Φωτογραφίες απο τη χτεσινή εκδήλωση του "Βλάχικου Γάμου" ... "Το Φλάμπουρο της τιμής" στα Βάγια.
6 σχόλια:
Ανώνυμος
είπε...
ΚΟΥΛΟΥΜΑ Η Καθαρή Δευτέρα είναι ταυτισμένη με τα Κούλουμα, δηλαδή τη μαζική έξοδο του κόσμου στις εξοχές και τον εορτασμό της στη φύση. Σύμφωνα με τον πατέρα της Ελληνικής λαογραφίας Νικόλαο Πολίτη, η λέξη «κούλουμα» προέρχεται από το λατινικό «cuuiulus», που εκτός από σωρός σημαίνει επίσης και αφθονία, αλλά και τέλος. Τα Κούλουμα εκφράζουν, δηλαδή, τον επίλογο της Αποκριάς. Δεν έχει εξακριβωθεί η αρχαία προέλευση της εορτής αυτής που αποτελεί εορταστική ανάπαυλα ενώ ταυτόχρονα εορτάζονται τα μεθεόρτια της Αποκριάς και η έναρξη της Τεσσαρακοστής. Από εδώ και στο εξής εγκράτεια και σωφροσύνη εν όψει της αγιότητας του Πάσχα. Κομμένες οι μπριζόλες, οι μακαρονάδες αλλά και οι κακιές σκέψεις! Ό,τι έγινε, έγινε κι ό,τι φάγαμε, φάγαμε! Ξημέρωσε μία Δευτέρα αλλιώτικη από τις άλλες. Μια Δευτέρα «καθαρή», που λέγεται έτσι γιατί καθαρίζουμε την κουζίνα και το σώμα μας από τα λίπη, μιας και είναι η αρχή της Σαρακοστής, η αρχή της Νηστείας για εμάς τους Χριστιανούς Ορθόδοξους μέχρι τη μεγάλη γιορτή του Πάσχα. Οι γιορτάζοντες τα «Κούλουμα» τρώνε άζυμο άρτο «λαγάνες» ενώ καταναλώνουν κυρίως νηστίσιμα. Οι Έλληνες, ως φημισμένοι καλοφαγάδες, συνήθως τρώμε συγκεκριμένα είδη θαλασσινών την Καθαρή Δευτέρα. Λαχταριστές νηστίσιμες λιχουδιές όπως χταποδάκι, καλαμαράκια, μύδια και γαρίδες, μια μεγάλη ποικιλία λαχανικών τουρσί, ειδικά μικρές πράσινες πιπεριές, καρότα και κουνουπίδι, ελιές και σαλάτες, που φαίνεται να έχουν δημιουργηθεί ειδικά για το μοναδικό ψωμί της ημέρας, τη λαγάνα. Οι σαλάτες είναι φυσικά και αυτές νηστίσιμες, όπως η ταραμοσαλάτα που είναι φτιαγμένη από αυγά ψαριού. Όσο για επιδόρπιο, νηστίσιμος χαλβάς και κουλουράκια στη διάθεσή μας. Η γιορτή αυτή είναι πανελλήνια και κατ΄ άλλους έχει αθηναϊκή καταγωγή, ενώ κατ΄ άλλους βυζαντινή. Στη Κωνσταντινούπολη γιορταζόταν έντονα από πλήθος κόσμου που συνέρεε σε ένα από τους επτά λόφους της πόλης και συγκεκριμένα σ΄ εκείνο του ελληνικότατου οικισμού των «Ταταούλων». Χαρακτηριστικό είναι ότι στα τούρκικα η γιορτή ονομάζεται «Μπακλά χουράν» από τη λέξη «μπακλά» που σημαίνει κουκιά. Στην Αθήνα από προ του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου τα Κούλουμα γιορταζόταν στις πλαγιές του λόφου του Φιλοπάππου όπου οι Αθηναίοι «τρωγόπιναν» καθισμένοι στους βράχους από το μεσημέρι μέχρι τη δύση του Ήλιου. Οι περισσότεροι χόρευαν από τους ήχους πλανόδιων μουσικών, κατά παρέες, είτε δημοτικούς είτε λαϊκούς χορούς υπό τους ήχους «λατέρνας». Το σούρουπο όλοι οι Ρουμελιώτες γαλατάδες της Αθήνας έστηναν λαμπρό χορό κυρίως τσάμικο γύρω από τους στύλους του Ολυμπίου Διός παρουσία των Βασιλέων και πλήθους κόσμου. Σήμερα τα Κούλουμα γιορτάζονται σχεδόν σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας μαζί με το κύριο της ημέρας έθιμο του πετάγματος του «χαρταετού». Ειδικότερα στην Αθήνα με την ιστορική συνέχεια της παρουσίας του ανώτατου άρχοντα τονίζεται ιδιαίτερα η λαογραφική αξία του εθίμου αυτού. Αν ο καιρός είναι καλός, και σήμερα είναι θαυμάσιος, τότε η Καθαρή Δευτέρα θα είναι σίγουρα μια καλή μέρα για ένα αξιομνημόνευτο γεύμα στην ύπαιθρο. Είναι η μέρα που οι οικογένειες μαζεύονται με τα παιδιά και τους φίλους τους για να πετάξουν χαρταετούς και να απολαύσουν ένα μενού παραδοσιακών πιάτων. Κάθε χρόνο η παράδοση, την οποία ακολουθούμε πιστά χωρίς κανένα ενδοιασμό, κυριαρχεί στις επιλογές