Παρασκευή και 13

[[ δαμ-ων ]]

Φτύσατε στον κόρφο σας σήμερα; Φορέσατε σκόρδο; Βρήκατε σκονισμένο στο συρτάρι το φυλαχτό σας ή έστω φοράτε το σταυρουδάκι σας; Κουβαλάτε μαζί σας μπλε ματάκι; Κάνατε το σταυρό σας πριν ξεκινήσετε από το σπίτι; 

Σήμερα είναι Παρασκευή, 13 Φεβρουαρίου! 

Για τους προληπτικούς η σημερινή μέρα, Παρασκευή και 13, είναι γρουσούζικη. Οι άνθρωποι είναι ιδιαίτερα προσεχτικοί και ανήσυχοι, φοβούμενοι μήπως τους συμβεί κανένα κακό. Προσέχουν κάθε κίνηση, κάθε ενέργεια. Πολλοί αποφεύγουν να ξεκινήσουν κάτι καινούργιο, να έχουν οικονομικές συναλλαγές, ν’ αρχίσουν μια νέα εργασία.

Οποιαδήποτε Παρασκευή συμπίπτει με τις 13 ενός μήνα θεωρείται κακότυχη στις Αγγλοσαξονικές, Γαλλικές, Γερμανικές και Πορτογαλικές περιοχές του κόσμου. Παρόμοιες δεισιδαιμονίες υπάρχουν και σε άλλες παραδόσεις: στην Ελλάδα και την Ισπανία, για παράδειγμα, το ρόλο αυτό έχει η "Τρίτη και 13". Ο φόβος της Παρασκευής και 13 ονομάζεται στα αγγλικά paraskavedekatriaphobia (μία λέξη που προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις Παρασκευή, δεκατρείς και φοβία) και είναι μια ειδική μορφή της τρισκαιδεκαφοβίας . Η λέξη μπορεί να ευρεθεί επίσης ως paraskevodekatriaphobia (παρασκευοδεκατριαφοβία) ή paraskevidekatriaphobia ή friggatriskaidekaphobia (φριγκατρισκαιδεκαφοβία).

Για μας τους Έλληνες, αλλά και για τους Ισπανούς (τώρα γιατί είναι για τους Ισπανούς, δε ξέρω, θα σας γελάσω) η Τρίτη είναι η μαύρη και γρουσούζικη μέρα. Η Τρίτη θεωρείται για τους Έλληνες γρουσούζικη γιατί είναι η μέρα που έπεσε η Κωνσταντινούπολη στα χέρια του Μωάμεθ του Β΄, του Πορθητή (Τρίτη 29 Μαΐου 1453). Παλιά μάλιστα λέει δεν γίνονταν ποτέ γλέντια αυτή τη μέρα και τα σπίτια δεν άνοιγαν για τους επισκέπτες. 

Ο αριθμός 13 λογίζεται ως γρουσούζικος από την πρώιμη αρχαιότητα. Οι σχετικές με το 13 προλήψεις δημιουργήθηκαν με την ανακάλυψη του δωδεκαδικού συστήματος, σύμφωνα με το οποίο το 12 είναι ο τέλειος αριθμός: 12 οι ώρες της μέρας και της νύχτας, 12 οι μήνες, τα ζώδια, 12 και οι άθλοι του Ηρακλή! Με την προσθήκη του αριθμού «ένα» σ’ αυτό το ιερό 12 σχηματιζόταν η αρχή ενός νέου κύκλου. Το συμβολικό αυτό άλμα προς το καινούριο «άγνωστο», που αντιπροσώπευε ο αριθμός 13, προκάλεσε ανησυχία στους ανθρώπους κι έτσι άρχισαν να του αποδίδουν ευθύνες για τα ατυχή συμβάντα. Ο Φίλιππος Β’ της Μακεδονίας λέγεται πως πέθανε αφότου τοποθέτησε το άγαλμά του δίπλα σε αυτά των δώδεκα θεών του Ολύμπου. Σύμφωνα με τις χριστιανικές θεωρίες στο μυστικό δείπνο παρίστανται 12 μαθητές και ο 13ος συνδαιτυμόνας ήταν ο Ιησούς. (Και τον Ιησού να μετρούσαμε ως πρώτο, ο 13ος θα ήταν ο Ιούδας..). Το 13ο κεφάλαιο της Αποκάλυψης αναφέρεται στο θηρίο και τον Αντίχριστο, τα δύο δημιουργήματα του Διαβόλου. Γενικότερα, το δεκατρία μπορεί να θεωρείται "κακός" αριθμός απλά επειδή είναι μία μονάδα πάνω απ' το δώδεκα το οποίο είναι δημοφιλές σε πολλούς πολιτισμούς. 

