{ δαμ-ων }- Εν αρχή ην ο μύθος. Και ο μύθος ην προς τους θεούς. Και οι θεοί ήταν ο λόγος ο πρώτος.
- Με το μύθο ανατέλλει η συνείδηση. Ο άνθρωπος κάνει το πρώτο βήμα πέρα από το ζωικό βασίλειο…
Ο όρος μύθος δηλώνει γενικά μια αφήγηση, της οποίας συνήθως η προέλευση είναι γνωστή κι αποτελεί τμήμα μιας ευρύτερης παράδοσης. Με σχηματικό τρόπο, διαμέσου συμβόλων, συνδέει πραγματικά γεγονότα ή πλάσματα της φαντασίας ή ταυτόχρονα και τα δύο, προκειμένου να ερμηνεύσει κάποια πρακτική, κάποια πίστη ή κάποιο θεσμό και πολλές φορές ένα φυσικό φαινόμενο.
Πιο ποιητικά, μύθος είναι η ομιλία της ψυχής, που χρησιμοποιεί το νου και τη γλώσσα για να εκφράσει με το λόγο τους καημούς της, τις ανησυχίες της και την προσπάθειά της να φτάσει στο θείο προορισμό της.
Δίχως το μύθο ο λόγος είναι κενός και άνοστος και δε μπορεί να συγκινήσει σωστά και σοβαρά τον άνθρωπο. Μη ξεχνάμε ότι ο μύθος πάντοτε μας φορτίζει συγκινησιακά και αφήνει ελεύθερα τα χαλινάρια της φαντασίας για να καλπάσει. Θυμηθείτε, πόσες φορές, όταν ήμασταν μικροί, ταυτιστήκαμε μ’ έναν μυθικό ήρωα!
Έτσι, ο μύθος είναι το αλάτι του λόγου και η νοστιμάδα της ζωής.
Μύθοι υπήρξαν σε κάθε κοινωνία και φαίνεται ν’ αποτελούν βασικό συστατικό στοιχείο του ανθρώπινου πολιτισμού. Οι μύθοι ενός λαού εκφράζουν και διερευνούν την αυτο-απεικόνισή του. Επινοήθηκαν από τον άνθρωπο με βάση την ανάγκη του να εκδηλώνεται, να επικοινωνεί, να δικαιώνεται, κι επομένως να εκφράζεται έχοντας ενωθεί με τον περίγυρό του.
Ο άνθρωπος αποτελεί ένα κύτταρο της όλης Δημιουργίας. Έτσι σαν τμήμα βασικό της Δημιουργίας, και μάλιστα με ειδικό ρόλο, έχει ανάγκη να γίνει κι εκείνος “δημιουργός”, γιατί υπάρχει μέσα στη φύση του η ανάγκη να εξομοιωθεί με την “Αρχή” που τον έπλασε « κατ’ εικόνα και ομοίωσή Της ».Γι’ αυτό δημιουργεί μέσα στην καθημερινότητα τους δικούς του μικρούς κόσμους, όμοιους με τη δική του “εικόνα” και “μορφή”. Μια πολύ σημαντική μορφή δημιουργίας για τον άνθρωπο είναι οι μύθοι του, όπου έχοντας την ενδόμυχη ανάγκη να μιμηθεί το Λόγο, εκφράζει το δικό του συγκεκριμένο λόγο, υποβιβασμένο στο ανθρώπινο επίπεδο.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο άνθρωπος δεν είναι ένα αντικείμενο, αλλά ένα δράμα, μια ηρωική σειρά πράξεων- άθλων και η ζωή του στη Γη είναι ένα απαρέμφατο και όχι μια μετοχή, είναι δηλαδή ένα “γίγνεσθαι” και όχι ένα “γεγονός”. Σ’ αυτό το “γίγνεσθαι” ο μύθος αποτελεί την κατευθυντήρια γραμμή και του δείχνει το δρόμο που είναι ανηφορικός και κακοτράχαλος.
Σε κάθε μύθο κρύβεται με κάποιο σύμβολο μια πρωταρχική αλήθεια, μια πνευματική ριζική πραγματικότητα. Εδώ, παρενθετικά, θα πρέπει να πούμε ότι σύμβολο είναι μια εξωτερική και ορατή μορφή κάποιας εσωτερικής πνευματικής πραγματικότητας. Αυτοί που μυθοπλόκησαν έκλεισαν στον μύθο το σύμβολο. Εκείνος που θ’ απομυθολογήσει πρέπει πρώτα να δει το σύμβολο και μετά να εννοήσει τι θέλει να διδάξει ο μύθος.
