχόνδρια, οι ιστοί, ο εγκέφαλος κ.λ.π. που συγκροτούν ένα οργανωμένο και αρμονικά συνεργαζόμενο λειτουργικό σχήμα, που λέγεται ζωντανός οργανισμός.
Ο ζωντανός οργανισμός δημιουργεί περιπλοκότερα και με περισσότερη τάξη υλικά από τα υλικά που τρέφεται, περιπλοκότερες μορφές ενέργειας από την ενέργεια που απορροφάει, Έτσι η ζωή έχει τη δύναμη να “χτίζει” περίπλοκα σχήματα από απλούστερα συστατικά, δημιουργεί τάξη από την αταξία.
Επομένως: « Η ζωή έχει τη δύναμη της αρνητικής εντοπίας. »
Ας εξετάσουμε τώρα τον ρόλο του ανθρώπου σ’ αυτή τη διαδικασία. Βασικά έχουμε την εκλεπτυσμένη διανοητική λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος περιέχει δισεκατομμύρια εγκεφαλικά κύτταρα. Αυτά είναι τα μόνα που δεν ανανεώνονται και δεν αναπλάθονται. Η Φύση τα φυλάει σαν «κόρη οφθαλμού». Σ’ αυτό το εκπληκτικό “εργοστάσιο” επιτελούνται εκπληκτικές διεργασίες οργάνωσης, ταξινόμησης και παραγωγής. Τα εγκεφαλικά κύτταρα διαχωρίζονται σε πληροφοριακούς δέκτες, σε ταξινομητές και σε επεξεργαστές πληροφοριών. Αυτές οι τρεις μονάδες οφείλουν να λειτουργούν σε πλήρη συνεργασία και αρμονία.
Σήμερα, ο σύγχρονος άνθρωπος δέχεται ένα μεγάλο “καταιγισμό” πληροφοριών, με αποτέλεσμα οι πληροφοριακοί δέκτες να “υπερφορτώνονται”. Στη πληροφορική χρησιμοποιείται ο όρος « πληροφοριακή μόλυνση », και αυτή ίσως να είναι χειρότερη και από τη μόλυνση του περιβάλλοντος.
Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Ο εγκέφαλος παύει να ταξινομεί και να επεξεργάζεται. Δέχεται μόνον παθητικά την πληροφόρηση, θα λέγαμε σαν “αμάσητη τροφή”. Δεν την ελέγχει, δεν την “φιλτράρει”, δεν την ταξινομεί, γιατί σήμερα ο πολυάσχολος άνθρωπος δε διαθέτει χρόνο για στοχασμό και διαλογισμό, διεργασίες που είναι απαραίτητες για τη διανοητική οργάνωση και τάξη, κι έτσι το εγκεφαλικό του σύστημα καταλήγει σε κατάσταση πολύ μεγάλης εντροπίας. Οι συνέπειες μας είναι γνωστές: άγχος, σύγχυση, μειωμένη κριτική ικανότητα, αποξένωση, εγωκεντρισμός, εχθρότητα, κακή επικοινωνία με τους συνανθρώπους μας.
Τι μπορεί ν’ αντισταθμίσει αυτές τις συνέπειες;
Ο άνθρωπος μπορεί με τη “δύναμη της θέλησης” να διώξει όλες τις “παρασιτικές σκέψεις” και να τις αντικαταστήσει με σκέψεις οργάνωσης στον επαγγελματικό του χώρο, τον οικογενειακό και τον κοινωνικό του χώρο. Μπορεί να ενδυναμώσει τον νου, οπότε δημιουργώντας ένα απόθεμα διανοητικής ισχύος να τον χρησιμοποιήσει δημιουργικά σε ανώτερα πνευματικά πεδία. Οι ψυχοπνευματικές δυνάμεις αναπτύσσονται και ο νους απεγκλωβίζεται από τις περιττές εντυπώσεις του εξωτερικού κόσμου. Τότε οι ταξινομητές και οι επεξεργαστές πληροφοριών εγκαθιστούν τάξη και οργάνωση, η συνείδηση ελευθερώνεται από τις ψεύτικες αξίες, τις ανησυχίες και τις αβεβαιότητες, οπότε αποφεύγεται η πληροφοριακή μόλυνση κι αρχίζουν να εκδηλώνονται οι ανώτερες πνευματικές ιδιότητες που μας οδηγούν στην ανεπιφύλακτη αγάπη, τον αλτρουϊσμό και την ανιδιοτελή προσφορά.
Τα αισθήματα γαλήνης, εσωτερικής πληρότητας κι αρμονίας ελαχιστοποιούν σημαντικά την εντροπία του διανοητικού συστήματος.
Ο νόμος της εντροπίας είναι ένα γεγονός. Αν τον εξετάσουμε μηχανιστικά, δηλ. μόνον από τη σκοπιά της Φυσικής, τον αντιλαμβανόμαστε σαν ένα “νεκροπομπό” που οδηγεί στο χάος και στην εξάλειψη της δυνατότητας πραγματοποίησης των φαινομένων. Όμως είμαστε σίγουροι ότι γνωρίζουμε πολύ καλά τη λειτουργία του;
Μήπως υπάρχει μια “Κοσμική σκοπιμότητα”;
Μήπως η διάλυση, η αποσύνθεση, η διασπορά με βάση την εντροπία, είναι οι προϋποθέσεις για τον σχηματισμό νέων “πληθυσμιακών συστημάτων” με τελειότερη οργάνωση και μορφή, βασισμένη στην αποκτηθείσα πείρα των “στοιχείων της διασποράς”; Μήπως όλα αυτά τελικά οδηγούν στην εξέλιξη της μορφής και της συνείδησης σε όλες τις διαβαθμίσεις της;
