Το ποιοτικό πρόβλημα του νερού ύδρευσης στο δήμο Βαγίων

Του Αντώνη Κρητικού, Γεωλόγου

Με αφορμή τα αποτελέσματα των αναλύσεων από τη δειγματοληψία στη γεώτρηση του Δήμου Βαγίων και του Δήμου Θεσπιών στο Κεφαλάρι, αλλά και τις συνεχείς ανακοινώσεις για τον Ασωπό, τα Οινόφυτα, το Σχηματάρι κ.λπ., θεωρώ ότι είναι ο κατάλληλος χρόνος για όσα θα διαβάσετε στις επόμενες παραγράφους.
Τα περισσότερα έχουν συζητηθεί με όλα τα κατά καιρούς Κοινοτικά και Δημοτικά Συμβούλια, για πάνω από είκοσι πέντε χρόνια. Τελευταία, και το πρόβλημα του Cr+6. Θα προσπαθήσω όσο πιο απλά, χωρίς να καταφύγω σε επιστημονικές ορολογίες, να περιγράψω το καθεστώς της υδροφορίας στην περιοχή μας, πιστεύοντας ότι έτσι θα βοηθήσω στην κατανόηση των προβλημάτων που υπάρχουν και ίσως και στην αντιμετώπισή τους.
΄Οσα θα διαβάσετε, εκπροσωπούν μόνο τον εαυτό μου και γράφονται αποκλειστικά και μόνο με δική μου ευθύνη. Σωστή ή λανθασμένη, είναι η δική μου άποψη.

1. ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΡΟΦΟΡΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΔΗΜΟΥ ΒΑΓΙΩΝ
Συναντώνται τρεις διαφορετικές υδροφορίες, εκ των οποίων η μια ασήμαντη.
Α. Η πρώτη αναπτύσσεται στα χαλαρά υλικά (ιζηματογενή), που σχηματίζουν τους λόφους και τα πεδινά τμήματα. Υδροφόροι είναι τα αμμοχάλικα και τα κροκαλοπαγή (οι αποστρογγυλεμένες πέτρες με ποικιλία μεγέθους, συγκολλημένες ή και ελεύθερες, που διακρίνονται καθαρά στο αριστερό πρανές του δρόμου προς το Λεοντάρι, δηλαδή τα "μουσόμπουλα" στη γλώσσα μας). Πέτρωμα με σημαντικό πορώδες, επιτρέπει στο ατμοσφαιρικό νερό (βροχή, χιόνι κ.λπ.) να κατεισδύει και να κινείται προς χαμηλότερα υψόμετρα. Ο σχηματισμός συντηρούσε όλα τα πηγάδια του χωριού, δημιούργησε όλες τις πηγές (Σταμέλου και Βίλιζα τρέχουν ακόμη) και τροφοδοτούσε το μεγάλο πηγάδι (αρτεσιανό), από όπου υδροδοτήθηκε με Δημόσιο πλέον Υδραγωγείο τη δεκαετία του ΄50 η τότε Κοινότητα Βαγίων (τα λιονταράκια στον κεντρικό δρόμο).
Το κεντρικό υδραγωγείο όμως σήμανε και τη μετατροπή των παλιών πηγαδιών σε βόθρους. Αποτέλεσμα; Μόλυνση με κολοβακτηρίδια και παθογόνους μικροοργανισμούς σε όλα τα ιζηματογενή υδροφόρα. Προσθέστε τώρα τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα στα χωράφια, στους ελαιώνες, ακόμη και στους οικιακούς κήπους, μερικά πηγάδια που λειτουργούν ακόμη ως αποδέκτες παντοειδών λυμάτων, απόβλητα πτηνοτροφικών μονάδων που αποτίθενται όπου τύχει ενδεχομένως και τώρα ακόμη, συνυπολογίστε ότι η κατείσδυση των ρύπων στα ιζηματογενή είναι άμεση και γίνεται αντιληπτό, γιατί το νερό στη βρύση Σταμέλου και στη Βίλιζα ούτε είναι, ούτε πρόκειται να γίνει ποτέ πόσιμο. Οι τελευταίες αναλύσεις έδειξαν και συγκέντρωση Cr+6 κοντά στα 20 μgr. Στο πηγάδι του Στέφα (Μπενετούτσι και ζητώ συγγνώμη), το ολικό Cr είναι 37 μgr. Τα ιζηματογενή ρυπαίνονται !!!
Β. Η δεύτερη και πλέον δυναμική υδροφορία αναπτύσσεται βαθύτερα στο βραχώδες υπόβαθρο. Οι ορεινοί όγκοι Ελικώνα - Παρνασσού, το Χλωμό (Χαιρώνεια - Ακόντιο - Καλαπόδι) και τα δικά μας χαμηλά βουνά (Φαγάς κ.λπ.) αποτελούν σχεδόν ενιαίο σύστημα, που συναντάται και κάτω από τις πεδινές εκτάσεις σε ποικίλο βάθος. Αν και βραχώδης η μάζα, το πέτρωμα, λόγω σχηματισμού (στρώσεις), διάβρωσης και τεκτονισμού, επιτρέπει την κατείσδυση του ατμοσφαιρικού νερού, στο οποίο υπάρχει και διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα (ελαφρύ ανθρακικό οξύ). Τούτο όμως, διαλύοντας τον ασβεστόλιθο, διευρύνει συνεχώς τα ανοίγματα (το συνεχώς στη χρονολογική κλίμακα της Γεωλογίας), δημιουργώντας έτσι ένα σύστημα αγωγών, συχνά πολύ μεγάλων διαστάσεων. Για παράδειγμα, οι καταβόθρες και τα σπήλαια με ή χωρίς σταλακτίτες, είναι αποτέλεσμα αυτής της διεργασίας. Το σύστημα (διεθνώς ονομάζεται καρστ) των ορεινών όγκων που προαναφέραμε, μεταγγίζει το ατμοσφαιρικό νερό, υπόγεια του κάμπου Θηβών - Βαγίων και της Κωπαΐδας, σχηματίζει την Υλίκη, την Παραλίμνη και καταλήγει στον Ευβοïκό.
Τα νερά του Ελικώνα, που κινούνται βόρεια, δίνουν τις πηγές στο Κεφαλάρι και στην Κρύα (΄Ερκυνα) και συμμετέχουν στις μεγάλες παροχές των γεωτρήσεων στην Αλίαρτο, στα Ριζά του Φαγά κ.λπ. ΄Οσα κινούνται Νότια εκφορτίζονται υποθαλάσσια στο Σαράντι και στη Ζάλτσα. Αντίστοιχα, από τα νερά του Παρνασσού τροφοδοτούνται οι πηγές στο Μαυρονέρι, οι πηγές των Χαρίτων και πολλές άλλες και οι γεωτρήσεις στην περιοχή Χαιρώνειας, Ορχομενού, Ακοντίου κ.λπ. Οι γεωτρήσεις στην περιοχή του Φαγά, Νότια ή Βόρεια, ακολουθούν τις μεταβολές της στάθμης της Υλίκης. ΄Ολα αυτά ανήκουν στο ενιαίο σχεδόν καρστικό σύστημα.
Γ. Η τρίτη υδροφορία αναπτύσσεται στα επιφανειακά υλικά του κάμπου Θηβών - Βαγίων. Παλαιότερα συντηρούσε μικρό αριθμό πηγαδιών (φρεάτιος ορίζοντας), ενώ σήμερα πρακτικά δεν υπάρχει.