Πολλές φορές ο άνθρωπος, όταν βρίσκεται μπροστά σε μια σημαντική πράξη της ζωής του, θέλει να ενεργήσει όπως ο ήρωας στην ανάλογη μυθική πράξη. Τότε μετατρέπεται ο μύθος σ’ έναν κώδικα ηθικής για τον άνθρωπο, που μπορεί να τον ερμηνεύσει σωστά. Όταν βρει την “κλείδα” αποσυμβoλισμού και τον ερμηνεύσει, θ’ ανακαλύψει τους θησαυρούς των διδασκαλιών και των γνώσεων που κρύβονται σ’ αυτόν. Ο μύθος, όπως και κάθε σύμβολο, είναι σαν το λευκό φως, που όταν περνάει από το “οπτικό πρίσμα” της συνειδητότητάς μας αναλύεται και μας δίνει το θαυμάσιο “φάσμα” των γνωστικών θησαυρών που περιέχει. Καλύπτεται με διάσπαρτους συμβολισμούς, κωδικοποιημένους σε μια γλώσσα που δεν καταλαβαίνουμε κι ούτε διδαχθήκαμε ποτέ. Γι’ αυτό χρειάζεται ερμηνεία, ώστε να γίνει κατανοητός, προσιτός, χρήσιμος και διδακτικός. Τα “κλειδιά ερμηνείας”, κληρονομημένα από την Αιώνια Σοφία, τα βρίσκουμε στις Μυστηριακές διδασκαλίες και μας επιτρέπουν την βαθειά κατανόησή του, οπότε ξεσκεπάζεται το μυστικό και τραβιούνται τα πέπλα που καλύπτουν το Μυστήριο.
Οι μύθοι που έχουν σχέση με τους θεούς, ή το Θεό, και τους αγώνες του ανθρώπου για να μπορέσει να αποθεωθεί, επινοήθηκαν από ανθρώπους που είχαν βαθειά θρησκευτική γνώση, από μύστες, που συνήθως είχαν βιώσει την εκστατική επαφή με το θείο. Μα η γνώση δεν δίνεται στο πλήθος γιατί υπάρχει η ρήση του Μεγάλου- Ιεροφάντη: « μη δώτε το άγιον τοις κυσί μηδέ βάλητε τους μαργαρίτας υμών έμπροσθεν των χοίρων ». Δίνεται κρυμμένη μέσα σε αλληγορίες, με μύθους, με παραβολές, γιατί όπως είπε και πάλι ο Μέγας- Ιεροφάντης: « εν παραβολαίς αυτοίς λαλώ, ίνα βλέποντες μη βλέπωσι και ακούοντες μη ακούωσι μηδέ συνώσι ». Για να δώσουν ψήγματα της γνώσης, ηθικές παραινέσεις και να δείξουν το δρόμο, μυθοπλόκησαν, δίνοντάς μας σαν ιερή παρακαταθήκη θαυμάσιους μύθους, στους οποίους κρύβεται το μεγαλείο του ανθρώπου. Αυτό το μεγαλείο που δόθηκε με την αποκάλυψη του Χριστού: « Θεοί εστέ, υιοί Υψίστου πάντες ».
Θα πρέπει να πούμε ότι το πεδίο του μύθου προσφέρεται στις πιο ποικίλες έρευνες. Οι πιο διαφορετικές διάνοιες, οι πιο αντιθετικές θεωρίες, προτείνουν ερμηνείες και από την άποψή τους η καθεμιά μπορεί να είναι έγκυρη. Ο ιστορικός θα βρει στους μύθους μια πληθώρα από φημισμένες δυναστείες και γεγονότα, θα μπορούσε ίσως να χρονολογήσει τον Τρωικό πόλεμο, την Αργοναυτική εκστρατεία, ακόμα και τους άθλους του Ηρακλή. Ο κοινωνιολόγος θ’ αποκαλύψει το κοινωνικό περιβάλλον και τα ήθη, ο γλωσσολόγος θα επιμείνει στις λέξεις, την ετυμολογία, το συντακτικό και τη γραμματική. Ο φυσιοδίφης θα βρει γεωλογικά και μετεωρολογικά φαινόμενα, ο αστρονόμος συνόδους αστέρων και κινήσεις πλανητών. Επομένως ένας μύθος έχει πολλά κλειδιά ερμηνείας. Λέγεται ότι υπάρχουν 7 τέτοια κλειδιά. Το πλέον αξιόλογο και δελεαστικό είναι το 7ο κλειδί, που καταγίνεται με την μεταφυσική διάσταση του μύθου.
