Η αλχημεία (α’ μέρος )

[[ δαμ-ων ]]

Η σημερινή Χημεία, σαν επιστήμη, είναι η εξέλιξη της αρχαίας Ελληνικής και Βυζαντινής Χυμευτικής και της μεσαιωνικής Αλχημείας.

Υπάρχει ένα πέπλο μυστηρίου γύρω από την Αλχημεία και πολλοί έχουν διαστρεβλώσει το πραγματικό της νόημα, ενώ έχει καταπολεμηθεί από την εκκλησία, κυρίως τη Δυτική, αλλά και την Ανατολική. Έχει εξάψει τη φαντασία πολλών αναγνωστών αλλά και ερευνητών. Πολλά μυθιστορήματα έχουν γραφτεί, με πολλές υπερβολές και παραμυθικά- φανταστικά στοιχεία. Κάποιοι από σας, που αυτή τη στιγμή διαβάζετε αυτή την ανάρτηση, θα έχετε διαβάσει το θαυμάσιο μυθιστόρημα του Paulo Coelho “Ο Αλχημιστής”.

Με αυτή τη μονογραφία θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μερικές πληροφορίες γι’ αυτή την επιστήμη και να διεισδύσουμε στο εσωτερικό της νόημα. 

Ο όρος Αλχημεία οφείλεται στους Άραβες του 7ου μ.Χ. αιώνα, οι οποίοι αφού κατέλαβαν τη Συρία και την Περσία, ήρθαν σ’ επαφή με την τέχνη της Χυμευτικής των Ελλήνων και μετέπειτα των Βυζαντινών. Στα συριακά χειρόγραφα συνάντησαν τον όρο Χυμεία, όρο καθαρά ελληνικό, και στη νέα επιστήμη γι’ αυτούς έδωσαν την ονομασία Al-kymiya ( Αλκιμίγια ), απ’ όπου προέρχεται και καθιερώθηκε η λέξη Αλχημεία. 

Αλχημεία ονομάστηκε στον Μεσαίωνα μια απόκρυφη τέχνη, που είχε, εκτός των άλλων, σαν σκοπό τη μεταστοιχείωση των μετάλλων, τη μετατροπή δηλ. των λεγόμενων “αγενών μετάλλων”, όπως του σιδήρου, του χαλκού, του υδράργυρου, του κασσίτερου και του μόλυβδου, σε “ευγενή μέταλλα”, όπως ο άργυρος και ο χρυσός, και την εύρεση της λεγόμενης “Φιλοσοφικής Λίθου”.

Η Φιλοσοφική Λίθος έχει διάφορες υπερφυσικές ιδιότητες, ανάμεσα στις οποίες και την παράταση της ζωής αυτού που θα γνώριζε το μυστικό της ( ελιξίριο της ζωής ).

Ο Παράκελσος λέει: « Η Αλχημεία είναι μια επιστήμη που διδάσκει πώς να μεταβάλλουμε τα μέταλλα ενός είδους σ’ άλλο είδος.» Ο Denys Ζachaire αναφέρει για την Αλχημεία: « Είναι ένα μέρος της φυσικής φιλοσοφίας, που επιδεικνύει τον τρόπο για να τελειοποιήσουμε τα μέταλλα επί της γης, μιμούμενοι τη Φύση στη λειτουργία της, όσο γίνεται περισσότερο.» Ο Rorer Bacon έδωσε έναν ακριβέστερο ορισμό: « Η επιστήμη που διδάσκει πώς να προετοιμάζουμε ένα φάρμακο ή ελιξίριο, το οποίο, όταν προβληθεί επί των ατελών μετάλλων, τους μεταβιβάζει την τελειότητα ακριβώς κατά τη στιγμή της προβολής ». 

Μπορεί να θεωρηθεί ότι η βασική ιδέα της αλχημείας προήλθε από τη διδασκαλία του Εμπεδοκλή και του Αριστοτέλη για τα τέσσερα στοιχεία, από τις μίξεις και τις αναλογίες των οποίων παράγονται όλα τα σώματα, καθώς και την άποψη του Αριστοτέλη ότι όλα τα πράγματα τείνουν προς την τελείωση.

