"Η Δημοκρατία μας αυτοκαταστρέφεται διότι κατεχράσθη το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας, διότι έμαθε τους πολίτες να θεωρούν την αυθάδεια ως δικαίωμα, την παρανομία ως ελευθερία, την αναίδεια του λόγου ως ισότητα και την αναρχία ως ευδαιμονία."
Ισοκράτης (436 π.Χ-338 π.Χ.)
6 σχόλια:
Εγώ καλά σας τα 'λεγα τότε, καλά σας τα λέω και τώρα, αλλά εσείς που να ακούσετε.
Οι λόγοι μου είναι διαχρονικοί, τα μυαλά σας εφήμερα και ο όλεθρος μπροστά μας.
Η κοινή λογική λείπει...
Το ψεύτικο ρητό του Ισοκράτη για την «αυτοκαταστροφή της δημοκρατίας»
Κάποια ελληνοαμερικάνικη οργάνωση μ’ έχει βάλει στον κατάλογο παραληπτών της και μου στέλνει (όχι μόνο σε μένα, βέβαια) ταχτικά μηνύματα, ως επί το πλείστον εθνικιστικά. Σήμερα, τέσσερις μέρες μετά τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου, πήρα από την οργάνωση αυτή ένα μήνυμα με τον ανορθόγραφο τίτλο «Τάδε έφει Ισοκράτης» και το εξής περιεχόμενο:
Η Δημοκρατία μας αυτοκαταστρέφεται, διότι κατεχράσθη το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας, διότι έμαθε τους πολίτες να θεωρούν την αυθάδεια ως δικαίωμα, την παρανομία ως ελευθερία, την αναίδεια του λόγου ως ισότητα και την αναρχία ως ευδαιμονία
Κατά σύμπτωση, το ίδιο μήνυμα το είχα πάρει κι από μια εγχώρια ταχυδρομική λίστα, και απ' ό,τι είδα κυκλοφορεί πολύ στο Διαδίκτυο τις τελευταίες μέρες, με αφορμή την εξέγερση των παιδιών που τα έλεγαν αλήτες.
Δεν θα επεκταθώ στη γνώμη μου για τη δολοφονία και για όσα την ακολούθησαν. Θα ασχοληθώ με κάτι δευτερεύον, με το ρητό του Ισοκράτη, ή μάλλον με το δήθεν ρητό του Ισοκράτη που πλασάρουν αυτές τις μέρες πολλοί, άλλοι καλοπροαίρετοι και άλλοι ελλαδέμπορες. Πριν συνεχίσω, να ομολογήσω ότι το εύρημα δεν είναι δικό μου· ναι μεν εγώ είχα ψυλλιαστεί ότι η φράση «η δημοκρατία μας αυτοκαταστρέφεται» ακούγεται πολύ μοντέρνα, αλλά πριν ανοίξω τα κιτάπια μου με πρόλαβε (εκμεταλλευόμενος και τη διαφορά της ώρας) ο φίλος Ηλίας από την Καλιφόρνια, που σ’ αυτόν ανήκει ο έπαινος.
Διότι, βλέπετε, ο Ισοκράτης δεν είπε αυτό που έβαλαν στο στόμα του οι πλασιέδες της ελληνοφροσύνης. Το απόσπασμα είναι από τον Αρεοπαγιτικό λόγο του και έχει στο πρωτότυπο ως εξής (ζητώ συγνώμη για το πολυτονικό):
Οἱ γὰρ κατ' ἐκεῖνον τὸν χρόνον τὴν πόλιν διοικοῦντες κατεστήσαντο πολιτείαν οὐκ ὀνόματι μὲν τῷ κοινοτάτῳ καὶ πραοτάτῳ προσαγορευομένην, ἐπὶ δὲ τῶν πράξεων οὐ τοιαύτην τοῖς ἐντυγχάνουσι φαινομένην, οὐδ' ἣ τοῦτον τὸν τρόπον ἐπαίδευε τοὺς πολίτας ὥσθ' ἡγεῖσθαι τὴν μὲν ἀκολασίαν δημοκρατίαν, τὴν δὲ παρανομίαν ἐλευθερίαν, τὴν δὲ παρρησίαν ἰσονομίαν, τὴν δ' ἐξουσίαν τοῦ ταῦτα ποιεῖν εὐδαιμονίαν, ἀλλὰ μισοῦσα καὶ κολάζουσα τοὺς τοιούτους βελτίους καὶ σωφρονεστέρους ἅπαντας τοὺς πολίτας ἐποίησεν.