του μενού. Το καλαθάκι σας λοιπόν, τον χαρταετό σας, λίγο κρασάκι και καλή σας όρεξη! Ο ΑΕΤΟΣ Μπορεί να του λείπουν τα φτερά, όμως η «ουρά» και τα «ζύγια» αρκούν για να τον κάνουν να πετάξει ψηλά στον ουρανό της Καθαρής Δευτέρας. Πολύχρωμος και παιχνιδιάρης, προαναγγέλει την άνοιξη και σηματοδοτεί το τέλος της Αποκριάς και την αρχή της Σαρακοστής. Ας «αμολήσουμε καλούμπα»,λοιπόν, κι ας ταξιδέψουμε στον χρόνο, για να μάθουμε την ιστορία του χαρταετού! Μία ιστορία που έχει βαθιές ρίζες στην αρχαία Κίνα, ξεπερνώντας τα 2400 χρόνια ζωής. Υλικό κατασκευής των αετών δεν υπήρξε βεβαίως από την αρχή το χαρτί. Σε κείμενο του 4ου π.χ. αιώνα αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι κάποιος Κουνγκσού Φούν κατασκεύασε ένα «ξύλινο πουλί» που πέταγε τρείς μέρες συνεχώς. Οι λαοί της Ανατολής χρησιμοποιούσαν τους (χαρτ)αετούς σε μαγικές τελετές, θρησκευτικές εκδηλώσεις και ενέργειες εξορκισμού του κακού. Πολλοί έδεναν πάνω τους μικρά χαρτάκια, πάνω στα οποία έγραφαν τις αρρώστιες και τις συμφορές τους και τις άφηναν να φύγουν μακριά, ενώ άλλοι έστελναν πρός τον ουρανό τις ευχές και τις επιθυμίες τους για να εισακουστούν. Η πρωτοβουλία, όμως, της τεχνικής του χαρταετού δεν έλειψε και από την Ελληνική αρχαιότητα. Ο αρχιμηχανικός Αρχύτας του Τάραντος, τον 4ο αιώνα .π.χ., χρησιμοποίησε στην αεροδυναμική του τον αετό, ενώ επίσης σώζεται Ελληνικό αγγείο της κλασικής εποχής που απεικονίζει μία κόρη που κρατά στα χέρια της μία μικρή λευκή σαίτα, είδος αετού, με το νήμα της, έτοιμη να πετάξει. Ο χαρταετός φτάνει στην Ευρώπη μετά τον 10ο μ.χ. αιώνα μέσω των Αράβων. Επιβεβαιωμένες, όμως, πληροφορίες για την παρουσία του στη γηραιά Ήπειρο χρονολογούνται αργότερα, το 1450 στη Γερμανία και το 1606 στην Ισπανία. Συγκεκριμένα ένας Ισπανός κληρικός αναφέρει στο ημερολόγιό του ότι ο χαρταετός χρησιμοποιείτο σαν παιχνίδι χαράς την «ημέρα του Πάσχα». Είδηση που δείχνει την πιθανότητα η ανύψωσή του στα ουράνια να συμβόλιζε την Ανάσταση. Ο χαρταετός έφτασε στην Ελλάδα, πιάνοντας πρώτα τα λιμάνια της Ανατολής, Σμύρνη, Χίο και Κωνσταντινούπολη, τα λιμάνια της Επτανήσου, έπειτα της Σύρας και των Πατρών και σιγά-σιγά όλα τα αστικά κέντρα, όπου μπορούσε να αγοραστεί σπάγκος και χρωματιστό χαρτί. Σήμερα η κατασκευή του χαρταετού είναι προαιρετική, αρκεί η αγορά του. Το μόνο που χρειάζεται είναι η δική μας όρεξη, η δεξιοτεχνία μας και η προσπάθειά μας ν’ανέβει το «χάρτινο πουλί» στον ουρανό. Κι εκεί ακριβώς βρίσκεται η μαγεία του χαρταετού : μας κάνει να κοιτάμε πάντα ψηλά και να αγωνιζόμαστε για να φτάσουμε ακόμα ψηλότερα! ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ, ΣΥΜΠΑΤΡΙΩΤΕΣ
Καλή Σαρακοστή και απο εδώ. Όταν είμασταν μικροί ΔΑΜ-ΩΝ,φτιάχναμε τους αετούς μόνοι μας,χρησιμοποιώντας καλάμια,εφημερίδες και αλευρόκολα.Τυχεροί όσοι ξεκλέβανε για σπάγγο,ράμμα απο οικοδομή.Τότε τον αετό τον λέγαμε "πάπο".Θυμάσαι?Φτιάχναμε επίσης με χαρτί,μικρούς αετούς που τους λέγαμε "σαϊτες" ή "ψαλλίδες".Ήταν τόσο ελαφριές,που για μικρό ύψος αντί για σπάγγο έφτανε και κλωστή απο κουβαρίστρα. Το πλεονέκτημά τους ήταν οτι "πετούσαν" και με πολύ λίγο αέρα.Ήταν τα χρόνια της αθωότητας. Πόσα παιδιά σημερινά ξέρουν να φτιάξουν ένα "πάπο" ή μιά "ψαλλίδα"? Ιδιαίτερα τα "μυστικά" στα ζύγια,που είναι το Α και το Ω για να μπορεί ένας αετός να πετάξει? Πόσα παιδιά μπορούν να "ρίξουν" μια σβούρα (σφουρλάκια τα λέγαμε και τα ξεχωρίζαμε σε "ντιρντίλικα" και "μύγες") και πόσα ξέρουν για τους κανόνες περιστροφής και ισοροπίας του "στρόβου" της Φυσικής,κανόνες που χωρίς να ξέρουμε, εφαρμόζαμε μηχανικά αλλά σωστά?