«Πλατωνικά θέματα»: η πολιτεία- καράβι και ο καπετάνιος της

[[ δαμ-ων ]]

Ο Πλάτωνας σε πολλές συζητήσεις χρησιμοποιούσε μύθους και εικόνες, για να κάνει απλά και κατανοητά όσα ήθελε να πει στους ακροατές του. Σήμερα θα χρησιμοποιήσουμε μια εικόνα και θα τη σχολιάσουμε κάνοντας την κατάλληλη προσαρμογή στη σημερινή εποχή. Η λέξη “εικών” προέρχεται από το ρήμα έοικα= μοιάζω, παρομοιάζομαι, και ανάλογα με την περίπτωση αντιστοιχεί σε αυτό που λέμε εμείς παρομοίωση ή μεταφορά ή παραβολή ή αλληγορία. Παρομοιάζει την πολιτεία με καράβι και τον κυβερνήτη της πολιτείας με καπετάνιο.

Το απόσπασμα που θα διαπραγματευτούμε είναι από την “Πολιτεία”. Στο φιλοσοφικό αυτό έργο γίνεται αναφορά και εξετάζεται η ιδανική πολιτεία- μια καθαρά ουτοπική περίπτωση. Όμως δίνεται η αφορμή για να σχεδιαστεί από τον Σωκράτη το αρχέτυπο, στο οποίο συμφωνούν και οι συνομιλητές του, μιας πολιτείας όπου επικρατεί το δίκαιο. Το δίκαιο που έχει εκλείψει παντελώς από τη σύγχρονη ζωή και το αναπολεί κάθε φιλοσοφικός νους. Ί σως η βία της εποχής μας και η αδικία να μας οδηγήσει να πλησιάσουμε κάποτε στο μέλλον στην “Πολιτεία” του Πλάτωνα. Αυτή την ενθαρρυντική εκδοχή μας δίνει ο Πάουλ Ντήναχ στο εκτενές έργο του “Η κοιλάδα των ρόδων”. Ο Ελβετός Ντήναχ το 1921 μετά από ένα ατύχημα έπεσε σε ληθαργικό ύπνο και η συνείδησή του μεταφέρθηκε στο έτος 3906 μ.Χ. Περιγράφει όλα τα γεγονότα από το 2000 έως το 4000 μ.Χ. Μετά από 1000 ακριβώς χρόνια ο άνθρωπος είναι πολύ διαφορετικός από τον σημερινό. Τότε δεν είναι βίαιος και αλαζόνας, έχει αναπτύξει έναν οικουμενικό πολιτισμό και παράλληλα με την υλική ευημερία διαβιώνει μέσα σε μια ανώτερη πνευματική ζωή έχοντας μεταμορφωθεί από Homo Sapiens- Sapiens σε Homo Occidentalis- Novus. Επομένως, έστω και μετά από 3500 χρόνια από την εποχή της σύλληψης της ιδανικής πολιτείας από τον Σωκράτη, αυτή πιθανόν να υλοποιηθεί πλησιάζοντας σημαντικά το πλατωνικό αρχέτυπο.

Παραθέτουμε το απόσπασμα, που μας ενδιαφέρει, σε μετάφραση:

« Βάλε τώρα με το νου σου, Αδείμαντε, μια τέτοια περίπτωση, που έχει να κάνει είτε με πολλά είτε με ένα καράβι• κι έναν καραβοκύρη που ξεπερνά όλους όσους βρίσκονται μες στο καράβι στο ανάστημα και στη σωματική δύναμη, όμως βαρήκοο κι επίσης με μειωμένη όραση και που σε παρόμοια κατάσταση βρίσκεται και η γνώση του για τη ναυτική τέχνη• κι οι ναύτες να καυγαδίζουν μεταξύ τους για το ποιος θα ‘ναι καπετάνιος, καθώς ο καθένας τους πιστεύει ότι πρέπει να ‘ναι αυτός καπετάνιος, χωρίς να ‘χει μάθει ποτέ του την τέχνη ούτε να μπορεί να δείξει ποιος του την έμαθε ούτε διάστημα χρόνου μαθητείας και, σα να μην έφταναν όλ’ αυτά, να υποστηρίζουν ότι αυτή η τέχνη δεν μπορεί να διδαχτεί και μάλιστα να ‘ναι έτοιμοι να κάνουν χίλια κομμάτια όποιον λέει ότι μπορεί να διδαχτεί• και αυτοί οι ίδιοι να είναι συνεχώς μαζεμένοι γύρω από τον καραβοκύρη, να τον παρακαλούν και να βάζουν τα πάντα σ’ ενέργεια για να εμπιστευτεί σ’ αυτούς το πηδάλιο•

Η συνέχεια >>> εδώ