Μαρία Κιουρί ( Maria Curie ) ( 1867- 1934 )

[[ δαμ-ων ]]

{ Αφού χθες ήταν η ημέρα της γυναίκας, το σημερινό αφιέρωμα θα είναι στη γυναίκα- φαινόμενο, την μεγάλη ερευνήτρια – φυσικό μαντάμ Κιουρί. }

«Αισθάνομαι την ανάγκη να σας πω πόσο πολύ θαυμάζω το πνεύμα σας, την ενέργειά σας και την τιμιότητά σας. Θεωρώ τον εαυτό μου ευτυχή που είχα την ευκαιρία να σας γνωρίσω προσωπικά στις Βρυξέλλες» έγραφε ο Αλβέρτος Αϊνστάιν στη Μαρία Κιουρί τον Νοέμβριο του 1911. Τα λόγια του θα πρέπει να ήταν βάλσαμο στην καρδιά μιας γυναίκας που θα μείνει στην Ιστορία ως η πρώτη γυναίκα επιστήμων που έγινε διάσημη για το έργο της.

Όσοι τη γνώρισαν διηγούνται ότι η ίδια ήταν τόσο παθιασμένη με αυτά που την απασχολούσαν (η ανατροφή των παιδιών της, ο Πιερ και το εργαστήριο) που ποτέ δεν είδε τον εαυτό της ως διασημότητα. Ο Αλβέρτος Αϊνστάιν έλεγε: «Η Μαρία Κιουρί είναι το μόνο διάσημο πλάσμα του οποίου το ήθος δεν έχει διαφθαρεί από τη φήμη». 

Είναι πολλές οι πρωτιές που κατέκτησε η Κιουρί, χάρη στην επιστημονική δεινότητά της και τη δραστηριότητά της ¬ πρωτιές στο όνομα της εργαστηριακής έρευνας αλλά και στο όνομα της γυναικείας χειραφέτησης. Υπήρξε η πρώτη Ευρωπαία η οποία πραγματοποίησε διδακτορική διατριβή στις θετικές επιστήμες. Ήταν η πρώτη γυναίκα η οποία τιμήθηκε με το βραβείο Νομπέλ, το οποίο μοιράστηκε με τον σύζυγό της Πιερ και τον Ανρί Μπεκερέλ για την ανακάλυψη της ραδιενέργειας (1903). Ήταν η πρώτη γυναίκα λέκτωρ και διευθύντρια εργαστηρίου στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (1906). Εξάλλου το 1911 η Σουηδική Ακαδημία της απένειμε και δεύτερο βραβείο ¬ Νομπέλ Χημείας για την ανακάλυψη και απομόνωση του καθαρού ραδίου ¬, πράγμα που συνέβη για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού (το ίδιο άτομο να τιμηθεί με δεύτερο Νομπέλ). Επίσης υπήρξε η πρώτη μητέρα βραβευμένη με Νομπέλ που είδε την κόρη της να λαμβάνει το ίδιο βραβείο (η μεγαλύτερη κόρη της Ιρέν Ζολιό-Κιουρί τιμήθηκε με το Νομπέλ Χημείας το 1935). Τέλος ¬ μεταθανάτια πρωτιά ¬ είναι η μόνη γυναίκα η οποία αναπαύεται στο Πάνθεον, το μαυσωλείο στο οποίο βρίσκονται θαμμένοι οι «μεγάλοι άνδρες» της Γαλλίας. 

