Δημοκρατία και σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα;

Από τον πολιτικό μηχανικό Θεόδωρο Κ. Παπαϊωάννου


Σήμερα, επομένη της δημοσίευσης (2.6.09) στα ‘’Βοιωτικά Νέα’’ όπως υποσχέθηκα, αναρτώ το άρθρο μου και στο διαδίκτυο. Ομολογώ ότι το δίλημμα «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» γερμανιστί «Sozialismus oder Barbarei» γνώριζα μόνο εγκυκλοπαιδικά. Τα περισσότερα πονημάτια με τις απόψεις της Ρόζας Λούξεμπουργκ {Ρ.Λ(1870-1919)} είναι εξαντλημένα και δυσεύρετα (στη βιβλιοθήκη μου βρήκα ένα που ανήκε στον πατέρα μου αφιερωμένο από κάποιο σπουδαίο γιατρό, πριν τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο). Ιστορικά το επίμαχο αυτό σύνθημα ανήκει σε μιαν άλλη εποχή, σε συνθήκες που χαρακτήριζαν την κατάσταση στη Γερμανία, μετά την κατάρρευση, το 1919 και τη δράση της ( Ρ. Λ.) μητέρας της διλημματικής φράσης. Στο πρώτο κεφάλαιο του διάσημου «Junius Pamphlet» που έγραψε το 1915 η Γερμανίδα μαρξίστρια πολιτική θεωρητικός, σοσιαλιστική φιλόσοφος και επαναστάτρια, αντιτιθέμενη στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αναφέρει: ‘’ Ο Φρίντριχ Έγκελς είχε πει: «Η αστική κοινωνία βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι, είτε θα μεταβεί στο σοσιαλισμό είτε θα επιστρέψει στη βαρβαρότητα». Τι σημαίνει «επιστροφή στη βαρβαρότητα» για τον υπερφίαλο ευρωπαϊκό πολιτισμό μας;’’ Προβληματίσθηκα σε αυτή τη φράση από δύο κοντινά γεγονότα όταν : 1) Το επανέφεραν κάποιοι ιδεολογικά ευαίσθητοι και ανήσυχοι φορείς της Λιβαδειάς στη επέτειο συμπλήρωσης 90 χρόνων από τη δολοφονία αυτής της κορυφαίας μορφής του παγκόσμιου εργατικού κινήματος. Συνδιοργάνωσαν την 25.4.09 εκδήλωση με θέμα: ‘’Ρόζα Λούξεμπουργκ: Η επικαιρότητα μιας σκέψης, το παράδειγμα μιας πολιτικής πρακτικής’’. Οι ομιλίες των δύο αξιόλογων πανεπιστημιακών καθηγητών, έχουν αναρτηθεί στο διαδίκτυο. Η (Ρ.Λ) Υπήρξε ιδεολογική ιδρύτρια του «σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο». Σπούδασε ταυτόχρονα φιλοσοφία, ιστορία, πολιτική, οικονομικά, μαθηματικά, έκρινε σθεναρά τη «δικτατορία του προλεταριάτου» του Λένιν, θεωρείται το «καλύτερο μυαλό μετά τον Μαρξ» και 90 χρόνια ύστερα από τη δολοφονία της (από τα παρακρατικά Freikorps με την ανοχή του σοσιαλδημοκράτη Φρίντριχ Έμπερτ) παραμένει σημείο αναφοράς στην παγκόσμια ιστορία του σοσιαλισμού. Μεγάλη η συμβολή της, στην παγκόσμια ιστορία, αφού ηγήθηκε μιας επανάστασης στο Βερολίνο που ανέτρεψε το γερμανικό στρατιωτικό κατεστημένο και σταμάτησε τον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και η πολιτική της σκέψη που προσδιόρισε το σύνολο της ιστορίας του εργατικού κινήματος. Ο Ζαν Πωλ Σαρτρ με την κριτική του στο Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας για τον σταλινισμό και τον υπαρκτό σοσιαλισμό, έκανε «διάσημη» και έβαλε στο θεωρητικό ‘’οπλοστάσιο’’ αυτή τη φράση. Στο δοκίμιό του «Matérialisme et Révolution» που έγραψε το1946 αναφέρει μεταξύ άλλων: «Μπορούν να υπάρξουν πολλοί βαρβαρισμοί και πολλοί σοσιαλισμοί». Ο δικός μας Κορνήλιος Καστοριάδης, χρησιμοποίησε επί δεκαετίες το δίλημμα «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα», δυο χρόνια όμως πριν πεθάνει είπε ότι προτιμά μια άλλη διατύπωση του διλήμματος: «αυτονομία ή βαρβαρότητα». Αυτονομία σημαίνει δημοκρατία, αυτοκαθορισμός , χειραφέτηση, αυτό που ζητάει κάθε πολίτης, αυτό που ζητάει κάθε κοινωνία και η ελληνική κοινωνία’’. 