Οι Κάβειροι ( 2ο Μέρος )

[[ δαμ-ων ]]

Στη Σαμοθράκη οι Κάβειροι ονομάζονται Μεγάλοι Θεοί και ποτέ με το όνομά τους. Σε μια επιγραφή, που βρέθηκε στο ιερό της Σαμοθράκης, με στέφανο από δάφνη, γράφει : « Θεοίς Μεγάλοις Σαμόθραξι ». Κατά το Διόδωρο τον Σικελιώτη εθεωρούντο προσωποποίηση της πίστης για την αθανασία της ψυχής. Σύμφωνα μ’ άλλη εκδοχή οι Κάβειροι ήσαν τρεις Κορύβαντες, και οι δύο μεγαλύτεροι σκότωσαν τον μικρότερο. Πιθανόν εδώ να δημιουργείται η απορία, αν κατά την αρχαιότητα πίστευαν στην ύπαρξη μεγάλων και μικρών θεών. Πραγματικά υπήρχε αυτή η διάκριση, την οποία συναντάμε αργότερα και στους Πυθαγόρειους και στον Πλάτωνα, καθώς και σε όλες τις θρησκείες, και τις μονοθεϊστικές και τις πολυθεϊστικές, όπου αντί να υπάρχουν μικροί θεοί, υπάρχουν άγιοι, αρχάγγελοι, άγγελοι, Μεγάλοι Διδάσκαλοι , Αβατάρες, Προφήτες κ.λ.π. Η ίδια ιδέα παρατηρείται και στην έκφραση των Πυθαγορείων και των Πλατωνικών δογμάτων περί ψυχής, κατά τα οποία υπάρχει μία Ψυχή του Κόσμου, της οποίας μόρια είναι οι ψυχές των ανθρώπων, οι οποίες μετά το θάνατο σπεύδουν να επανέλθουν στην Ψυχή του Κόσμου, από την οποία έχουν προέλθει. Όταν οι θεοί δεν ονομάζονται με το όνομά τους, ανυψώνονται πάνω από τη σφαίρα του ορατού και του αισθητού, διαχωρίζονται από την εξάρτησή τους από την κοσμική και επίγεια παράδοση, χωρίς να παύει να υπάρχει η θρησκευτική παράδοση, που ερμηνεύεται με πλήρη μυστικισμό.
Κατά το Φίλωνα το Βύβλιο οι Κάβειροι ήσαν 7, και αυτοί με τον αδελφό τους τον Ασκληπιό ανακάλυψαν τις ιαματικές ιδιότητες των βοτάνων, που τις δίδαξαν στους ανθρώπους ενώ τους έμαθαν και ξεχωριστές επικλήσεις των αγαθοποιών δυνάμεων για την προστασία τους και τη βοήθειά τους.
( Είναι γεγονός πως τόσο οι αριθμοί όσο και οι θεότητες δείχνουν μυστικιστικό χαρακτήρα γιατί στρέφονται γύρω από τους αριθμούς 2,3,4,7 ).
Οι θεότητες των Καβείρων είναι οι δυνάμεις εκείνες, που παρευρίσκονται στη τέλεση της γιορτής, που δρουν και κυβερνούν το σύμπαν .Συνήθως ονομάζονται “τέκνα του Ηφαίστου”. Ο Ήφαιστος είναι ο σύνδεσμος του ανώτερου θεού και των κατώτερων θεοτήτων, είναι ο κατασκευαστής του κόσμου, ο θεουργός με εντολή του ανώτερου θεού. Ο Καδμίλος είναι ο “μεσάζων υιός” του υπέρτατου θεού προς τις κατώτερες θεότητες και το ανθρώπινο γένος. Η Καβειρική μυσταγωγία αναπαριστά ένα σύστημα θεοτήτων που η αξία τους και η δύναμη προχωρεί με αριθμητική πρόοδο και καταλήγει στον ανώτατο, μοναδικό και υπερκόσμιο θεό. Οι θεότητες των Καβείρων παριστάνουν την αέναη ζωή και τη θεουργία, που λειτουργεί στο σύμπαν, με την οποία το αόρατο, το υπερπραγματικό, το υπερβατικό έρχεται αδιάλειπτα σε αποκάλυψη και πραγμάτωση. Πιστεύεται, πως αυτά αποτελούσαν τη συμβολική διδασκαλία των Καβειρίων μυστηρίων.
Σχετικά με την καταγωγή, υπάρχουν κι εδώ αντικρουόμενες απόψεις.
Υπάρχει η εκδοχή να πήραν το όνομα από το βουνό των Καβείρων της Φρυγίας, ( λέγει ο Στησίμβροτος ότι ονομάστηκαν έτσι από το στη Φρυγική Βερεκυντία κείμενο όρος Κάβειρον ), οπότε να είναι Φρυγικής καταγωγής. Ορισμένοι πάλι υποστηρίζουν ότι η λέξη είναι σημιτικής (φοινικικής ) καταγωγής, γιατί η λέξη είναι συγγενής με τη λέξη Καβίρ =μεγάλος, ενώ άλλοι πως είναι σανσκριτικής καταγωγής, γιατί συγγενεύει με τη λέξη Cawiras =δυνατός, ισχυρός. Οι απόψεις όμως αυτές είναι απίθανες κατά τον ερευνητή Κουρτίδη γιατί οι Φοινικικοί Κάβειροι ήσαν 7 , ενώ στη Σαμοθράκη λάτρευαν 4 και στη Θήβα 2.
Οι Welcker και Maury έχουν τη γνώμη ότι το όνομα έχει ελληνική καταγωγή και παράγεται από το « καίω », ( καίειν- ΚαFeiροι ) έχοντας πατέρα τον Ήφαιστο.