(Σκέψου τώρα αυτά τα παραδείγματα τέχνης και κατασκευής,αλληγορικά για την ζωή πριν παραξηγήσεις τα λόγια μου και με πείς ξεμωραμένο). Εμείς τα παιδιά μας, δεν "βρήκαμε" χρόνο να τα διδάξουμε.Για να μας αφήνουν ήσυχους,το μόνο που τους δείξαμε είναι απο πού ανοίγει το χαζοκούτι. Και αφού τα στήσαμε μπροστά στον εκμαυλιστή συνειδήσεων,προσωπικότητας,σκέψης και ψυχής,διαμαρτυρόμαστε για την αδράνειά τους. Δεν υποστηρίζω οτι η κοινωνία θα ήταν καλύτερη,αν η νεολαία ήξερε να φτιάχνει αετούς! Κάτι τέτοιο θα ήταν παντελώς βλακώδες,το ξεκαθαρίζω,μεταφορικά το είπα.Το λέω σαν παράδειγμα για την δική μας (ως γονέων)αδιαφορία,ως προς την καθοδήγησή τους στην ανάπτυξη πρωτοβουλιών,δημιουργικότητας και ελεύθερης σκέψης.Στην δημιουργία δηλαδή ενσυνείδητων πολιτών. Εύχομαι αυτά ως γονείς να μήν ακολουθήσουν τον δικό μας δρόμο. ΤΟ ΤΡΥΠΟΚΑΡΥΔΟ
Α ρε Τρυποκάρυδο, πόσα μας θύμισες με τους πάπους, τις σαΐτες, τα σβουρλάκια κι όλα τα παιγνίδια που επιννοούσαμε...Γιατί οι ηλικίες μας πρέπει να είναι κοντινές- φυσικά εγώ είμαι πιο μεγάλος. Είμαι πάνω από τα πρώτα -ήντα και κάτω από τα δεύτερα. Τότε παίζαμε και το παιγνίδι- το σωστό, χωρίς ζαβολιές- είναι στο αίμα μας. Αυτό βγάζουμε με τις δημόσιες θέσεις μας... Αν κάποιοι συμφωνούσαν στην πρόταση που έκανε το Πειραχτήρι θα ερχόμουν, φίλε, παρ' ότι με είχε συγκαταλλέξει στους γραμματιζούμενους ή τους φιλόσοφους να μπω στο παιγνίδι της σωστής πλάκας, αυτής που κάποιοι δε μπορούν να καταλάβουν γιατί είναι μονόχνωτοι και ελλειποβαρείς. Κι εγώ πολλές φορές πιάνω τον εαυτό μου ένοχο για πολλές παραλήψεις. Με παρηγορεί το γεγονός πως τα παιδιά μου πήραν τη σωστή κατεύθυνση και άκουσαν την προτροπή μου να μας ξεπεράσουν... Είναι προφανές πως τα σημερινά παιδιά δε ξέρουν το στρόβο, ούτε τη μετάπτωσή του για να καταλάβουν από ντιρντίλες και λέζες σβούρες. Κι ούτε σούφρωναν ρουλεμάν να φτιάξουν πατήνια. Κυκλοφορούν με "παπάκια" και "γουρούνες". Μακάρι να μην επαληθευτώ, αλλά θα κάνουν κι αυτά σφάλματα γιατί σέρνουν τις δικές μας αμαρτίες. Τις έχουν πάρει σαν προπατορικό αμάρτημα. Το θέμα είναι να πουν "ως εδώ". Επειδή η Πανδώρα φρόντισε να κλείσει το πυθάρι και να μείνει στην ανθρωπότητα η ελπίδα, ας πιστέψουμε πως η κατάσταση είναι αναστρέψιμη κι ας ελπίσουμε πως τα παιδιά μας θα καταλάβουν όσα εμείς κάναμε πως δεν καταλαβαίνουμε...
"Ψαλίδες, πάποι" τις Αποκριές και σε ελεύθερο χρόνο "σφουρλάκια" και άλλ αευγενή ιδιόχειρα εφευρήματα, δίκην παιχνιδιών, που ανέπτυσσαν την πρωτοβουλία και την εφευρετικότητα,,, Γιατί τα χρόνια ήταν δύσκολα, το χαρτζιλίκι κυριολεκτικά "πενταροδεκάρες" και τα παιδιά τότε, καλώς ή κακώς, έμπαιναν μέσα στο οικογενειακό "λούκι" από μικρά... Έβλεπαν τα ζόρια, ένοιωθαν την οικονομική δυσπραγία καισ συμμεριζόντουσαν τα δύσκολα... Έτσι οι μικροχαρές που πρόσφεραν σημαδιακές μέρες όπως λχ οι Αποκριές ήταν συνυφασμένες με τις αυτοσχέδιες "ψαλίδες" και στην καλύτερη περίπτωση τους "πάπους"... Στη "Μεγάλη Ράχη", στα "Πευκάκια", στον "Ανεμόμυλο", στο "Γήπεδο" κλπ οι "νεανίες" εκ Βαγίων και Καζνεσίου τάδιναν όλα και διαγωνίζονταν στο "τι θα πετάξει καλύτερα"... Και ενίοτε τα κατάφερναν, αφού οι ιδιοκατασκευές δεν καταλάβαιναν πολλά από "νόμους τςη Φυσικής" και είχαν πολλά "κενά αέρος" και έκαναν διαρκώς "τσιούσια"... Ας είναι χρόνια περασμένα αλλά όχι και ξεχασμένα... Και βέβαια σε πρώτη διάταξη το ΓΑΙΤΑΝΑΚΙ και το ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ... Άλλη ποιότητα και άλλο επίπεδο, γνήσιες λαϊκές γιορτές, με τεράστια συμμετοχή και ένα χωριό που "τα ζούσε"... Προβλήματα σίγουρα υπήρχαν και μάλιστα πολλά ειδικά σε γενικότερο επίπεδο, αλλά ίσως η κοινωνική συνοχή του χωριού, παρά τις όποιες διαφορές προσομοίαζε μάλλον σαν "ταυτότητα" παρά σαν εξίσωση με πολλούς "αγνώστους", ζητούμενα και διαρκείς "επαληθεύσεις"... Ειδικά το ΓΑΙΤΑΝΑΚΙ στα μεσα τςη δεακετάις του 1970 ανασύροντας παιδικές μνήμες ήταν πραγματική "ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ"... Ευφάνταστοι πρωταγωνιστές, σαρκαστικοί και πνευματώδεις μικροδιάλογοι με καυστική σάτιρα που χρησιμοποιούσε τα πάντα από τις επαγγελματικές ιδιότητες, τα παρατσούκλια, τα προσωνύμια, τους σωματοτύπους, άλλα ατομικά χαρακτηριστικά... Ιδιαίτερης μνείας αξίζουν οι "μελοποιήσεις" και οι "μουσικές διασκευές" γνωστών ασμάτων της εποχής με ιδιαίτερη έμφαση στα τραγούδια του "Φεστιβάλ Θεσαλονίκης"!!! και ο συνήθης ύποπτος; ο πασίγνωστος Θανάσης Τουρκοχωρίτης (Ρώσος) που πραγματικά αυτός ο άνθρωπος αδικήθηκε, τέτοιο πηγάιο ταλέντο και αστείρευτο χιούμορ σπανίζουν... Κι αν θυμάμαι καλά, ήταν "ντουέτο" αυτός στο νταούλι, τραγούδι και διασκευές και εν γένει στήσιμο της εκδήλωσης, με τον μακαρίτη Αγγελή Ππααλουκά -στην πίπιζα- έναν καλόβολο και καλοκάγαθο γίγαντα, που του κάναν πολλά και διάφορα, πάντα με καλή διάθεση και χωρίς παρεξηγήσεις ... Όσο για το Φλάμπουρο, μια ματιά στις απρόμαυρες φωτογραφίες όσων έχουμε, με τους βλάχους είτε στην Πλατεία, είτε στα Αλώνια είτε στο Γήπεδο κ.ά, αποδεικνύει αυτό που πολλές λέξεις δεν μπορούν να αποδώσουν... Είχαν οι Βαγαίοια αστείρευτο χιούμορ και οι πρωταγωνιστές του -προσωπικά θυμάμαι μόνο ελάχιστα τον μπαρμπα Λιάμη Χατζήνα σε μια "τελευταία του εμφάνιση"... Αλλα΄αυτά που διηγούνταν οι παλιότεροι ηγια αυτούς τους εμψυχωτές είχαν μεγαλύτερη αξία... Συνέοι αφανε΄ςι και μη πρωταγωνιστές και κομπάρσοι σε ένα αυθόρμητο "θεατρικό δρώμενο"... Συνέβαλαν όλοι αυτοί διαχρονικά τα μέγιστα, στην "εξωστρέφεια", στην άμβλυνση των όποιων διαφορών στην ανάδειξη του χωριού σ΄ ένα μέρος όπου οι κάτοικοι μπορούσαν να διασκεδάσουν και να "βγουν έξω" το τριήμερο των Αποκριών, στην αγορά!!! Ειδικά οι γυναίκες, που όλο τον υπόλοιπο χρόνο κυκλοφορούσαν μέσα από τις "ρούγες και τα σοκάκια" !!! Γαιαυτό λοιπόν καλό είναι ότι βρήκαμε να το διατηρήσουμε, όχι σαν "ξερή και αφυδατωμένη" αναπαράσταση αλλά σαν "λαϊκή αναγκαιότητα" και σημείο αναφοράς της κοινωνικής μας ηθογραφίας... Χωρίς "βασανιστικούς συνειρμούς" και τάσεις "παρουσιών" για ιδιοτελείς και μόνον σκοπούς όπως διαχρονικά λέγεται... Μεράκι χρειάζεται απλά ούτε "καπέλα" ούτε "υποδείξεις" ούτε "προσταγές"... Και βέβαια όταν οι πρωτεργάτες στα "νεότερα" ιστορικά χρόνια, ήταν ο πολιτιστικός σύλλογος -μετά το 1980- οι σπουδαστές και φοιτητές και οι νεολαίοι του χωριού, και, οι ανοιχτές μεγάλες "διακομματικές παρέες", τα πράγματα ήταν πολύ καλύτερα και η επιτυχία πολύ μεγάλη... Ας τα δουν λοιπόν οι σημερινοί ιθύνοντες και ας σκεφτούν "τι πρέπει και τι δεν πρέπει..." Και βεβαίως μια "κοινωνική συνοχή" που θυμίζει "βομβαρδισμένο τοπίο", από άστοχες επιλογές, πρωτοβουλίες που δεσμεύουν ή καταδικάζουν το χωριό πολλαπλά, "σκέψεις" ανάπτυξης και "πολλπαλασιασμού" του τοπικού ΑΕΠ χωρίς σαφή οικονομικά ανταλλάγματα και υπέρμετρη περιβαλλοντική επιβάρυνση δεν είναι και οι καλύτεροι παράγοντες για μια μεγάλη και αυθόρμητη συμμετοχή... Το αξίζει ο τόπος...