Ο Αριστοτέλης πίστευε ότι ο υλικός κόσμος είχε φτιαχτεί από την Πρωταρχική Ύλη, που δεν είχε καμία από τις φυσικές ιδιότητες, αλλά στην οποία μπορούσαν ν’ αποτυπωθούν οι διαφορετικές μορφές όλων των ειδών. Η Μορφή δεν ήταν απλά το φυσικό σχήμα, αλλά κάθε συγκεκριμένη ιδιότητα ενός σώματος ή μιας ουσίας. Ανάμεσά τους υπήρχαν τέσσερις Ποιότητες: η Υγρασία και η Ξηρότητα, η Θερμότητα και η Ψυχρότητα. Αυτές οι Ποιότητες δημιούργησαν τέσσερα Στοιχεία ή Απλές Ουσίες: τη Φωτιά, που είναι θερμή και ξηρή, τον Αέρα, που είναι θερμός και υγρός, το Νερό, που είναι ψυχρό και υγρό και τη Γη, που είναι ψυχρή και ξηρή. 

Απ’ αυτήν την εικόνα των πραγμάτων ήταν πια εύκολο να εξελιχθεί η ιδέα ότι κάθε ουσία είναι μια σύνθεση και των τεσσάρων Στοιχείων, με διαφορετικές αναλογίες.

Οι αλχημιστές είχαν την άποψη πως τα βασικά μέταλλα ήσαν λιγότερο “τέλεια” από τον χρυσό και ήταν λογικό να υποθέσουν ότι η φύση σχημάτιζε χρυσό από τα άλλα μέταλλα. Έτσι κι αυτοί με την εργατικότητά τους και την τέχνη τους, αν μπορούσαν απλά να μιμηθούν τις διεργασίες της φύσης, θα μπορούσαν να κατασκευάσουν χρυσό στο εργαστήριό τους.

Οι ίδιοι οι αλχημιστές πίστευαν ότι την αλχημεία της εφεύρε ο περίφημος Ερμής ο Τρισμέγιστος των Ελλήνων, ο εφευρέτης των τεχνών και των επιστημών, ή ο θεός Θωθ των Αιγυπτίων ( που ταυτίζεται με τον Ερμή ). Θεωρείται μάλιστα το περίφημο έργο του “Ο Σμαράγδινος Πίνακας” πως περιέχει κωδικοποιημένη πλήρως την αλχημική φόρμουλα για την παραγωγή του Magnum Opus, του “Μεγάλου Έργου” των αλχημιστών. Γι’ αυτό οι νεότεροι αλχημιστές ονόμαζαν το έργο τους “Ερμητική Τέχνη” κι έβαζαν τη σφραγίδα του Ερμή πάνω στα δοχεία που χρησιμοποιούσαν. Απ’ αυτό άλλωστε προήλθε και η έκφραση “ερμητικά σφραγισμένα”.

Σαν ιερή τέχνη η αλχημεία αναπτύχθηκε στους τόπους των μυστηρίων στην Αίγυπτο από τους ιερείς και ιεροφάντες, απ’ όπου την διδάχτηκαν οι Έλληνες μύστες αυτής της τέχνης, δίνοντάς της την ελληνική φυσιογνωμία. Όμως σαν αρχέγονη τέχνη έχει ρίζες ελληνικές γιατί, όπως έχουμε αναφέρει σε άλλη ανάρτηση, ο αιγυπτιακός πολιτισμός αναπτύχθηκε από τον προκατακλυσμιαίο προϊστορικό ελληνικό πολιτισμό. 

Σαν βάση της ερμητικής φιλοσοφίας βρίσκουμε έναν μεγάλο νόμο: την Ενότητα της Ύλης: 

« Η Ύλη είναι μία, αλλά μπορεί να πάρει διάφορες μορφές, κάτω δε απ’ αυτές τις μορφές μπορεί να συνδυαστεί με τον εαυτό της και να παράγει νέα σώματα απείρου αριθμού ». 

Αυτή η Πρώτη ΄’Υλη ( Prima Materia ) ονομαζόταν επίσης σπορά, χάος, συμπαντική υπόσταση. Σ’ ένα αλχημικό κείμενο διαβάζουμε: « Όλα τα πράγματα έρχονται από την ίδια σπορά, όλα στην αρχή τράφηκαν από την ίδια μητέρα ». Η πρώτη ύλη δεν περιέχει κανένα σώμα εν δράσει αλλά τα αντιπροσωπεύει όλα εν δυνάμει!!!