Αν δεχτούμε ότι οι Πελασγοί είναι παλαιότεροι των Αιγυπτίων της ιστορικής εποχής, όπως αυτό φαίνεται και πιθανότερο, καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως η λατρεία των Καβείρων είναι αυτόχθων Ελληνική, οπότε από τον Ελληνικό ηπειρωτικό και νησιωτικό χώρο μεταδόθηκε στην Εγγύς Ανατολή και την Αίγυπτο, όπου έπαθε μεταβολές στο εξωτερικό μέρος της παράστασης και της λατρείας.
Για να στηρίξουμε αυτή την εκδοχή, παραθέτουμε και τα ακόλουθα:
Με βάση την Ελληνική μυθολογία ο Κάδμος είναι γιος του Αγήνορα, εγγονός της Λιβύης και δισέγγονος της περίφημης Ιούς, της κόρης του Ίναχου, δηλ. ανήκει στη γενιά των Ικσώς, που έφυγαν από το Αιγαίο για την Αίγυπτο και μετά την έξωσή τους από τη 18η δυναστεία επέστρεψαν στο Αιγαίο. Ο Απολλόδωρος μας αναφέρει, πως οι απόγονοι της Ιούς δίνουν δύο μεγάλες γενεαλογίες, από τα δίδυμα αγόρια της Λιβύης, το Βήλο και τον Αγήνορα. Ο Βήλος βασίλευσε στους Αιγύπτιους, ενώ ο Αγήνορας πήγε στη Φοινίκη, όπου νυμφεύθηκε την Τηλέφασσα και απόκτησε μία θυγατέρα, την Ευρώπη, και τρία αγόρια, τον Κάδμο, το Φοίνικα και τον Κίλικα. Έτσι ο Κάδμος είχε συγγενικές σχέσεις με την Αίγυπτο, όπου είχε μεταβεί και μυηθεί στα μυστήρια των ιερών στις Θήβες της Αιγύπτου. Όταν ο Δίας αποπλάνησε την Ευρώπη αφού μεταμορφώθηκε σε ταύρο και μετά την μετέφερε στην Κρήτη, ο Κάδμος στην αναζήτησή της έφθασε στη Σαμοθράκη και μετά στη Θήβα της Βοιωτίας. Είτε καθιέρωσε, είτε βρήκε τα μυστήρια ήδη να εορτάζονται, όπου έλαβε μέρος, συνεπώς ήταν μυημένος, το γεγονός που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί είναι πως τα Καβείρια είναι ελληνικά. Ο Κάδμος είναι ίσως ο μεγάλος μύστης των Αιγυπτιακών ( που προέρχονται από τα προϊστορικά Ελληνικά ) μυστηρίων πριν τον Πυθαγόρα. Η συμβολή του στη διαμόρφωση και την καθιέρωση των Καβειρίων είναι πολύ μεγάλη.
Μία παράδοση, σχετική με την ίδρυση των μυστηρίων στη Βοιωτία, δίνει στον ένα Κάβειρο το όνομα του Προμηθέα και στο γιο του το όνομα Αιτναίος, ονόματα που συνδέονται με τη φωτιά και τα ηφαίστεια. Αν λάβουμε υπόψη πως στη Βοιωτία ζούσαν πολύ παλιά οι Πελασγοί, τότε μπορούμε να συμπεράνουμε ότι αυτοί έφεραν τα πρώτα σπέρματα της αρχικής λατρείας των πρώτων λαών, που έφερνε τον καθολικό χαρακτήρα μιας πυρολατρείας, κατά την οποία στη συνείδηση των πρωτόγονων λαών το “πυρ” ήταν το βασικό θέμα ζωής, το βασικότερο στοιχείο του σύμπαντος.
Ο Προμηθέας, που έκλεψε τη φωτιά από τον Ήφαιστο, τον πατέρα των Καβείρων, δίδαξε διαμέσου αυτής στους ανθρώπους την αρχιτεκτονική, την αστρονομία, τη γραφή, τους αριθμούς, την ιατρική, τη ναυτιλία, την μαντική, την τήξη των μετάλλων κ.λπ., που έγιναν ο φορέας της ισχύος του ανθρώπου, για να καθυποτάξει την ανυπότακτη μέχρι τότε φύση. Με τη φωτιά σφυρηλάτησε ο άνθρωπος τον πολιτισμό του και δημιούργησε τις συνθήκες και τους όρους της ζωής του, όπως με το “πυρ” δημιουργήθηκε το σύμπαν.
Οι Κάβειροι είναι οι εντεταλμένοι Προμηθείς, που γνώριζαν τη χρήση όχι μόνο της υλικής φωτιάς αλλά κυρίως το μυστικό του πνευματικού πυρός. Και το “μεταφυσικό πύρ” είναι κοσμογονικό, γιατί κατά τον Ηράκλειτο : « κόσμον τόνδε, τον αυτόν απάντων, ούτε τις θεών ούτε ανθρώπων εποίησεν, αλλ’ήν αεί και έσται πυρ αείζωον, απτόμενον μέτρα και αποσβεννύμενον μέτρα…..ποιεί δε και τάξιν τινά και χρόνον ωρισμένον της του κόσμου μεταβολής κατά τινα ειμαρμένην ανάγκην ». Συνεπώς η δημιουργία του κόσμου είναι προϊόν αναγκαιότητας, που υπόκειται σε αμετακίνητους νόμους γένεσης- φθοράς- αναγέννησης.

(…Συνεχίζεται…)