Χειμερινό Ηλιοστάσιο

{ … άνθη και οπώρες από τον κήπο της γνώσης ...

Ηλιοστάσιο ονομάζεται η χρονική στιγμή κατά την οποία ο άξονας της Γης εμφανίζεται στραμμένος όσο περισσότερο γίνεται προς τον Ήλιο ή βρίσκεται πιο μακριά από τον Ήλιο, κατά την ετήσια τροχιά της Γης γύρω από αυτόν. Αυτό ισοδυναμεί με τον Ήλιο να βρίσκεται στο βορειότερο ή στο νοτιότερο σημείο του ουρανού που βρίσκεται ποτέ το μεσημέρι, όπως εμφανίζεται σε εμάς πάνω στην επιφάνεια της Γης. 

Η λέξη προέρχεται από το «ήλιος» και το «στέκομαι»/«στάση» επειδή κοντά στα ηλιοστάσια (λίγες ημέρες πριν ή μετά) ο Ήλιος φαίνεται να επιβραδύνει τη φαινομενική κίνησή του προς τα βόρεια ή προς τα νότια (κίνηση στην απόκλιση), μέχρι που την ημέρα του ηλιοστασίου αυτή η κίνηση μηδενίζεται και αντιστρέφεται. Εξίσου ορθό ετυμολογικώς είναι και το συνώνυμο «ηλιοτρόπιο». Με την ευρύτερη σημασία, ο όρος «ηλιοστάσιο» σημαίνει και την ημέρα που παρατηρείται αυτό το φαινόμενο, δύο φορές τον χρόνο, τον Ιούνιο και τον Δεκέμβριο. Τα ηλιοστάσια, όπως και οι ισημερίες, συνδέονται αναπόσπαστα με τις εποχές του έτους. Σε κάποιες χώρες ή γλώσσες θεωρείται ότι αρχίζουν ή διαχωρίζουν τις εποχές, ενώ σε άλλες θεωρούνται τα κέντρα τους.

Τα ηλιοστάσια συμβαίνουν και για τους άλλους πλανήτες. Ορίζονται αντίστοιχα ως οι χρονικές στιγμές κατά τις οποίες ο άξονας περιστροφής του πλανήτη εμφανίζεται στραμμένος όσο περισσότερο προς ή μακριά από τον Ήλιο συμβαίνει κατά την ετήσια τροχιά του πλανήτη γύρω από αυτόν.

Χειμερινό Ηλιοστάσιο ή Χειμερινή Τροπή λέγεται το σημείο που βρίσκεται ο Ήλιος κάθε χρόνο στις 22 Δεκεμβρίου, όπου έχει τη μικρότερη απόκλιση του: -23 27'. 

Οι Έλληνες την ημέρα αυτή γιόρταζαν τη Γέννηση του Διονύσου από τη μητέρα του Σεμέλη. Το κύριο δρώμενο ήταν η περιφορά στην πόλη ενός Ελάτου στολισμένου με καρπούς ή ενός καρποφόρου κλαδιού Αγριελιάς. Έθιμο που μεταφέρθηκε αλώβητο στις ημέρες μας. 

Η 25η Δεκεμβρίου, ημέρα ιδιαίτερης σημασία για τις διάφορες θρησκείες, συμπίπτει παραδοσιακά με το χειμερινό ηλιοστάσιο, δηλαδή με τη νύχτα με τη μεγαλύτερη διάρκεια. Η επόμενη νύχτα είναι θεωρητικά μικρότερη για κάποια δευτερόλεπτα, καθώς ο ήλιος ανατέλλει νωρίτερα και δύει αργότερα, ενώ μέχρι την ημερομηνία αυτή συμβαίνει το αντίθετο 

Όλοι οι πολιτισμοί είχαν καθιερώσει γιορτές για αυτή την ημερομηνία, καθώς πίστευαν πως είναι η μέρα της ανάστασης του ηλιακού θεού.

Η αρχαιότερη απόδειξη της σημαντικότητας της ημερομηνίας αυτής για τους αρχαίους λαούς είναι το μεγαλιθικό μνημείο του Newgrange στην Ιρλανδία, το οποίο θεωρείται παλιότερο από τις πυραμίδες και είναι ένα κυκλικό πέτρινο κατασκεύασμα απίστευτης τεχνικής. Κατασκευασμένο, υποτίθεται, από πρωτόγονους, είναι παρόλα αυτά έτσι χτισμένο που ο κεντρικός του θάλαμος φωτίζεται κάθε χειμερινό ηλιοστάσιο και μόνο. Η ακτίνα του ήλιου περνά μέσα από πολλά μέτρα πέτρας και φωτίζει μια λεκάνη στολισμένη με ηλιακά σύμβολα και σπείρες. Σήμερα δε γνωρίζουμε ποιο σκοπό εξυπηρετούσε και τον τρόπο με τον οποίο κατασκευάστηκε.