6 σχόλια:
ΚΟΥΛΟΥΜΑ
Η Καθαρή Δευτέρα είναι ταυτισμένη με τα Κούλουμα, δηλαδή τη μαζική έξοδο του κόσμου στις εξοχές και τον εορτασμό της στη φύση. Σύμφωνα με τον πατέρα της Ελληνικής λαογραφίας Νικόλαο Πολίτη, η λέξη «κούλουμα» προέρχεται από το λατινικό «cuuiulus», που εκτός από σωρός σημαίνει επίσης και αφθονία, αλλά και τέλος. Τα Κούλουμα εκφράζουν, δηλαδή, τον επίλογο της Αποκριάς.
Δεν έχει εξακριβωθεί η αρχαία προέλευση της εορτής αυτής που αποτελεί εορταστική ανάπαυλα ενώ ταυτόχρονα εορτάζονται τα μεθεόρτια της Αποκριάς και η έναρξη της Τεσσαρακοστής.
Από εδώ και στο εξής εγκράτεια και σωφροσύνη εν όψει της αγιότητας του Πάσχα. Κομμένες οι μπριζόλες, οι μακαρονάδες αλλά και οι κακιές σκέψεις! Ό,τι έγινε, έγινε κι ό,τι φάγαμε, φάγαμε! Ξημέρωσε μία Δευτέρα αλλιώτικη από τις άλλες. Μια Δευτέρα «καθαρή», που λέγεται έτσι γιατί καθαρίζουμε την κουζίνα και το σώμα μας από τα λίπη, μιας και είναι η αρχή της Σαρακοστής, η αρχή της Νηστείας για εμάς τους Χριστιανούς Ορθόδοξους μέχρι τη μεγάλη γιορτή του Πάσχα.
Οι γιορτάζοντες τα «Κούλουμα» τρώνε άζυμο άρτο «λαγάνες» ενώ καταναλώνουν κυρίως νηστίσιμα. Οι Έλληνες, ως φημισμένοι καλοφαγάδες, συνήθως τρώμε συγκεκριμένα είδη θαλασσινών την Καθαρή Δευτέρα. Λαχταριστές νηστίσιμες λιχουδιές όπως χταποδάκι, καλαμαράκια, μύδια και γαρίδες, μια μεγάλη ποικιλία λαχανικών τουρσί, ειδικά μικρές πράσινες πιπεριές, καρότα και κουνουπίδι, ελιές και σαλάτες, που φαίνεται να έχουν δημιουργηθεί ειδικά για το μοναδικό ψωμί της ημέρας, τη λαγάνα. Οι σαλάτες είναι φυσικά και αυτές νηστίσιμες, όπως η ταραμοσαλάτα που είναι φτιαγμένη από αυγά ψαριού. Όσο για επιδόρπιο, νηστίσιμος χαλβάς και κουλουράκια στη διάθεσή μας.
Η γιορτή αυτή είναι πανελλήνια και κατ΄ άλλους έχει αθηναϊκή καταγωγή, ενώ κατ΄ άλλους βυζαντινή. Στη Κωνσταντινούπολη γιορταζόταν έντονα από πλήθος κόσμου που συνέρεε σε ένα από τους επτά λόφους της πόλης και συγκεκριμένα σ΄ εκείνο του ελληνικότατου οικισμού των «Ταταούλων».
Χαρακτηριστικό είναι ότι στα τούρκικα η γιορτή ονομάζεται «Μπακλά χουράν» από τη λέξη «μπακλά» που σημαίνει κουκιά.
Στην Αθήνα από προ του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου τα Κούλουμα γιορταζόταν στις πλαγιές του λόφου του Φιλοπάππου όπου οι Αθηναίοι «τρωγόπιναν» καθισμένοι στους βράχους από το μεσημέρι μέχρι τη δύση του Ήλιου. Οι περισσότεροι χόρευαν από τους ήχους πλανόδιων μουσικών, κατά παρέες, είτε δημοτικούς είτε λαϊκούς χορούς υπό τους ήχους «λατέρνας».
Το σούρουπο όλοι οι Ρουμελιώτες γαλατάδες της Αθήνας έστηναν λαμπρό χορό κυρίως τσάμικο γύρω από τους στύλους του Ολυμπίου Διός παρουσία των Βασιλέων και πλήθους κόσμου.
Σήμερα τα Κούλουμα γιορτάζονται σχεδόν σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας μαζί με το κύριο της ημέρας έθιμο του πετάγματος του «χαρταετού». Ειδικότερα στην Αθήνα με την ιστορική συνέχεια της παρουσίας του ανώτατου άρχοντα τονίζεται ιδιαίτερα η λαογραφική αξία του εθίμου αυτού.
Αν ο καιρός είναι καλός, και σήμερα είναι θαυμάσιος, τότε η Καθαρή Δευτέρα θα είναι σίγουρα μια καλή μέρα για ένα αξιομνημόνευτο γεύμα στην ύπαιθρο. Είναι η μέρα που οι οικογένειες μαζεύονται με τα παιδιά και τους φίλους τους για να πετάξουν χαρταετούς και να απολαύσουν ένα μενού παραδοσιακών πιάτων.
Κάθε χρόνο η παράδοση, την οποία ακολουθούμε πιστά χωρίς κανένα ενδοιασμό, κυριαρχεί στις επιλογές του μενού. Το καλαθάκι σας λοιπόν, τον χαρταετό σας, λίγο κρασάκι και καλή σας όρεξη!
Ο ΑΕΤΟΣ
Μπορεί να του λείπουν τα φτερά, όμως η «ουρά» και τα «ζύγια» αρκούν για να τον κάνουν να πετάξει ψηλά στον ουρανό της Καθαρής Δευτέρας. Πολύχρωμος και παιχνιδιάρης, προαναγγέλει την άνοιξη και σηματοδοτεί το τέλος της Αποκριάς και την αρχή της Σαρακοστής. Ας «αμολήσουμε καλούμπα»,λοιπόν, κι ας ταξιδέψουμε στον χρόνο, για να μάθουμε την ιστορία του χαρταετού!