Απ’ όσα αναφέρθηκαν προκύπτει ότι ο μύθος δηλώνει κάτι που μοιάζει ολοφάνερα ψευδές, μόνο και μόνο για ν’ αποκαλύψει δια μέσου αυτού την αλήθεια. Υποδεικνύει την κατεύθυνση που πρέπει ν’ ακολουθήσουμε, χωρίς όμως να μας πηγαίνει στο τέρμα της. Μας δείχνει τον τρόπο που οφείλουμε να σκεφθούμε, χωρίς να μας παρουσιάζει έτοιμη τη λύση. Σ’ εμάς απομένει να γίνουμε “αναζητητές” της γνώσης, να τραβήξουμε τα πέπλα των μύθων για να δούμε τις αλήθειες που κρύβουν…
1 σχόλιο:
Η Ελληνική μυθολογία μας οδηγεί σε μια ξεχασμένη μυητική σφαίρα, σ’ ένα βασίλειο όπου η γνώση βασίζεται στην προσωπική εμπειρία και το οποίο λάμπει από μια εξυψωμένη πραγματικότητα και προσδοκία. Στη συμβολική γλώσσα των μύθων κρύβεται το ταξίδι της ανθρώπινης ψυχής μέσα στην “κοσμική νύχτα” της ύλης, η αμυδρή ανάμνηση της ουράνιας, της θείας καταγωγής της και η προσπάθεια να βρει το δρόμο ( τον μίτο της Αριάδνης) για να βγει από τον λαβύρινθο των συναισθηματικών προσκολλήσεων και να επιστρέψει ακολουθώντας το σπειροειδές κι ανηφορικό μονοπάτι της επιστροφής στην Αιώνια Πηγή της. Κι αυτό είναι το μονοπάτι που όλοι οι άνθρωποι είμαστε προορισμένοι να βαδίσουμε. Να ξεφύγουμε από την άγνοια και να οδηγηθούμε στη σοφία, που μας κατευθύνει στην καρδιά του μύθου, του έργου των θεών για τους αρχαίους ( ή του θεού για εμάς τους σύγχρονους ).
Η Ελληνική μυθολογία έχει να μας δώσει πολλούς θησαυρούς γνώσης. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι αρχαίοι Έλληνες έκρυψαν την “γνώση” όχι τόσο στα σκοτεινά σύμβολα που χρησιμοποιούσαν στα Μυστήρια, όσο στο καθαρό φως των μύθων, όπου ο καθένας, ανάλογα με την αναπτυγμένη συνειδητότητά του, μπορεί να πάρει το κατάλληλο δίδαγμα. Εμείς, απλά, θα πρέπει ν’ αλλάξουμε την συχνότητα των “εσωτερικών ματιών” μας για να δούμε αυτό το φως….
Δεν υπάρχει ευρωπαϊκή παιδεία χωρίς τον Ομηρικό, τον Ησιόδειο μύθο, χωρίς τους μύθους των Λυρικών και των Τραγικών ποιητών. Κι αυτό όχι μόνο γιατί τον απαντούμε σε κείμενα αξεπέραστης ομορφιάς, αλλά και γιατί χάρη σ’ αυτούς τους Έλληνες ποιητές οι νεφελώδεις, τερατώδεις και ασύντακτες υπεράνθρωπες δυνάμεις, όπως το Χάος, η Γη, ο Ουρανός, πήραν μια καθαρή κι “ανθρωπινότερη” μορφή, θεμελίωσαν μια παγκόσμια τάξη και ενσάρκωσαν τις βασικές δυνάμεις που κυβερνούν τη ζωή του ανθρώπου. Ξεπήδησαν ήρωες, ημίθεοι, που έδωσαν τα “ορόσημα” για τη θέωση των θνητών ανθρώπων.
Πλησιάζοντας τους θεούς στα ανθρώπινα μέτρα, έφτασαν και στο όραμα ενός ιδανικού ελεύθερου ανθρώπου που μπορεί να στέκει εγγύς στους θεούς.
Δημοσίευση σχολίου