Οι Σουμέριοι και οι Μεσοποτάμιοι γιόρταζαν το ηλιοστάσιο σαν την ημέρα της μάχης του Μαρντούκ με τις δυνάμεις του Χάους. Επειδή, μάλιστα, η παράδοση απαιτούσε την αυτοκτονία του βασιλιά τους για να «μεταφερθεί» στο πλευρό του Μαρντούκ και να τον βοηθήσει, ανακήρυτταν βασιλιά τους για την περίοδο του δωδεκαήμερου κάποιον τυχαίο και, αφού του πρόσφεραν βασιλικές τιμές, τον έσφαζαν τη δωδέκατη μέρα τελετουργικά.

Οι Βαβυλώνιοι και οι Πέρσες εκτελούσαν την ίδια περίοδο παρόμοιους εορτασμούς, στους οποίους οι άρχοντες και οι δούλοι άλλαζαν τίτλους.

Οι Σκανδιναβοί, που αντιμετώπιζαν νύχτες μεγαλύτερες από 25 ώρες(!), γιόρταζαν το Yuletide, κατά το οποίο οι κυνηγοί έφευγαν στα ψηλά βουνά για να δουν πρώτοι την επιστροφή του Ήλιου που είχε χαθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο πρώτος που θα την αντίκριζε έφερνε τα καλά νέα στους καταυλισμούς και ήταν επικεφαλής στο πλούσιο γλέντι που διοργανωνόταν στην επιστροφή του. Στα ίδια μέρη του Βορρά, έδεναν μήλα στα κλαδιά των δέντρων για να υπενθυμίζουν πως η άνοιξη θα γυρίσει, ξεκινώντας ίσως έτσι την παράδοση του χριστουγεννιάτικου δέντρου.

Δεν ήταν μόνο ο Χριστός και ο μιθραϊκός ηλιακός θεός που λέγεται πως γεννήθηκαν τη μέρα αυτή, αλλά και ο Όσιρις, ο Ώρος, ο Διόνυσος, ο Άδωνις, ο Δίας και ο Jupiter, ο Tammuz, ο Ηρακλής και όλοι οι ηλιακοί ημίθεοι. Η περσική μυστηριακή θρησκεία του Μίθρα, που μέχρι την επίσημη καθιέρωση του χριστιανισμού ήταν η βασική θρησκεία των Ρωμαίων στρατιωτών, την ονόμαζε «Ημέρα της Γέννησης του Ήλιου».

Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι γιόρταζαν την περίοδο αυτή τα Σατουρνάλια και τα Κρόνια, τις γιορτές που ήταν αφιερωμένες στο χθόνιο θεό της γης, τον Κρόνο. Οι εορτάζοντες φώναζαν στους δρόμους «Ιώ Σατουρνάλια!», αντάλλασσαν δώρα και γλυκά και διοργάνωναν γλέντια με φαγητό. Θεωρούσαν πως η εποχή της κυριαρχίας του Κρόνου ήταν η Χρυσή Εποχή της ζωής, μια παραδείσια κατάσταση ευδαιμονίας, που την έκλεψε και τη σταμάτησε ο Δίας, όταν μαχαίρωσε τον Κρόνο για να του αποσπάσει την εξουσία.

Σαν χθόνιος θεός, ο Κρόνος ήταν ταυτόχρονα και θεός του θανάτου και του σκότους. Έτσι, οι εκδηλώσεις είχαν αρκετά σκοτεινά σημεία. Σε συνδυασμό με τους εορτασμούς του Βάκχου Διόνυσου που γίνονταν την ίδια εποχή, πολλοί «μετατρέπονταν» σε σάτυρους και κρατώντας τεράστιους φαλλούς, επιτίθονταν στους περαστικούς με σκοπό να τους τρομοκρατήσουν. 

Η «τραγωδία», τα τραγούδια των τράγων δηλαδή, ήταν στην πρώτη τους μορφή μέρη των πρωτόγονων αυτών εορτασμών.

Ο Μέγας Κωνσταντίνος, που επέβαλε το χριστιανισμό έχοντας αρκετούς πολιτικούς σκοπούς στην προσπάθειά του να σιγάσει τους εορτασμούς του Μίθρα, που συνεχίζονταν κρυφά και μετά την επιβολή του χριστιανισμού, διέταξε το 336 μ.Χ. τον επίσκοπο της Ρώμης, Ιούλιο Α΄, να επιβάλει την 25η Δεκεμβρίου σαν τη μέρα των Χριστουγέννων. Ο σκοπός του ήταν να «υπεξαιρέσει» τους εορτασμούς των Μιθραϊστών και των υπόλοιπων παγανιστών, επειδή δεν μπορούσε να τους σταματήσει με άλλο τρόπο.