Μία ιστορία που έχει βαθιές ρίζες στην αρχαία Κίνα, ξεπερνώντας τα 2400 χρόνια ζωής. Υλικό κατασκευής των αετών δεν υπήρξε βεβαίως από την αρχή το χαρτί. Σε κείμενο του 4ου π.χ. αιώνα αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι κάποιος Κουνγκσού Φούν κατασκεύασε ένα «ξύλινο πουλί» που πέταγε τρείς μέρες συνεχώς.
Οι λαοί της Ανατολής χρησιμοποιούσαν τους (χαρτ)αετούς σε μαγικές τελετές, θρησκευτικές εκδηλώσεις και ενέργειες εξορκισμού του κακού. Πολλοί έδεναν πάνω τους μικρά χαρτάκια, πάνω στα οποία έγραφαν τις αρρώστιες και τις συμφορές τους και τις άφηναν να φύγουν μακριά, ενώ άλλοι έστελναν πρός τον ουρανό τις ευχές και τις επιθυμίες τους για να εισακουστούν.
Η πρωτοβουλία, όμως, της τεχνικής του χαρταετού δεν έλειψε και από την Ελληνική αρχαιότητα. Ο αρχιμηχανικός Αρχύτας του Τάραντος, τον 4ο αιώνα .π.χ., χρησιμοποίησε στην αεροδυναμική του τον αετό, ενώ επίσης σώζεται Ελληνικό αγγείο της κλασικής εποχής που απεικονίζει μία κόρη που κρατά στα χέρια της μία μικρή λευκή σαίτα, είδος αετού, με το νήμα της, έτοιμη να πετάξει.
Ο χαρταετός φτάνει στην Ευρώπη μετά τον 10ο μ.χ. αιώνα μέσω των Αράβων. Επιβεβαιωμένες, όμως, πληροφορίες για την παρουσία του στη γηραιά Ήπειρο χρονολογούνται αργότερα, το 1450 στη Γερμανία και το 1606 στην Ισπανία. Συγκεκριμένα ένας Ισπανός κληρικός αναφέρει στο ημερολόγιό του ότι ο χαρταετός χρησιμοποιείτο σαν παιχνίδι χαράς την «ημέρα του Πάσχα». Είδηση που δείχνει την πιθανότητα η ανύψωσή του στα ουράνια να συμβόλιζε την Ανάσταση.
Ο χαρταετός έφτασε στην Ελλάδα, πιάνοντας πρώτα τα λιμάνια της Ανατολής, Σμύρνη, Χίο και Κωνσταντινούπολη, τα λιμάνια της Επτανήσου, έπειτα της Σύρας και των Πατρών και σιγά-σιγά όλα τα αστικά κέντρα, όπου μπορούσε να αγοραστεί σπάγκος και χρωματιστό χαρτί.
Σήμερα η κατασκευή του χαρταετού είναι προαιρετική, αρκεί η αγορά του. Το μόνο που χρειάζεται είναι η δική μας όρεξη, η δεξιοτεχνία μας και η προσπάθειά μας ν’ανέβει το «χάρτινο πουλί» στον ουρανό. Κι εκεί ακριβώς βρίσκεται η μαγεία του χαρταετού : μας κάνει να κοιτάμε πάντα ψηλά και να αγωνιζόμαστε για να φτάσουμε ακόμα ψηλότερα!
ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ, ΣΥΜΠΑΤΡΙΩΤΕΣ
ΜΠΡΑΒΟ ΔΑΜΩΝ! ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ.
Καλή Σαρακοστή και απο εδώ.
Όταν είμασταν μικροί ΔΑΜ-ΩΝ,φτιάχναμε τους αετούς μόνοι μας,χρησιμοποιώντας καλάμια,εφημερίδες και αλευρόκολα.Τυχεροί όσοι ξεκλέβανε για σπάγγο,ράμμα απο οικοδομή.Τότε τον αετό τον λέγαμε "πάπο".Θυμάσαι?Φτιάχναμε επίσης με χαρτί,μικρούς αετούς που τους λέγαμε "σαϊτες" ή "ψαλλίδες".Ήταν τόσο ελαφριές,που για μικρό ύψος αντί για σπάγγο έφτανε και κλωστή απο κουβαρίστρα.
Το πλεονέκτημά τους ήταν οτι "πετούσαν" και με πολύ λίγο αέρα.Ήταν τα χρόνια της αθωότητας.
Πόσα παιδιά σημερινά ξέρουν να φτιάξουν ένα "πάπο" ή μιά "ψαλλίδα"? Ιδιαίτερα τα "μυστικά" στα ζύγια,που είναι το Α και το Ω για να μπορεί ένας αετός να πετάξει?
Πόσα παιδιά μπορούν να "ρίξουν" μια σβούρα (σφουρλάκια τα λέγαμε
και τα ξεχωρίζαμε σε "ντιρντίλικα" και "μύγες") και πόσα ξέρουν για τους κανόνες περιστροφής και ισοροπίας του "στρόβου" της Φυσικής,κανόνες που χωρίς να ξέρουμε, εφαρμόζαμε μηχανικά αλλά σωστά?(Σκέψου τώρα αυτά τα παραδείγματα τέχνης και κατασκευής,αλληγορικά για την ζωή πριν παραξηγήσεις τα λόγια μου και με πείς ξεμωραμένο).