Η Μαρία Σκλοντόφσκα – αυτό ήταν το πατρικό της όνομα- μία ωραία ξανθιά Πολωνέζα γεννήθηκε 1867 στη Βαρσοβία. Αυτή μετανάστευσε στη Γαλλία στο Παρίσι για σπουδάσει στο πανεπιστήμιο μαθηματικά. Είχε πάρει ήδη δύο πτυχία με άριστα στη φυσική και χημεία από την πατρίδα της και αυτό την βοήθησε με μία υποτροφία να συνεχίσει τις σπουδές της. Κατά πάσα πιθανότητα την εξυπνάδα και τις γνώσεις της, τις χρωστάει στους γονείς της, ο πατέρας της ήταν φυσικομαθηματικός καθηγητής σε γυμνάσιο της Βαρσοβίας και γυμνασιάρχης, το ίδιο και η μητέρα της διευθύντρια σε δημοτικό σχολείο. Η Μαρία είχε ακόμα τρεις αδελφές και έναν αδελφό. Μία μεγάλη οικογένεια την εποχή εκείνη δεν είχε την οικονομική άνεση να πληρώσει τα έξοδα για να σπουδάσουν και τα πέντε παιδιά. Η Μαρία κατάφερε, παρ’ όλο ότι στα κορίτσια δεν επιτρεπόταν στη Πολωνία να σπουδάσουν, αυτοδίδακτη και με την βοήθεια του πατέρα της να φτάσει να γίνει στο Παρίσι υφηγήτρια. Το 1895 όταν ήταν 28 χρονών παντρεύτηκε τον Πέτρο Κιουρί, Γάλο φυσικό, ο οποίος μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο, ερευνούσαν γύρω από τα κρύσταλλα και άλλα φυσικά φαινόμενα. Τα χρήματα που κέρδιζαν από τις έρευνες. ο Πέτρος και η Μαρία, 500 φράγκα τον μήνα, δεν έφταναν για τα έξοδα τους, γι’ αυτό το λόγο γύρευαν μία καλύτερη θέση με μεγαλύτερο εισόδημα. Διαβάζοντας στις ανακοινώσεις στην ακαδημίας περί ακτινοβολίας του Ουρανίου, θυμήθηκαν την κάποτε πρόταση του φίλου τους Ενρίκο Μπέκερελ, να συνεργαστούν στην έρευνα μίας μυστηριώδους ακτινοβολίας. Δέχτηκαν τη συνεργασία και τότε πήρε η Μαρία την εντολή να ερευνήσει ποια ορυκτά μέταλλα είναι αυτά που εκπέμπουν ακτινοβολία εκτός του ουρανίου. Έτσι ξεκίνησε η μαντάμ Κιουρί την έρευνα μετρώντας με το ,,ηλεκτροσκόπιο,, ένα όργανο, εφεύρεση του συζύγου της, την ένταση της ακτινοβολίας των ορυκτών μετάλλων. Μαζί με τον Γερμανό φυσικό, Σμιντ, διαπίστωσαν, ότι εκτός από το ουράνιο, μεγάλη ποσότητα ακτινοβολίας παρουσίαζε π.χ το Θόριο. Εν συνεχεία επέκτειναν την ερευνά τους και σε άλλα ορυκτά σώματα, αυτά που τους προμήθευε το πανεπιστήμιο. Μία ημέρα με μεγάλη τους έκπληξη ανακάλυψαν ότι η ακτινοβολία του Πισουρανίτη ήταν τέσσερις φορές ισχυρότερη από αυτή του Ουρανίου. Η Μαρία με τον σύζυγό της Πέτρο, συντόνισαν την έρευνά τους και τη προσοχή τους στα χημικά συστατικά του Πισουρανίτη (Pechblende - 80% Uranoxydgehalt).

Το πρώτο στοιχείο που ανακάλυψε το έτος 1889 η μαντάμ Κιουρί ήταν το Πολώνιο, η Μαρία έδωσε στο στοιχείο το όνομα Πολώνιο, προς τιμή της πατρίδας της "Πολωνίας".

Τέσσερις μήνες αργότερα ανακάλυψε το δεύτερο στοιχείο, το ίδιο ισχυρό σε ενέργεια, το Ράδιο. Σήμερα μιλάμε για την ραδιενέργεια την οποία χρησιμοποιούμε συχνά στην ιατρική αλλά και στα ατομικά όπλα. Τα θανατηφόρα αποτελέσματα από τη ραδιενεργό ακτινοβολία, όπως αυτής του Πολωνίου 210. Μ΄ αυτό το ραδιενεργό δηλητήριο δολοφονήθηκε τον Δεκέμβριο 2006 ο Ρώσος πρώην κατάσκοπος, Αλεξάντερ Λιτβινένκο. 

