Ο ύπνος καθαρίζει τα νοητικά "σκουπίδια" της μέρας

Δύο νέες επιστημονικές έρευνες φέρνουν νέα στοιχεία τη χρησιμότητα του ύπνου , καθώς διαπιστώνουν ότι, ενώ τη μέρα ο εγκέφαλος "χτίζει" νέες νευρωνικές συνδέσεις ανάμεσα στα κύτταρά του, με βάση τις εμπειρίες και τα ερεθίσματα που δέχεται, στη διάρκεια του ύπνου που ακολουθεί, οι συνδέσεις αυτές περιορίζονται ξανά, καθώς αρχίζει ένα "ξεκαθάρισμα" στο πλαίσιο της προσπάθειας του εγκεφάλου να μην υπερφορτωθεί με περιττές πληροφορίες.
Η πρώτη μελέτη, με επικεφαλής τον Πολ Σόου της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου Ουάσιγκτον στο Σεν Λιούις των ΗΠΑ, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Science", σύμφωνα με τον Independent. Η έρευνα ενισχύει την άποψη ότι ο ύπνος είναι σημαντικός αφενός για να αφομοιωθούν οι σημαντικές αναμνήσεις της μέρας που προηγήθηκε και αφετέρου για να "σβηστούν" οι περιττές αναμνήσεις που τείνουν να μπλοκάρουν το σύστημα του εγκεφάλου.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, μπορεί πολλοί άνθρωποι να χάνουν τον ύπνο τους ανησυχώντας για διάφορα πράγματα, όπως για το αν θα συνεχίσουν να έχουν τη δουλειά τους και αύριο, όμως το καλύτερο που έχουν να κάνουν για να λειτουργήσουν αποδοτικότερα την επόμενη μέρα, είναι να φροντίσουν να κοιμηθούν καλά γιατί αυτό ωφελεί κατ' εξοχήν τον εγκέφαλο και το νου τους.
Η έρευνα βασίστηκε σε μελέτη μυγών, επειδή οι επιστήμονες θεωρούν ότι αποτελούν κατάλληλο μοντέλο και για τον άνθρωπο, καθώς και αυτές χρειάζονται ύπνο έξι ως οκτώ ωρών τη μέρα, ενώ δείχνουν σωματικά και νοητικά συμπτώματα στέρησης, όταν δεν κοιμούνται αρκετά.
Προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει ότι ο ύπνος βελτιώνει τη μάθηση και τη μνήμη στα ζώα. Η νέα έρευνα προχώρησε παραπέρα, δείχνοντας ότι οι νευρωνικές συνδέσεις (συνάψεις) ανάμεσα στα εγκεφαλικά κύτταρα αυξάνουν τη μέρα και μειώνονται μετά από έναν καλό ύπνο. Στο τέλος του ύπνου, διαπιστώθηκε ότι οι ισχυρότερες νέες συνάψεις είχαν συρρικνωθεί, ενώ οι πιο ασθενείς είχαν εξαφανιστεί τελείως.
Το συμπέρασμα, κατά τους ερευνητές, είναι ότι δεν χρειάζεται να θυμόμαστε πολλά από αυτά που μαθαίνουμε τη μέρα, ενώ για να μαθαίνουμε καινούρια πράγματα, πρέπει συνεχώς να καθαρίζουμε τα "σκουπίδια" που γεμίζουν το μυαλό μας, ώστε να κάνουμε χώρο για τις νέες εμπειρίες και γνώσεις.
Μια άλλη σχετική εργασία, από ερευνητές του Τμήματος Ψυχιατρικής του πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν των ΗΠΑ, υπό τους Τζούλιο Τονιόνι και Κιάρα Τσιρέλι, δημοσιεύτηκε επίσης στο "Science". Βασίστηκε και αυτή στη μελέτη μυγών (δροσόφιλας) και παρέχει επίσης νέα στοιχεία ότι ο ύπνος βοηθά τον εγκέφαλο να εξοικονομήσει ενέργεια και ζωτικό αποθηκευτικό χώρο για νέες πληροφορίες, "ξεσκαρτάροντας" τις συνάψεις που δημιουργήθηκαν μέσα στη μέρα.
Οι ιταλο-αμερικανοί ερευνητές επισημαίνουν ότι ο ύπνος είναι καθολικό, αυστηρά ρυθμιζόμενο και απαραίτητο για τη νόηση φαινόμενο, που παραμένει μυστήριο. Σύμφωνα πάντως με τις πιο πρόσφατες έρευνες, φαίνεται πως ο ύπνος, η μνήμη και η πλαστικότητα του εγκεφάλου (δηλαδή η καταστροφή και γέννηση νέων νευρωνικών συνδέσεων) συνδέονται στενά μεταξύ τους. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα επίπεδα πρωτεϊνών στα σημαντικά συστατικά των κεντρικών εγκεφαλικών συνάψεων ήσαν υψηλά τη μέρα και χαμηλά μετά τον ύπνο, γεγονός που δείχνει ότι ο ύπνος φέρνει συρρίκνωση των νευρωνικών διασυνδέσεων.

ANA-MPA