Η έννοια της εντροπίας σήμερα έχει επεκταθεί κι αποτελεί ένα σύμβολο, μια μεταφορά, δια μέσου της οποίας η μοίρα του Σύμπαντος, του Μακρόκοσμου, μπορεί να συνδεθεί με τη μοίρα των Κοινωνιών και του Ατόμου. Η αρνητική εντροπία εναντίον της εντροπίας συνήθως εμφανίζεται σαν μια άνιση μάχη, όπως ο Δαβίδ εναντίον του Γολιάθ. Αλλά τελικά η αρρώστια, η λύπη, το σκούριασμα, το κρύο και ο θάνατος αντισταθμίζονται τοπικά και ευκαιριακά από το πάθος, την κίνηση και τον έρωτα.
Ας προσπαθήσουμε να δώσουμε απάντηση στο ερώτημα:
Ποιος είναι ο ρόλος του ανθρώπου στη μείωση της εντροπίας;
Ο άνθρωπος σαν ζωντανός οργανισμός έχει προορισμό να δημιουργήσει εξαιρέσεις στο χώρο του εντροπικού νόμου!
Αυτές οι εξαιρέσεις κατορθώνονται μόνο με την ταξινόμηση και επεξεργασία των πληροφοριών που παίρνουμε. Αυτό σημαίνει οργανωμένη συλλογή γνώσης και πείρας. Άρα, ο σκοπός της παρουσίας μας σ’ αυτό το “επίπεδο ζωής” είναι η απόκτηση πείρας και βιωματικής γνώσης από το χώρο της γήινης και υλικής μας ύπαρξης. Χρέος μας είναι η χρησιμοποίηση και η μετάδοση της οργανωμένης πείρας, που αποτελεί ποιοτικά ανώτερη μορφή πληροφορίας.
Έτσι οι ερχόμενες γενεές, που θ’ αποτελούν τους καινούργιους “δέκτες” πληροφοριών, θα έχουν να επεξεργαστούν πληροφορίες ποιοτικά αναβαθμισμένες και η επεξεργασία θα οδηγήσει σε τελειότερα σχήματα εξαιρέσεων του εντροπικού νόμου. Αυτή η αλυσιδωτή μετάδοση πληροφοριών, προοδευτικά αναβαθμιζομένων από γενεά σε γενεά, θα καταλήξει στην ανατροπή του εντροπικού νόμου. Βέβαια όλα αυτά απαιτούν κόπο και θυσίες. Ο άνθρωπος έχει ακόμα να επεξεργαστεί μια μεγάλη υποβαθμισμένη εντροπική ποσότητα και ένα μεγάλο επίσης απόθεμα “προπατορικού αμαρτήματος”.
Το μίσος, η μισαλλοδοξία και η εχθρότητα είναι ακόμη ισχυρά εντροπικά οχυρά στον αγώνα του ανθρώπου ενάντια στον εντροπικό νόμο. Όμως η οργανωτική δύναμη της ζωής δε γνωρίζει εμπόδια. Αργά ίσως, αλλά σταθερά, τα υπερπηδά- δεν τα παρακάμπτει- και η εξέλιξη προχωρεί.
Ο άνθρωπος με το πέρασμά του μέσα από τη Φύση στην όλη Δημιουργία, προσφέρει τη δυνατότητα της εξέλιξης και της τελειοποίησής της. Τελεολογικά θα πρέπει κάποτε το Σύμπαν ν’ αποκτήσει την τάξη και τον ρυθμό του “Θείου επιπέδου” συμπληρώνοντας την εξέλιξή του, και αυτό εξασφαλίζεται μέσα από το φαινόμενο της ζωής. Έτσι προχωρεί η « ανωτεροποίηση της ουσίας », η μετουσίωση της ύλης σε Πνεύμα.
Σήμερα, σχεδόν σ’ όλους τους τομείς, υπάρχει μια αυξημένη αταξία, δηλ. ο κόσμος μας έχει μεγάλη εντροπία. Όμως όλες αυτές οι αναστατώσεις ενεργοποιούν στην ανθρωπότητα τα κέντρα έκφρασης της “δύναμης ζωής” για τη μείωση της εντροπίας. Θα πρέπει να οπλιστούμε με υπομονή και αισιοδοξία, γιατί οι αναστατώσεις της εποχής μας είναι οι “οδύνες” πριν τον “μεγάλο τοκετό”.
Την “τρικυμία των καιρών” θα την διαδεχτεί η “Πνευματική Γαλήνη”. Η έκφραση της Ζωής, με τη δύναμη της αρνητικής εντροπίας, θα μετατρέψει την αταξία σε τάξη. Η ανθρωπότητα θα κάνει ένα “μεγάλο βήμα” στο μεγάλο δρόμο της “πνευματικής της εξέλιξης”, ο πλανήτης μας θα γίνει “ιερός” και η εντροπία θα ελαττωθεί. Χρέος μας είναι να βοηθήσουμε στη μείωση της εντροπίας. Ν’ αποφύγουμε την πληροφοριακή μόλυνση, να στοχαστούμε, να διαλογιστούμε θα ‘λεγα τα μεγάλα προβλήματα της ανθρωπότητας, που προκαλέσαμε με τον εγωισμό μας, και η λύση τους θα έρθει, με αποτέλεσμα να μειωθεί η “Κοσμική εντροπία”.
Το ωραιότερο τέλος σε μια ανάλυση δίνεται ποιητικά, και γι’ αυτό θα τελειώσουμε ένα τεράστιο θέμα, το θέμα της εντροπίας, με ένα ποίημα:

Όταν δυο μόρια συγκρούονται υπό κατάλληλες συνθήκες
μας δίνουν κάτι νέο, μια ένωση
Κι όμως, δεν αργεί να σπάσει.

Όπως γεννιόμαστε δε πεθαίνουμε,
τα μόρια στο κορμί μας αλλάζουν διαρκώς…

Μη φοβάσαι για το αύριο, είναι στη φύση του ν' αλλάξει…

Οι επιστήμονες το λένε εντροπία,
το να τροφοδοτείς ενέργεια ένα σύστημα
για να μη διαλυθεί
μα από κάπου έρχεται η ενέργεια αυτή, κάποια θυσία χρειάζεται.

Είναι στη φύση η αλλαγή
και η ζωή ένα φυτίλι που καίγεται,
γεμάτη με συμπτώσεις και τυχαιότητα…
Και οι κατάλληλες συνθήκες τόσο σπάνιες…
Μη προσπαθείς να παγώσεις στο σήμερα.
έτσι αρνείσαι τη ζωή.
το χάος που την ορίζει ακολούθησε
Ζήσε!

Τα όσα πεθαίνουν μη λυπάσαι, άλλα θα 'ρθουνε.
Είναι στη φύση η αλλαγή..

Καταστροφή και ξανά δημιουργία.
Οι επιστήμονες το λένε εντροπία