Το έτος 1889 το ζεύγος Κιουρί δημοσίευσαν τα αποτελέσματα των ερευνών τους στο γαλλικό περιοδικό "Επιθεώρηση Επιστημών" στο Παρίσι. Ήταν η πρώτη μελέτη γύρω από τις ακτίνες του Μπέκερελ.

Το 1903 βράβευσε ο Σουηδός βασιλιάς Όσκαρ στη Στοκχόλμη, με το βραβείο "Νόμπελ" εξ ημισείας τον Μπέκερελ και το ζεύγος Κιουρί. 

Επί πλέον η επιστημονική γνώμη στη Γαλλία τίμησε τους τρεις Γάλλους για την ανακάλυψη της Ραδιενέργειας. Οι ανακαλύψεις και οι έρευνες αυτές οδήγησαν σε ένα ακόμα Νόμπελ, στη Χημεία. Το πήρε το 1911 η Μαρί: ο Πιερ, είχε χάσει τη ζωή του από τροχαίο ατύχημα το 1906. Μετά τον θάνατο του συζύγου της, η Μαρί πήρε την έδρα που είχε ο Πιερ στη Σορβόννη. Ήταν πρώτη φορά που μια γυναίκα καταλάμβανε ανάλογη θέση.

Το ζεύγος Κιουρί απέκτησαν δύο κόρες την Ειρήνη και την Εύα. Η Ειρήνη Κιουρί όπως και η μητέρα της ασχολήθηκε με την φυσική/χημεία και παντρεύτηκε τον ιδιαίτερο της μητέρας, τον γνωστό επιστήμονα της φυσικής, Φρειδερίκο Ζολιό-Κιουρί, (βραβείο Νόμπελ χημείας), το ζεύγος Ζολιό - Κιουρί ερευνούσε για την κατασκευή του Κυκλοτρονίου, μίας τεράστιας φυγοκεντρικής συσκευής απαραίτητης για τον διαχωρισμό των Ισοτόπων του Ουρανίου 238, ιδιαίτερα το Ουράνιο 235. Ανακάλυψαν επίσης τα αρνητικά φορτισμένα σωματίδια του ατόμου τα Νετρόνια. Μετά τον πόλεμο αυτοί κατηγορήθηκαν, ότι πρόδωσαν ατομικά απόρρητα στους Ρώσους. Όταν τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν το Παρίσι αμέσως αναζήτησαν το ζεύγος Ζολιό και τα εργαστήριά τους και κατάσχεσαν όλα τα ντοκουμέντα που είχαν απομείνει. Το Κυκλοτρόνιο το οποίο ήταν υπό κατασκευή, το μετέφεραν στα εργαστήριά τους στο Βερολίνο.

Οι Ζολιό - Κιουρί πρόλαβαν και έφυγαν στην Ελβετία και από εκεί στην Αγγλία, όπου συνέχισαν τις έρευνές τους. 

Η Μαρία, όπως ήταν επόμενο, λόγω της φύσης της εργασίας της, πέθανε από λευχαιμία στις 04.Ιουλίου 1934. Η Ραδιενέργεια της αφαίρεσε τη ζωή. 

Ο Πέτρος και η Μαρία Κιουρί, όπως επίσης η θυγατέρα τους Ειρήνη με τον σύζυγό της Φρειδερίκο Ζολιό ήταν από του πρωτεργάτες στην έρευνα για την ραδιενέργεια και τις επιδράσεις στον άνθρωπο και τη φύση. Η ραδιενέργεια μετριέται σήμερα, προς τιμή της Μαρίας Κιουρί, σε μονάδες "Curie", ενώ το τεχνητό χημικό στοιχείο με ατομικό αριθμό 96 λέγεται κιούριο.