Όμως όλες οι μέρες, φίλοι μου, είναι ίδιες. Όλες οι μέρες είναι του Θεού. Χωρίς καμιά επιπλέον πιθανότητα τη συγκεκριμένη μέρα να μας συμβεί κάποια αναποδιά, να μας παρουσιαστεί γκαντεμιά.

Από πού ξεκινάει αυτή η προκατάληψη για τη σημερινή μέρα;

Δύο είναι οι βασικές δοξασίες που στηρίζουν τον μύθο της Παρασκευής και 13:

1) Αρχικά στη Βίβλο, βλέπουμε το δεκατρία να εμφανίζεται στο Μυστικό Δείπνο καθώς αντιστοιχεί στον αριθμό των ατόμων που συμμετείχαν σε αυτόν. Εξάλλου, Παρασκευή ήταν η μέρα που σταυρώθηκε ο Χριστός. Στην Παλαιά Διαθήκη, Παρασκευή είναι η μέρα που ο Αδάμ και η Εύα άφησαν τον παράδεισο, που ο Κάιν δολοφόνησε τον αδελφό του Άβελ και η μέρα που ο Θεός πλημμύρισε τη Γη με τον κατακλυσμό.

2) Πολλοί θεωρούν πως ο μύθος γεννήθηκε με την απόφαση του Πάπα να εκδώσει διάταγμα για τη σύλληψη και θανάτωση των Ναϊτών ιπποτών. Το διάταγμα εκδόθηκε σε συνεννόηση με τον βασιλιά της Γαλλίας Φίλιππου του Δ΄, Παρασκευή 13 Οκτωβρίου 1307.

Στην παραφιλολογία των μύθων της Παρασκευής και 13 ανήκουν και τα εξής:

Η αποστολή της NASA, Απόλλων 13 με προορισμό το Φεγγάρι, εκτοξεύθηκε στις 13:13, ενώ μετά από τα σοβαρά προβλήματα που παρουσιάστηκαν, η αποστολή διακόπηκε στις 13 Απριλίου. Παρασκευή επίσης, ήταν η καθιερωμένη εκτέλεση κρατουμένων στην αρχαία Ρώμη. Όταν το όνομα ενός ατόμου έχει δεκατρία γράμματα θεωρείται ότι έχει την τύχη του διαβόλου (Jack the Ripper, Charles Manson, κτλ.).

Ας ξεκινήσουμε με χαρούμενη διάθεση. Μη γίνεστε σκυθρωποί. Χαμογελάστε, φίλοι μου…

Ξέρετε τι λέω εγώ; 

Να χαρούμε και τη σημερινή μέρα όπως οφείλουμε να κάνουμε κάθε μέρα που ζούμε, χωρίς προκαταλήψεις και επηρεασμούς.

Κι ας κλείσουμε με ένα γουστόζικο ποίημα:

Παρασκευή και 13

τη σήμερον ημέρα

τα κάνω όλα πέρα

μήπως και γκαντεμιαστώ.

Παρασκευή και 13

κουζίνα εγώ δεν πλησιάζω

φαντάζεστε στο μάτι της κουζίνας να πιαστώ

και ολόκληρος να καρβιουνιαστώ???

Παρασκευή και 13

λένε και ξαναλένε

δε βάζουν γλώσσα μέσα πια

θαρρείς πως γάτες κλαίνε

Παρασκευή και 13

γιατί να πάω στη ντουζιέρα

κι αν ξάφνου εγώ βρεθώ

κάτω απ' τη σιφονιέρα??

Με τέτοιο γκαντεμόσπορο

τη σήμερον ημέρα

δε μπα να πιεις το Βόσπορον

απ' το κρεβάτι δεν κάνω πέρα.