[[ δαμ-ων ]]Ο Μιχαήλ (Κωνσταντίνος) Ψελλός υπήρξε αναμφισβήτητα ο μεγαλύτερος σοφός και μαζί ο ισχυρότερος φιλοσοφικός νους του Βυζαντίου.
Σ’ αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε τη βαθειά επίδραση της αρχαίας ελληνικής σκέψης στο έργο του και κύρια της πλατωνικής σκέψης.
Ας δούμε όμως πρώτα τη ζωή του εν συντομία.
Σύντομη βιογραφία του Μ.Ψελλού:
Το κατά κόσμον όνομά του ήταν Κων/νος, όμως ονομάστηκε Μιχαήλ όταν εκάρη μοναχός το 1054, ενώ το επίθετο Ψελλός προέρχεται από ένα εξωτερικό γνώρισμα, όπως και πολλά άλλα ελληνικά ονόματα, το γλωσσικό ελάττωμα «του ψελλίζειν».
Γεννήθηκε το 1018 στην Κωνσταντινούπολη, ενώ η οικογένειά του προερχόταν από τη Νικομήδεια. Υπήρξε μαθητής του Ιωάννη Μαυρόποδος, του Ιωάννη Ξιφιλίνου και άλλων κορυφαίων ανθρώπων του 11ου αιώνα, κληρονόμος των Βυζαντινών στοχαστών που από τον 9ο αιώνα ήδη είχαν στραφεί με ιδιαίτερο ζήλο προς τη μελέτη και την αξιοποίηση της αρχαίας ελληνικής παιδείας. Ήταν θεολόγος, λόγιος, φιλόσοφος και αξιωματούχος της βυζαντινής αυλής, πολυμαθέστατος με εντυπωσιακές σπουδές και δεινός ρήτορας, το καθολικό πνεύμα του οποίου σημάδεψε ανεξίτηλα τη βυζαντινή διανόηση της ύστερης περιόδου, παίζοντας πρωταγωνιστικό ρόλο στην πνευματική και πολιτική ζωή, καθώς ήταν αναμφισβήτητα ένα από τα πιο σημαντικά πρόσωπα της μεσαιωνικής επιστήμης, τέχνης και θεολογίας, και προετοίμασε το έδαφος για την έλευση της ιταλικής Αναγέννησης. Πολύ γρήγορα αναδείχθηκε σε ηγετική φυσιογνωμία της πνευματικής κίνησης που έφτασε στην κορύφωσή της Κατά την περίοδο της Αναγέννησης.
Το συγγραφικό του έργο, που ήταν πολυποίκιλο κι εκτενέστατο, διακρίνεται για το διδακτικό και εκλαϊκευτικό του χαρακτήρα, αποτελώντας αντικείμενο έρευνας παγκοσμίως ως τις μέρες μας. Τα έργα του μαρτυρούν την πολυμάθειά του, γιατί καλύπτουν όλους τους γνωστικούς τομείς του καιρού του: τη φιλοσοφία, τη ρητορική, τη θεολογία, την αστρονομία, την αριθμητική, τη γεωμετρία, τη μετεωρολογία, τη φυσική, την αλχημεία (χυμευτική), το δίκαιο, την ιστορία, τη μουσική, τη λαογραφία 9θεωρούμενος από πολλούς ως ο πρώτος Έλληνας λαογράφος) κ.λ.π. Υπήρξε πολύ καλός γνώστης και των λεγόμενων απόκρυφων επιστημών, του μυστικισμού, του αποκρυφισμού, της αλχημείας, της μαντικής, γνωρίζοντας ακόμα και τους χαλδαϊκούς χρησμούς.