Φυσικά, μετάφραση δεν μας χρειάζεται διότι όλοι εμείς οι Έλληνες την έχουμε μία και ενιαία και τρισχιλιετή. Επειδή όμως μπορεί να περάσει και κανείς αλλοδαπός που δεν μετέχει της ημετέρας παιδείας, μεταφράζω πρόχειρα το απόσπασμα:
Διότι εκείνοι που διοικούσαν την πόλη τότε (ενν. στην εποχή του Σόλωνα και του Κλεισθένη), δεν δημιούργησαν ένα πολίτευμα το οποίο μόνο κατ’ όνομα να θεωρείται το πιο φιλελεύθερο και το πιο πράο από όλα, ενώ στην πράξη να εμφανίζεται διαφορετικό σε όσους το ζουν· ούτε ένα πολίτευμα που να εκπαιδεύει τους πολίτες έτσι ώστε να θεωρούν δημοκρατία την ασυδοσία, ελευθερία την παρανομία, ισονομία την αναίδεια και ευδαιμονία την εξουσία του καθενός να κάνει ό,τι θέλει, αλλά ένα πολίτευμα το οποίο, δείχνοντας την απέχθειά του για όσους τα έκαναν αυτά και τιμωρώντας τους, έκανε όλους τους πολίτες καλύτερους και πιο μυαλωμένους.
Μ’ άλλα λόγια, ο Ισοκράτης δεν μίλησε για «δημοκρατία που αυτοκαταστρέφεται». Αυτό είναι προϊόν ερμηνείας, για να μην πω προϊόν φαντασίας. Όπως προϊόν φαντασίας, που καμιά σχέση δεν έχει με το πραγματικό ρητό του Ισοκράτη, είναι και η ατάκα ότι η δημοκρατία «κατεχράσθη το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας». Για άλλη μια φορά, οι ελληναράδες χρησιμοποιούν τους αρχαίους όπως ο μεθυσμένος τον φανοστάτη: όχι για να φωτίσουν το δρόμο τους, αλλά για δεκανίκι που θα στηρίξει τα σαθρά τους επιχειρήματα.
Από το blog του Νίκου Σαραντάκου.
"Το παραποιημένο ρητό του Ισοκράτη για την «αυτοκαταστροφή και την κατάχρηση της δημοκρατίας»"
"Ας σταματήσει αυτό το αστείο με το δήθεν ρητό του Ισοκράτη,που χρησιμοποιείται κατά κόρον από ακροδεξιούς κυρίως για να υπερασπιστούν το σκοταδιστικό τους δόγμα "ησυχία τάξις και ασφάλεια",αλλά και από αδαείς αρχαιόπληκτους...
"Η Δημοκρατία μας αυτοκαταστρέφεται, διότι κατεχράσθη το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας, διότι έμαθε τους πολίτες να θεωρούν την αυθάδεια ως δικαίωμα,την παρανομία ως ελευθερία,την αναίδεια του λόγου ως ισότητα και την αναρχία ως ευδαιμονία"
Ο Ισοκράτης ουδέποτε είπε αυτά τα λόγια.Είναι μία φτηνή παράφραση που στρεβλώνει το νόημα του λόγου του.Το πρωτότυπο κείμενο,από την ομιλία του στον Άρειο πάγο είναι αυτό:
"Οἱ γὰρ κατ' ἐκεῖνον τὸν χρόνον τὴν πόλιν διοικοῦντες κατεστήσαντο πολιτείαν οὐκ ὀνόματι μὲν τῷ κοινοτάτῳ καὶ πραοτάτῳ προσαγορευομένην, ἐπὶ δὲ τῶν πράξεων οὐ τοιαύτην τοῖς ἐντυγχάνουσι φαινομένην, οὐδ' ἣ τοῦτον τὸν τρόπον ἐπαίδευε τοὺς πολίτας ὥσθ' ἡγεῖσθαι τὴν μὲν ἀκολασίαν δημοκρατίαν, τὴν δὲ παρανομίαν ἐλευθερίαν, τὴν δὲ παρρησίαν ἰσονομίαν, τὴν δ' ἐξουσίαν τοῦ ταῦτα ποιεῖν εὐδαιμονίαν, ἀλλὰ μισοῦσα καὶ κολάζουσα τοὺς τοιούτους βελτίους καὶ σωφρονεστέρους ἅπαντας τοὺς πολίτας ἐποίησεν."