[ Εδώ ίσως να υπονοείται η πρώτη φάση της δημιουργίας, όταν μετά το Big Bang στα πρώτα δισεκατομμυριοστά του 1ου δευτερολέπτου δημιουργήθηκαν τα αδρόνια, δηλ. πρωτόνια, νετρόνια και μεσόνια. Δεν υπήρχε ύλη, παρά ένα μίγμα αυτών των σωματίων. ]

Άλλος αλχημιστής κατά τον μεσαίωνα γράφει: « Κατά τους Χριστιανούς, ο Θεός έχει δημιουργήσει κατ’ αρχήν μια πρώτη ύλη…Απ’ αυτή την ύλη, διαμέσου του διαχωρισμού, Τα απλά σώματα, αφού αποσπάστηκαν απ’ αυτήν και μετά ανακατεύτηκαν τα μεν με τα δε, διαμέσου της σύνθεσης χρησίμευσαν για να φτιαχτούν αυτά τα οποία βλέπουμε. Μέσα στη δημιουργία υπήρξε ένα είδος υποταγής, τόσο καλά, ώστε τα απλούστερα άστρα χρησίμευσαν ως αρχές για τη σύνθεση των επόμενων κι αυτά για τη σύνθεση των υπολοίπων.»

[ Αυτά ακριβώς αναφέρει το πιθανότερο κοσμολογικό μοντέλο, όπως διαμορφώθηκε επιστημονικά τον 20ο αιώνα. Οι αλχημιστές πρέσβευαν τα ίδια κάπου 500 χρόνια νωρίτερα. ]

Η αλχημεία δεν είναι μια μέθοδος για να κάνει κάποιος κάτι από το τίποτα, αλλά μια μέθοδος για ν’ αυξήσει και να βελτιώσει αυτό που ήδη υπάρχει. Είναι η επιστήμη του πολλαπλασιασμού. Για τους αλχημιστές ήταν το ίδιο συγκλονιστικό και θαυμαστό και δεν υπήρχε μεγαλύτερο θαύμα στην ανάπτυξη και στον πολλαπλασιασμό του χρυσού, απ’ ό,τι σ’ ένα μικροσκοπικό- σαν τελεία- σπόρο σιναπιού, από τον οποίο αναπτύσσεται ένας θάμνος χιλιάδες φορές μεγαλύτερος από το μέγεθός του, ή από ένα βελανίδι μια θεόρατη βελανιδιά. 

Αν ο σπόρος σιναπιού μπορεί να δώσει ένα φυτό εκατό χιλιάδες μεγαλύτερο και ως προς το μέγεθος και ως προς το βάρος όταν φυτευτεί σε μια διαφορετική ουσία, στο έδαφος, τότε, κατ’ αναλογία, γιατί να μην μπορεί και ο σπόρος του χρυσού να πολλαπλασιαστεί εκατό χιλιάδες διαμέσου της Τέχνης, όταν φυτευτεί στο σώμα των βασικών μετάλλων και τραφεί με τη μυστική μέθοδο της αλχημείας;

Μέσα από την πίστη και την προσέγγιση στο Θεό μπορεί να μεταλλαχθεί η συνείδηση του ανθρώπου από τις βασικές ζωικές επιθυμίες του σε μια αγνή, χρυσή και θεϊκή συνείδηση, φωτισμένη και απελευθερωμένη από κάθε υλική προσκόλληση, και ο εκδηλούμενος μέσα απ’ αυτήν Θεός να αυξηθεί από έναν μικροσκοπικό σπινθήρα σε ένα μεγάλο και περίλαμπρο Ον. 

Επίσης τα βασικά μέταλλα της νοητικής άγνοιας μπορούν, διαμέσου της κατάλληλης άσκησης και προσπάθειας, να μεταλλαχτούν σε μια υπερβατική σοφία και ευφυΐα. 

[ Στον καθένα μας υπάρχει όπως μέσα στη στάχτη μια σπίθα φωτιάς, ο θείος σπινθήρας- το χριστικό στοιχείο- ο εν υμίν Χριστός, που περιμένει υπομονετικά, όπως η σπίθα να γίνει φωτιά θερμαντική και φωτιστική, ο θείος σπινθήρας να γίνει μια ακτινοβόλα γεμάτη αγάπη Οντότητα, ένας πραγματικός Υιός Θεού, Χριστός κι αυτός όπως ο Πρεσβύτερος Αδελφός μας, ικανός να μετακινεί όρη και να κάνει θαύματα! ]

Έτσι, πίστευαν οι αλχημιστές, αναλογικά μπορεί να ισχύει το ίδιο και στον υλικό κόσμο για την μετουσίωση της ύλης. 

( συνεχίζεται… )