Εμείς τα παιδιά μας, δεν "βρήκαμε" χρόνο να τα διδάξουμε.Για να μας αφήνουν ήσυχους,το μόνο που τους δείξαμε είναι απο πού ανοίγει το χαζοκούτι.
Και αφού τα στήσαμε μπροστά στον εκμαυλιστή συνειδήσεων,προσωπικότητας,σκέψης και ψυχής,διαμαρτυρόμαστε για την αδράνειά τους.
Δεν υποστηρίζω οτι η κοινωνία θα ήταν καλύτερη,αν η νεολαία ήξερε να φτιάχνει αετούς! Κάτι τέτοιο θα ήταν παντελώς βλακώδες,το ξεκαθαρίζω,μεταφορικά το είπα.Το λέω σαν παράδειγμα για την δική μας (ως γονέων)αδιαφορία,ως προς την καθοδήγησή τους στην ανάπτυξη πρωτοβουλιών,δημιουργικότητας και ελεύθερης σκέψης.Στην δημιουργία δηλαδή ενσυνείδητων πολιτών.
Εύχομαι αυτά ως γονείς να μήν ακολουθήσουν τον δικό μας δρόμο.
ΤΟ ΤΡΥΠΟΚΑΡΥΔΟ
Α ρε Τρυποκάρυδο, πόσα μας θύμισες με τους πάπους, τις σαΐτες, τα σβουρλάκια κι όλα τα παιγνίδια που επιννοούσαμε...Γιατί οι ηλικίες μας πρέπει να είναι κοντινές- φυσικά εγώ είμαι πιο μεγάλος. Είμαι πάνω από τα πρώτα -ήντα και κάτω από τα δεύτερα. Τότε παίζαμε και το παιγνίδι- το σωστό, χωρίς ζαβολιές- είναι στο αίμα μας. Αυτό βγάζουμε με τις δημόσιες θέσεις μας... Αν κάποιοι συμφωνούσαν στην πρόταση που έκανε το Πειραχτήρι θα ερχόμουν, φίλε, παρ' ότι με είχε συγκαταλλέξει στους γραμματιζούμενους ή τους φιλόσοφους να μπω στο παιγνίδι της σωστής πλάκας, αυτής που κάποιοι δε μπορούν να καταλάβουν γιατί είναι μονόχνωτοι και ελλειποβαρείς.
Κι εγώ πολλές φορές πιάνω τον εαυτό μου ένοχο για πολλές παραλήψεις. Με παρηγορεί το γεγονός πως τα παιδιά μου πήραν τη σωστή κατεύθυνση και άκουσαν την προτροπή μου να μας ξεπεράσουν...
Είναι προφανές πως τα σημερινά παιδιά δε ξέρουν το στρόβο, ούτε τη μετάπτωσή του για να καταλάβουν από ντιρντίλες και λέζες σβούρες. Κι ούτε σούφρωναν ρουλεμάν να φτιάξουν πατήνια. Κυκλοφορούν με "παπάκια" και "γουρούνες". Μακάρι να μην επαληθευτώ, αλλά θα κάνουν κι αυτά σφάλματα γιατί σέρνουν τις δικές μας αμαρτίες. Τις έχουν πάρει σαν προπατορικό αμάρτημα. Το θέμα είναι να πουν "ως εδώ".
Επειδή η Πανδώρα φρόντισε να κλείσει το πυθάρι και να μείνει στην ανθρωπότητα η ελπίδα, ας πιστέψουμε πως η κατάσταση είναι αναστρέψιμη κι ας ελπίσουμε πως τα παιδιά μας θα καταλάβουν όσα εμείς κάναμε πως δεν καταλαβαίνουμε...
"Ψαλίδες, πάποι" τις Αποκριές και σε ελεύθερο χρόνο "σφουρλάκια" και άλλ αευγενή ιδιόχειρα εφευρήματα, δίκην παιχνιδιών, που ανέπτυσσαν την πρωτοβουλία και την εφευρετικότητα,,,
Γιατί τα χρόνια ήταν δύσκολα, το χαρτζιλίκι κυριολεκτικά "πενταροδεκάρες" και τα παιδιά τότε, καλώς ή κακώς, έμπαιναν μέσα στο οικογενειακό "λούκι" από μικρά... Έβλεπαν τα ζόρια, ένοιωθαν την οικονομική δυσπραγία καισ συμμεριζόντουσαν τα δύσκολα...
Έτσι οι μικροχαρές που πρόσφεραν σημαδιακές μέρες όπως λχ οι Αποκριές ήταν συνυφασμένες με τις αυτοσχέδιες "ψαλίδες" και στην καλύτερη περίπτωση τους "πάπους"...
Στη "Μεγάλη Ράχη", στα "Πευκάκια", στον "Ανεμόμυλο", στο "Γήπεδο" κλπ οι "νεανίες" εκ Βαγίων και Καζνεσίου τάδιναν όλα και διαγωνίζονταν στο "τι θα πετάξει καλύτερα"...
Και ενίοτε τα κατάφερναν, αφού οι ιδιοκατασκευές δεν καταλάβαιναν πολλά από "νόμους τςη Φυσικής" και είχαν πολλά "κενά αέρος" και έκαναν διαρκώς "τσιούσια"...
Ας είναι χρόνια περασμένα αλλά όχι και ξεχασμένα...
Και βέβαια σε πρώτη διάταξη το ΓΑΙΤΑΝΑΚΙ και το ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ...
Άλλη ποιότητα και άλλο επίπεδο, γνήσιες λαϊκές γιορτές, με τεράστια συμμετοχή και ένα χωριό που "τα ζούσε"...