Μετάφραση:
"Διότι εκείνοι που διοικούσαν την πόλη τότε (στην εποχή του Σόλωνα και του Κλεισθένη), δεν δημιούργησαν ένα πολίτευμα το οποίο μόνο κατ’ όνομα να θεωρείται το πιο φιλελεύθερο και το πιο πράο από όλα, ενώ στην πράξη να εμφανίζεται διαφορετικό σε όσους το ζουν· ούτε ένα πολίτευμα που να εκπαιδεύει τους πολίτες έτσι ώστε να θεωρούν δημοκρατία την ασυδοσία, ελευθερία την παρανομία, ισονομία την αναίδεια και ευδαιμονία την εξουσία του καθενός να κάνει ό,τι θέλει, αλλά ένα πολίτευμα το οποίο, δείχνοντας την απέχθειά του για όσους τα έκαναν αυτά και τιμωρώντας τους, έκανε όλους τους πολίτες καλύτερους και πιο μυαλωμένους."
Δεν υπάρχει «δημοκρατία που αυτοκαταστρέφεται». λοιπόν,ούτε «δημοκρατία που κατεχράσθη το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας».(διότι τότε δε θα ήταν δημοκρατία...)"
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ
-------------------------------------------------------------------------------------
"Ειναι γνωστό ότι δεν το είπε έτσι ακριβώς ο Ισοκράτης, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι απολύτως σωστό. Αν το είπε ο "Μήτσος" το 2008 (μια εφημερίδα το προτοεβγαλε) και όχι ο Ισοκράτης το 355 πΧ έχει λίγη σημασία. Είναι καθόλα σωστό και περιγράφει την σημερινή κατάσταση και για αυτό έχει πάρει και τόση απήχηση και είναι και δημοφιλέστατο ως ρητό. Μήπως αυτό ακριβώς που λέει το "ρητό" δεν συμβαίνει στην Δημοκρατία μας ΣΗΜΕΡΑ!
Τι και αν δεν το είπε ο Ισοκράτης; Οι νεοέλληνες δεν μπορούμε να κάνουμε τα "δικά" μας ρητά, πρέπει να είναι όλα κάποιου Αρχαίου. Ας βρούμε ποιος "Μήτσος" ή "Κίτσος" το είπε πραγματικά το 2000 να του αποδώσουμε τα εύσημα..."
Αναγνώστης
------------------------------------------------------------------------------------
"Αν εννοείς τη φαυλοκρατία,με τη μάσκα της δημοκρατίας,ναι μπορείς να πεις ότι περιγράφει το τι συμβαίνει σήμερα.Το θέμα είναι ποιός στοχοποιείται.Άλλο να στοχοποιείται το πολιτικό σύστημα και οι συνοδοιπόροι-στηρίγματά του,κι άλλο να ρίχνεις το φταίξιμο στη "Δημοκρατία που κατεχράσθη" κλπ.Η ένστασή μου είναι στο ποιοί και πότε χρησιμοποιούν αυτό το (παραποιημένο) ρητό.Γιατί κάθε φορά που πάνε να ξεσηκωθούνε κάποιοι αντιδρώντας στη "δημοκρατία"-φαυλοκρατία κάποιες φυλλάδες μας και διάφοροι άλλοι (αρκετοί των οποίων βολεύονται και εκμεταλεύονται το φαυλοκρατικό σύστημα)το θυμούνται,ρίχνοντας τα βάρη σε όσους αντιστέκονται.