Για πολλά χρόνια υπήρξε καθηγητής της Φιλοσοφίας στην Ακαδημία της Κων/πολης, παίρνοντας τον τίτλο του «υπάτου των φιλοσόφων», που δημιουργήθηκα ειδικά γι’ αυτόν. Πολιτικά, κατά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του βρέθηκε στο προσκήνιο του δημόσιου βίου και αναρριχήθηκε στα ανώτατα αξιώματα του παλατιού, χάρη στην επιβλητική του προσωπικότητα, αναλαμβάνοντας ακόμη και πρωθυπουργικά καθήκοντα. Σαν χαρακτήρας όμως ήταν κυνικός και ιδιοτελής στους υπολογισμούς του, δημιουργώντας αρκετούς αντιπάλους, οπότε έγινε αντικείμενο πολλών επικρίσεων.
Ωστόσο η μεγαλοφυΐα του Μ. Ψελλού αναγνωρίστηκε σε ανατολή και Δύση και ως πρόδρομος των Εγκυκλοπαιδιστών έλαμψε ως φάρος, που εκπέμποντας άπλετο φως προς όλες τις κατευθύνσεις έβαλε γερά θεμέλια για την καταπολέμηση του σκοταδισμού και των προλήψεων, που κυριαρχούσαν ως την εποχή του, εγκαινιάζοντας μια νέα περίοδο πνευματικής ανάτασης για την ανθρωπότητα.
Πέθανε το 1096.
(συνεχίζεται)
1 σχόλιο:
Tο 1025, επτά χρόνια μετά τη γέννηση του Ψελλού, ο Βασίλειος B' Βουλγαροκτόνος πεθαίνει και ο αδελφός του ο Κωνσταντίνος Η' κυβερνά μόνος. Η κόρη του Ζωή παντρεύεται το Ρωμανό Αργυρό το 1028. Δύο μέρες αργότερα ο Κωνσταντίνος πεθαίνει και η Ζωή με το Ρωμανό Αργυρό διεκδικούν το θρόνο. Έξι χρόνια αργότερα ο Ρωμανός δολοφονείται και η Ζωή παντρεύεται τον Μιχαήλ τον Παφλαγόνα, αδελφό του παραδυναστεύοντος επί των οικονομικών (υπουργού) Ιωάννη του Ορφανοτρόφου. Επί αυτοκράτορος Μιχαήλ Δ΄ το Βυζάντιο επανακτά τη Σικελία με τον Γεώργιο Μανιάκη, οι Σελτζούκοι Τούρκοι απειλούν τα Βυζαντινοαρμενικά σύνορα, ενώ σχεδόν ταυτόχρονα εξεγείρονται οι Βούλγαροι υπό τον Πέτρο Ντελιάν. Ο Μιχαήλ Δ΄ πεθαίνει και τον διαδέχεται ο ανιψιός του Μιχαήλ Ε' Καλαφάτης. Ο Μιχαήλ εξορίζει τον θείο του Ιωάννη Ορφανοτρόφο και περιορίζει τη Ζωή σε γυναικείο μοναστήρι, φοβούμενος τις δολοπλοκίες της. Ταραχές ουμβαίνουν στην Κωνσταντινούπολη και ο Μιχαήλ τυφλώνεται, πριν εκθρονιστεί. Η Ζωή παντρεύεται τον Κωνσταντίνο Ο' Μονομάχο, ο οποίος βασίλεψε από το 1042 έως το 1055. Στη διάρκεια της βασιλείας του οι Ρώσοι επιτίθενται στην Κωνστανrινούπολη. Οι Σελτζούκοι Τούρκοι εισβάλλουν στην Αρμενία και ηττώνται. Οι Πεσενέγκες περνούν το Δούναβη και λεηλατούν τη Θράκη, ενώ το σχίσμα ανάμεσα στη δυτική και την ανατολική εκκλησία βαθαίνει εξαιτίας του filiοque.Τέτοια γεγονότα διαμόρφωναν το περιβάλλον μέσα στο οποίο γεννήθηκε ο Μιχαήλ Ψελλός ο Νεότερος.
Δημοσίευση σχολίου