Προβλήματα σίγουρα υπήρχαν και μάλιστα πολλά ειδικά σε γενικότερο επίπεδο, αλλά ίσως η κοινωνική συνοχή του χωριού, παρά τις όποιες διαφορές προσομοίαζε μάλλον σαν "ταυτότητα" παρά σαν εξίσωση με πολλούς "αγνώστους", ζητούμενα και διαρκείς "επαληθεύσεις"... Ειδικά το ΓΑΙΤΑΝΑΚΙ στα μεσα τςη δεακετάις του 1970 ανασύροντας παιδικές μνήμες ήταν πραγματική "ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ"...
Ευφάνταστοι πρωταγωνιστές, σαρκαστικοί και πνευματώδεις μικροδιάλογοι με καυστική σάτιρα που χρησιμοποιούσε τα πάντα από τις επαγγελματικές ιδιότητες, τα παρατσούκλια, τα προσωνύμια, τους σωματοτύπους, άλλα ατομικά χαρακτηριστικά...
Ιδιαίτερης μνείας αξίζουν οι "μελοποιήσεις" και οι "μουσικές διασκευές" γνωστών ασμάτων της εποχής με ιδιαίτερη έμφαση στα τραγούδια του "Φεστιβάλ Θεσαλονίκης"!!! και ο συνήθης ύποπτος; ο πασίγνωστος Θανάσης Τουρκοχωρίτης (Ρώσος) που πραγματικά αυτός ο άνθρωπος αδικήθηκε, τέτοιο πηγάιο ταλέντο και αστείρευτο χιούμορ σπανίζουν...
Κι αν θυμάμαι καλά, ήταν "ντουέτο" αυτός στο νταούλι, τραγούδι και διασκευές και εν γένει στήσιμο της εκδήλωσης, με τον μακαρίτη Αγγελή Ππααλουκά -στην πίπιζα- έναν καλόβολο και καλοκάγαθο γίγαντα, που του κάναν πολλά και διάφορα, πάντα με καλή διάθεση και χωρίς παρεξηγήσεις ...
Όσο για το Φλάμπουρο, μια ματιά στις απρόμαυρες φωτογραφίες όσων έχουμε, με τους βλάχους είτε στην Πλατεία, είτε στα Αλώνια είτε στο Γήπεδο κ.ά, αποδεικνύει αυτό που πολλές λέξεις δεν μπορούν να αποδώσουν...
Είχαν οι Βαγαίοια αστείρευτο χιούμορ και οι πρωταγωνιστές του -προσωπικά θυμάμαι μόνο ελάχιστα τον μπαρμπα Λιάμη Χατζήνα σε μια "τελευταία του εμφάνιση"... Αλλα΄αυτά που διηγούνταν οι παλιότεροι ηγια αυτούς τους εμψυχωτές είχαν μεγαλύτερη αξία...
Συνέοι αφανε΄ςι και μη πρωταγωνιστές και κομπάρσοι σε ένα αυθόρμητο "θεατρικό δρώμενο"... Συνέβαλαν όλοι αυτοί διαχρονικά τα μέγιστα, στην "εξωστρέφεια", στην άμβλυνση των όποιων διαφορών στην ανάδειξη του χωριού σ΄ ένα μέρος όπου οι κάτοικοι μπορούσαν να διασκεδάσουν και να "βγουν έξω" το τριήμερο των Αποκριών, στην αγορά!!!
Ειδικά οι γυναίκες, που όλο τον υπόλοιπο χρόνο κυκλοφορούσαν μέσα από τις "ρούγες και τα σοκάκια" !!!
Γαιαυτό λοιπόν καλό είναι ότι βρήκαμε να το διατηρήσουμε, όχι σαν "ξερή και αφυδατωμένη" αναπαράσταση αλλά σαν "λαϊκή αναγκαιότητα" και σημείο αναφοράς της κοινωνικής μας ηθογραφίας... Χωρίς "βασανιστικούς συνειρμούς" και τάσεις "παρουσιών" για ιδιοτελείς και μόνον σκοπούς όπως διαχρονικά λέγεται...
Μεράκι χρειάζεται απλά ούτε "καπέλα" ούτε "υποδείξεις" ούτε "προσταγές"...
Και βέβαια όταν οι πρωτεργάτες στα "νεότερα" ιστορικά χρόνια, ήταν ο πολιτιστικός σύλλογος -μετά το 1980- οι σπουδαστές και φοιτητές και οι νεολαίοι του
χωριού, και, οι ανοιχτές μεγάλες "διακομματικές παρέες", τα πράγματα ήταν πολύ καλύτερα και η επιτυχία πολύ μεγάλη...
Ας τα δουν λοιπόν οι σημερινοί ιθύνοντες και ας σκεφτούν "τι πρέπει και τι δεν πρέπει..."
Και βεβαίως μια "κοινωνική συνοχή" που θυμίζει "βομβαρδισμένο τοπίο", από άστοχες επιλογές, πρωτοβουλίες που δεσμεύουν ή καταδικάζουν το χωριό πολλαπλά, "σκέψεις" ανάπτυξης και "πολλπαλασιασμού" του τοπικού ΑΕΠ χωρίς σαφή οικονομικά ανταλλάγματα και υπέρμετρη περιβαλλοντική επιβάρυνση δεν είναι και οι καλύτεροι παράγοντες για μια μεγάλη και αυθόρμητη συμμετοχή... Το αξίζει ο τόπος...
{Από τάδε έφη: "SFIGGA"}.
ΜΠΡΑΒΟ ΠΑΙΔΙΑ ΟΡΑΙΟΣ Ο ΒΛΑΧΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΚΑΛΗΤΕΡΟΣ
Δημοσίευση σχολίου