Δεν τους είδα να το χρησιμοποιούν όμως όταν αποκαλύπτονται σκάνδαλα πολιτικών,ή για να κάνουν νίξεις σε όσους χτίζουν αυθαίρετά,βάζουν μέσο για να πάρουν δουλειές,λαδώνονται κλπ."
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ
(Από troktiiko)typne
Ισοκράτης και το γνωστό απόφθεγμα: “Μην πέφτετε στην παραπληροφόρηση”!
Γράφει ο Δημήτρης Λάμπος
«Η Δημοκρατία μας αυτοκαταστρέφεται διότι κατεχράσθη το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας, διότι έμαθε τους πολίτες τους πολίτες να θεωρούν την αυθάδεια ως δικαίωμα, την παρανομία ως ελευθερία, την αναίδεια του λόγου ως ισότητα και την αναρχία ως ευδαιμονία». Ισοκράτης 436-338 π.Χ.
Όταν το είδα το πρωί, μου έκανε εντύπωση το απόσπασμα, μου φάνηκε περίεργο έτσι όπως το διάβασα και με παραξένεψε η σκέτη αναφορά «Ισοκράτης». Γιατί όχι το συνηθέστερο «Ισοκράτης, Περί Ειρήνης», ας πούμε. Το έψαξα λοιπόν και δεν βρήκα πουθενά να το έχει πει έτσι αυτό ο Ισοκράτης.
Παραθέτω 3 μεταφράσεις του σχετικού κομματιού, από τον Ισοκράτους, Αρεοπαγιτικό, 7.20 (ΟΛΗ την παράγραφο, όμως, ε;)
Εκείνοι λοιπόν που είχαν τη διοίκηση της πολιτείας κατά την παλαιότερη εποχή, εγκατέστησαν πολίτευμα που δεν είχε μόνον όνομα προσφιλέστατο σ’ όλους και γλυκύτατο, ενώ στην πραγματικότητα δεν έδινε την εντύπωση αυτή στους πολιτευομένους και δεν προετοίμαζε τους πολίτας ώστε να θεωρούν την ακολασία δημοκρατία, την παρανομία ελευθερία, την αθυροστομία ισότητα δικαιωμάτων, ούτε τέλος την εξουσία να κάνουν όλα αυτά ευδαιμονία, αλλά πολίτευμα που παρέδιδε στο μίσος και στην τιμωρία τους ανθρώπους αυτού του είδους και που κατώρθωσε με τον τρόπο αυτό να κάμη όλους τους πολίτας καλύτερους και φρονιμώτερους.
Οι διοικούντες δηλαδή (Σόλων και Κλεισθένης) κατ’ εκείνον τον χρόνον την πόλιν, δεν ίδρυσαν πολίτευμα ονομαζόμενον μεν δι’ ονόματος κοινοτάτου και ωραιοτάτου, μη φαινόμενον δε εις την εφαρμογήν τοιούτον εις τους ζώντας κατ’ αυτό, ουδέ ίδρυσαν τοιούτον πολίτευμα το οποίον κατά τέτοιον τρόπον εξεπαίδευε τους πολίτας, ώστε να θεωρούν την μεν ακολασίαν δημοκρατίαν, την δε παρανομίαν ελευθερίαν, την αυθάδειαν ισονομίαν, ευτυχίαν δε την άδειαν του να πράττη καθένας ταύτα, αλλ’ ίδρυσαν πολίτευμα το οποίον με το να μισή και να τιμωρή τους τοιούτους έκαμνεν όλους τους πολίτας καλυτέρους και σωφρονεστέρους. (η ορθογραφία και στα 2 είναι του πρωτοτύπου!)