2) Άλλη μια πηγή προβληματισμού υπήρξε η παρακολούθηση την Κυριακή 10 .5.09 της θεατρικής παράστασης με πρωτοβουλία του Συλλόγου Πολιτιστικής Ανάπτυξης «ΛΑΙΟΣ» Θήβας ‘’Ο Μαρξ στο Σόχο’’ με ερμηνευτή τον Άγγελο Αντωνόπουλο (επιφυλάσσομαι σε αυτή να αναφερθώ προσεχώς). Κατά την υπόθεση του έργου, ο Μάρξ ζητά από τις αρμόδιες αρχές του άλλου κόσμου να κατέβει για λίγο στη Γη, για να «αποκαταστήσει το όνομα του». Κατά λάθος, αντί να επιστρέψει στο Σόχο του Λονδίνου, όπου έζησε και πέθανε, βρέθηκε στο Σόχο της Νέας Υόρκης. Με χιούμορ και άλλοτε με παράπονο, ο Μαρξ μιλάει για τη ζωή του, «ξεκαθαρίζει» τις περίφημες ρήσεις του, νοσταλγεί τους άλλους μεγάλους της εποχής (Ένγκελς, Μπακούνιν), και τελικά διαπιστώνει πως τίποτα δεν άλλαξε στον κόσμο τα τελευταία εκατό χρόνια. Μέσα στο πλαίσιο των απαιτήσεων της παρούσας συγκυρίας δεν θα αποτελούσε νομίζω «ασεβή» παρέκκλιση, ή ιδεολογικό «τυχοδιωκτισμό» αφού επικαιροποιήσουμε τη σκέψη της, να ιχνηλατήσουμε τις αναγκαίες αναγωγές που συνεπάγεται η αποσαφήνιση των απαιτήσεων της σύγχρονης πολιτικής πραγματικότητας . Αυτό νομίζω ότι έκανε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ στο Συμπόσιο των Αθηνών του Economist με θέμα : «Η σοσιαλδημοκρατία και οι προκλήσεις του μέλλοντος .Ποιο θα είναι το προοδευτικό μοντέλο για την Ευρώπη;» . Συνέπεσε η παραπάνω εκδήλωση. Τη φράση αυτή του προέδρου του ΠΑΣΟΚ μέσα στις απαιτήσεις του προεκλογικού αγώνα εκπεφρασμένη με προφανή μεταφορική έννοια προσπάθησε να εκμεταλλευτεί η ΝΔ, κατηγορώντας τον ότι με τη λέξη βαρβαρότητα, υπονοεί τους ψηφοφόρους της. Ότι το σύνθημα αυτό ταίριαζε στην Ευρώπη της βαρβαρότητας του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, των χαρακωμάτων και χημικών αερίων και όχι στις σημερινές ευρωεκλογές που δημοσκοπούνται μεταξύ κεντροδεξιάς-κεντροαριστεράς και ‘’ παρά θίν αλός’’ Ο Γ. Παπανδρέου -ηπίων τόνων πολιτικός- δεν επιθυμούσε την δημιουργία κλίματος πόλωσης ,αλλά μόνο την ενεργοποίηση αντανακλαστικών που ανταποκρίνονται σε διαχωριστικές γραμμές. Γι' αυτό, εφηύρε διλήμματα όπως «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» και το «αλλάζουμε ή βουλιάζουμε». Tο ερώτημα που ανακύπτει-όπως τόνισε- είναι « δημοκρατία και σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα». Τα τελευταία χρόνια με το νεοσυντηρητισμό και την παγκοσμιοποίηση είχαμε τεράστια συγκέντρωση πλούτου και εξουσίας στους λίγους. Υπήρξε μια εποχή τεράστιων ανισοτήτων και η διαχείριση τεράστιου πλούτου από χρηματοπιστωτικά συστήματα σε πολλές περιπτώσεις αιχμαλώτισε το πολιτικό σύστημα. Ο Ευρωπαίος Πολίτης όντως αισθάνεται εγκλωβισμένος σε μια νεοφιλελεύθερη, μονεταριστική πολιτική που συνεχώς του αφαιρεί δικαιώματα (πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά). Η πολιτική