Για τους μυημένους στα αρχαία μυστήρια, η Φθινοπωρινή Ισημερία ( 23 Σεπτεμβρίου) συμβόλιζε την εμφάνιση της ανθρώπινης ψυχής, η οποία θα περάσει το πρώτο στάδιο εξέλιξής της, που είναι η καλλιέργεια των σπερμάτων προς γονιμοποίηση Ιδεών. Τα σπέρματα αυτά κυοφορούνται κατά τις διαδοχικές ενσαρκώσεις με την επενέργεια της ειμαρμένης. 

Η περίοδος από την Φθινοπωρινή Ισημερία μέχρι την Χειμερινή Τροπή του Ηλίου συμβόλιζε την εποχή κατά την οποία η ψυχή μπόρεσε να δεχθεί τις επιδράσεις του Ουρανού, δηλ. του πνευματικού κόσμου, να διαπλάσει τον ηθικό χαρακτήρα του ανθρώπου και να διαμορφώσει την συνείδησή του κατά τρόπον ώστε να διακανονίζει τη ζωή του σε αρμονία με τους νόμους της φύσης και τον ηθικό νόμο.

Στο φυτικό επίπεδο έχουμε την καλλιέργεια της γης, που προετοιμάζεται για να δεχθεί τα σπέρματα, την σπορά και την κυοφορία των σπερμάτων μέσα στο γόνιμο έδαφος από τις βροχές του φθινοπώρου.

Η Χειμερινή Τροπή ( 22 Δεκεμβρίου ) συμβόλιζε την ανθρώπινη ψυχή, η οποία έφτασε στα όρια της διανόησης. Τότε αυτή έγινε ικανή να εκδηλώσει τις κατάλληλες δυναμικότητες που θα της επιτρέψουν να έρθει σε επαφή με τον Ουρανό, δηλ. τις πνευματικές δυνάμεις, ώστε να εκδηλωθεί σ΄ αυτήν η ικανότητα για απόκτηση περισσότερης γνώσης. Η γνώση αυτή θα την φέρει στην κατάσταση να γνωρίσει τα μέσα της πνευματικής προόδου και της επιτάχυνσης των βημάτων στην άνοδο. Γίνεται επίσης ικανή να εκδηλώσει τα σπέρματα των Ιδεών στο ανθρώπινο πνεύμα. 

Ένας Διδάσκαλος της εσωτερικής γνώσης λέει πως την ημέρα του Χειμερινού ηλιοστασίου, στην οποία φτάνει το λιγότερο ηλιακό φως στη Γη, ο πλανήτης μας κατακλύζεται από το περισσότερο πνευματικό φως! Τότε ο μύστης και ο μαθητής που βαδίζει την ατραπό της μαθητείας γίνεται αγγείο υποδοχής έντονου φωτός και πνευματικής δύναμης, αναγκαίων για την πνευματική πρόοδο και πηγή έμπνευσης για τους τρόπους της υπηρεσίας στην ανθρωπότητα. 

Η περίοδος από την Χειμερινή Τροπή μέχρι την Εαρινή Ισημερία ( 21 Μαρτίου ) συμβόλιζε την εποχή κατά την οποία η ψυχή του ανθρώπου αποβάλει τα πάθη και οδεύει προς την πνευματική αναγέννηση, που θα λάβει χώρα κατά την εαρινή ισημερία.

Στο Χειμερινό Ηλιοστάσιο ( 25 Δεκεμβρίου όπως όρισε ο Μ. Κων/νος ) γεννιέται ο Χριστός στο σπήλαιο, δηλ. η ψυχή ( θείας προέλευσης ) ενσαρκώνεται στο γήινο πεδίο. Το θείο φως κατέρχεται στη γη για την απόκτηση της βιωματικής γνώσης. Το πνεύμα αποκτά την εμπειρία της γνώσης των κατώτερων πεδίων διαμέσου του σώματος του ανθρώπου, που είναι εφοδιασμένο με τις αισθήσεις. Καθώς η ημέρα μεγαλώνει μετά το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ψυχή, το παιδίον Χριστός, αναπτύσσεται και μεγαλώνει- εξελίσσεται. εκδηλώνοντας τις ανώτερες ιδιότητες που σπερματικά φέρει μέσα της.

Την ίδια εποχή στο φυτικό επίπεδο γίνεται η εκκόλαψη και η βλάστηση των σπερμάτων, δηλ. η γέννηση νέων φυτών μέσα στο γόνιμο έδαφος. Συνεπώς είναι η εποχή της εκδήλωσης της φυτικής ζωής και της βλάστησης.

Με την ευκαιρία της σημερινής γιορτής του Χειμερινού Ηλιοστασίου, ο ασήμαντος γραφιάς του μικρού αυτού αφιερώματος στην σημερινή ημέρα, σας εύχεται ο Πνευματικός Ήλιος, που διαχέει το περισσότερο Φως, να σας δώσει φώτιση και ενέργεια ώστε να διεκπεραιώσετε τους στόχους που η ψυχή σας έχει θέσει .