Εκείνοι λοιπόν που στα παλιά τα χρόνια θεμελίωσαν το Πολίτευμά μας, κάθε άλλο παρά επιδίωξαν απλώς και μόνο να εγκαθιδρύσουν ένα σύστημα, που, από τη μια μεν, θα περιγράφεται με ωραία λογια, από την άλλη δε, θα διαμορφώνει πολίτες τέτοιους ώστε να θεωρούν την ανηθικότητα για δημοκρατία, την παρανομία για ελευθερία, την αυθάδεια για ισότητα, και κάθε άλλο παρά καπάτσους χαρακτήριζαν αυτούς που συμπεριφέρονταν έτσι. Αντιθέτως ίδρυσαν ένα Πολίτευμα που μισούσε και τιμωρούσε παραδειγματικά τους πολίτες που είχαν αυτήν τη συμπεριφορά και μάλιστα με τρόπο τέτοιο ώστε οι υπόλοιποι να γίνονται καλύτεροι και σωφρονέστεροι.(εδώ http://www.politismospolitis.org/?p=1471)
Τι έχουμε λοιπόν εδώ;
* Πρώτα απ’ όλα, ΔΕΝ υπάρχει η πρώτη πρόταση ΚΑΘΟΛΟΥ. Και δεν θα μπορούσε, πιστεύω να υπάρχει, να την έχει «πει» ο Ισοκράτης. Κι αυτό γιατί εξ ορισμού, η δημοκρατία δεν μπορεί να καταχρασθεί οτιδήποτε: σε μια τέτοια περίπτωση, πολύ απλά, παύουμε να μιλάμε για δημοκρατία!
* Δεύτερον, έχω την εντύπωση ότι, όσο να ‘ναι, αλλάζει λίγο η σημασία του αποσπάσματος, αν το διαβάσει κανείς όπως ακριβώς λέχθηκε. Ο Ισοκράτης δεν λέει ότι η δημοκρατία ΕΜΑΘΕ τον πολίτη όσα ακολουθούν αλλά ακριβώς το αντίθετο!
* Τρίτον, ο Ισοκράτης ήταν ρήτορας και «ο ρήτορας ανά τους αιώνες είναι όργανο παρασκευής ιδεολογίας και μετατόπισης της κοινής γνώμης και συνεπώς χρησιμοποιεί όλα εκείνα τεχνάσματα του λόγου που θα του επιτρέψουν να επιτύχει τους στόχους του» (από τη Βικιπαίδεια, για λόγους ευκολίας). Αλήθεια, μήπως και σήμερα οι περισσότερες εφημερίδες τον ίδιο ρόλο, λίγο έως πολύ, δεν παίζουν;
Εύκολο να πάρεις το λόγο ενός ρήτορα και να τον χρησιμοποιήσεις, ως εντυπωσιακό πρωτοσέλιδο, εκτός πλαισίου αναφοράς, εκτός συν-κειμένου, τοπικού, χρονικού, κοινωνικού. Κι ακόμα πιο εύκολο να περάσεις το ΔΙΚΟ ΣΟΥ μήνυμα, αποδίδοντας το σε κάποιον αρχαίον υμών πρόγονο, διαστρέφοντας το λόγια του. (Κάπως λέγεται αυτό… Πώς λέγεται, πώς λέγεται να δεις;)
(συνέχεια)Ποια άραγε να ήταν η πρόθεση της εφημερίδας που, παραποιώντας το κείμενο, το έβαλε στο πρωτοσέλιδο; Γιατί η δημοκρατία στην πρώτη θέση μαζί με το αυτοκαταστρέφεται; Και αφού «αυτοκαταστρέφεται», τι συνειρμοί δημιουργούνται; Μήπως να διαλέξουμε κάποιο άλλο πολίτευμα; Μήπως μια «αριστοκρατία» ή μια «δικτατορία» (έστω, με την αρχαία σημασία);
Τέλος, είναι απίστευτο πόσο μα πόσο γρήγορα διαδόθηκε στο internet το απόσπασμα, πόσοι μα πόσοι το έβαλαν «υπογραφή» σε μέιλ και φόρουμ, πόσοι, με λίγα λόγια, δέχτηκαν ένα ΑΝΥΠΑΡΚΤΟ, για να μην ξεχνιόμαστε, «αρχαίο ρητό». Εύγε στην εφημερίδα. Τα κατάφερε.
Ταδύο τελευταία βρίσκονται στο TVXS σαν κείμενο του χρήστη Έκτορα Φέρλα
Δημοσίευση σχολίου