έχει εξοβελισθεί και επικρατεί η κυριαρχία των μεγάλων των ΜΜΕ και των επιχειρήσεων. Απέναντι σε αυτή τη διαμορφωμένη κατάσταση η πρόταση των σοσιαλιστών και του κινήματός μας για εγγύηση των κοινωνικών δικαιωμάτων, για πράσινη ανάπτυξη, για μεγαλύτερη συμμετοχή στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, είναι μια διαφορετική ριζοσπαστική πολιτική πρόταση. Το βασικό ερώτημα της εποχής μας δεν είναι «κρατισμός ή φονταμενταλισμός της αγοράς», αλλά «ποιο κράτος» και «ποια αγορά». Οι εκλογές της 7ης Ιουνίου δίνουν τη δυνατότητα στους πολίτες να στείλουν ένα ηχηρό μήνυμα για αλλαγή πορείας, τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Ελλάδα,. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ σημείωσε ότι οι ευρωεκλογές θα προσδιορίσουν εάν και κατά πόσον η παγκοσμιοποίηση θα αποτελέσει για την Ε.Ε. μοχλό ανάπτυξης και εργαλείο για την καταπολέμηση των ανισοτήτων ή θα συνεχίσει να αποτελεί μέσο για τον πλουτισμό των λίγων. Το όραμα της ενωμένης Ευρώπης που ξεκίνησε με το σύνθημα "ποτέ πια πόλεμος " σήμερα θα μπορούσε να είναι "ποτέ πια "στη βαρβαρότητα που φέρνει στον κόσμο η ανισότητα και η φτώχεια. Σήμερα η Ευρώπη παρακολουθεί αμήχανη τις εξελίξεις, εγκλωβισμένη ανάμεσα σε μια τεχνοκρατική ελίτ και ένα θεσμικό παζάρι ανάμεσα στα ισχυρά μέλη της. “Το μέλλον δεν μπορεί να βασιστεί στα ίδια εργαλεία και τις ίδιες αντιλήψεις με εκείνες του παρελθόντος. Είναι ώρα να πάμε σε ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης”. Η φράση λοιπόν: Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα, δεν έχει στόχο να πλήξει τους συντηρητικούς ψηφοφόρους, αλλά τις πολιτικές δυνάμεις που οδήγησαν και οδηγούν τους λαούς στο περιθώριο και τη φτώχεια. Ποιος θα αρνηθεί ότι δεν είναι βαρβαρότητα, μια ολόκληρη γενιά να ζει με μισθό 700 Ευρώ; Ποιος δεν θα συμφωνήσει ότι η ανεργία, η φτώχεια, η ανασφάλεια, η ιδιωτικοποίηση είναι βαρβαρότητα και οπισθοδρόμηση; Οι Ευρωεκλογές είναι μια σημαντική ευκαιρία για να συζητήσουμε σοβαρά για το μέλλον της Ευρώπης και της χώρας μας. Να ξαναθυμηθούμε όρους και πολιτικές πρακτικές που η δικτατορία των ολίγων είχε διώξει στο περιθώριο. Να αντικαταστήσουμε το ΕΓΩ και ΜΟΝΟΣ με την Αλληλεγγύη και την Συμμετοχή. Η ηθική, οικονομική και πολιτική σήψη των δεξιών και συντηρητικών Κυβερνήσεων, ας γίνει η ευκαιρία για όλους μας, να αναζητήσουμε νέους αλλά και παλιότερους δοκιμασμένους τρόπους για έξοδο από τούτη την πολύπλευρη κρίση. Τα κοινωνικά κινήματα, οι προοδευτικές δυνάμεις έχουν υποχρέωση να ξαναδημιουργήσουν το κοινωνικό Κράτος που θα προσφέρει καταφύγιο στους μη προνομιούχους και ευκαιρίες στους νέους για μιαν Ευρώπη των λαών και της ανάπτυξης. Μετά την διεθνή οικονομική κρίση, όλες οι χώρες του κόσμου έχουν αντιληφθεί, ότι χωρίς ένα ισχυρό κράτος που να εγγυάται την κοινωνική συνοχή και την αναδιανομή του κοινωνικού πλούτου, χωρίς μηχανισμούς ελέγχου των αγορών, χωρίς μια προστασία του πολίτη από τις δυνάμεις της ανισότητας και της αδικίας δεν μπορεί να πορεύονται οι κοινωνίες. Αυτό είναι σήμερα το περιεχόμενο της έννοιας σοσιαλισμός.