2. ΤΟ ΕΞΑΣΘΕΝΕΣ ΧΡΩΜΙΟ
Από όσα γνωρίσαμε, διαβάσαμε, ακούσαμε για το καρκινογόνο εξασθενές χρώμιο, ας κρατήσουμε το στοιχείο: Είναι ανθρωπο-γενούς προέλευσης. Περιέχεται στα υγρά απόβλητα των εργοστασίων που έχουν ως αντικείμενα: Τη μεταλλουργία (χρωμιοχάλυβες), τη βαφή και το φινίρισμα νημάτων και υφασμάτων, την επεξεργασία δέρματος, την ανοδίωση του αλουμινίου, την κατασκευή μοριοσανίδων (ΝΟΒΟΠΑΝ), την παρασκευή χρωμάτων (πάσης απόχρωσης αντισκωριακά μετάλλου και υποστρώματα βερνικιών ξύλου), τα μυκητοκτόνα εμποτισμού ξύλων, την κατασκευή υλικών ηλεκτροσυγκόλλησης, τις επιμεταλλώσεις (επιχρωμιώσεις), τις βαφές μαλλιών, ενδεχομένως και νυχιών κ.ά. (΄Ολες οι πληροφορίες από τις ανακοινώσεις στα bloggs). Σύμφωνα με αυτές, και στον καπνό του τσιγάρου!!! Αν υπάρχει ως συστατικό στα σύγχρονα μυκητοκτόνα φυτοφάρμακα, τότε έχουμε καταναλώσει, μαζί με τα φρούτα και τα λαχανικά, άφθονες ποσότητες, που ίσως, επαναλαμβάνω, ίσως, η συγκέντρωση στο πόσιμο νερό να έρχεται σε πολύ δεύτερη μοίρα.
Επανέρχομαι στα δικά μας. Σε όσους ασχολούνται με τα bloggs και σε όσους συμμετείχαν στις συναντήσεις της Πρωτοβουλίας, θυμίζω τη θέση μου, προφορική και αναρτημένη επώνυμα, για την ύπαρξη εξασθενούς στην Υλίκη και τη ρύπανση στον Ελικώνα και διατύπωνα την απορία για ανάλογη, ενδεχομένως, κατάσταση στον Παρνασσό. Γι΄ αυτό το λόγο, είχα προτείνει και τη δειγματοληψία στις γεωτρήσεις.
Δυστυχώς, τα αποτελέσματα των χημικών αναλύσεων, αν και περιορισμένων στον αριθμό, με δικαίωσαν για τον Ελικώνα. Από το Μουρίκι απάντησαν θετικά για την Υλίκη. Το εξασθενές στο Κεφαλάρι δεν επιτρέπει αμφιβολίες για τη ρύπανση. Επιπλέον, ανάντι της γεώτρησης υπάρχει ο σκουπιδότοπος της Αλιάρτου !!! Τι απόβλητα έχουν απορριφθεί ή και απορρίπτονται, ουδείς γνωρίζει ή ενδιαφέρεται. Θεωρητικά, ο σκουπιδότοπος έχει καταργηθεί. Πρακτικά, πηγαίνετε να διαπιστώσετε. Η ύπαρξη του εξασθενούς στο Κεφαλάρι, έστω και σε χαμηλό επίπεδο, όπως δήλωσε ο Δήμαρχος Θεσπιών στην ανοικτή συγκέντρωση της Παρασκευής 11-6-08, άφησε τους ειδικούς ομιλητές ασυγκίνητους. Το γενικό κλίμα και ιδιαίτερα την ύπαρξη του Cr+6 στο Κεφαλάρι σχολίασα, τόσο σε προσωπικές συζητήσεις, όσο και στο blogg, τις επόμενες ημέρες. Και πάλι, ουδείς ενδιαφέρθηκε. Αντίθετα, δέχθηκα "ευγενική" επίθεση φιλολογικού ύφους και μάλιστα "εκ των έσω", για "κριτική" (δηκτική γραφή του "κρητική") στάση. Είχα τολμήσει δηλαδή και να έχω άποψη και να τη διατυπώσω ανοικτά !!!
Η δειγματοληψία του Γ. Σταμάτη έδειξε για τη γεώτρηση στο Κεφαλάρι ολικό Cr 5 μgr και εξασθενές 4 μgr. Για τα Βάγια, θα ενημερώσει ο ίδιος γραπτά και το Δήμο για τα αποτελέσματα.
Τα ευρήματα στο Κεφαλάρι όμως, σε απλά Ελληνικά και σύμφωνα πάντα με την επιστημονική Κοινότητα, σημαίνουν ότι και εδώ το νερό είναι ακατάλληλο για πόσιμο !!!
Φίλοι Θεσπιείς και υπόλοιποι οτυ Καποδιστριακού Δήμου,
Αφήστε τις λοιδωρίες για τα Βάγια και κινητοποιηθείτε μαζί μας. Η ρύπανση στον Ελικώνα και στη γύρω περιοχή ούτε όρια γνωρίζει, ούτε Καποδιστριακούς τίτλους σέβεται. Δημότες Αλιάρτου, από πού υδρεύεστε;

3. ΛΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΤΑΘΗΚΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΔΡΟΔΟΤΗΣΗ ΒΑΓΙΩΝ
3.1. Κεφαλάρι - γεώτρηση στον Φαγά - Κανάλι Μόρνου
α) Από όσα μέχρι τώρα ανέφερα, είναι προφανές ότι η λύση Κεφαλάρι απορρίπτεται, λόγω του εξασθενούς.
β) Καινούργια γεώτρηση στον Φαγά, στο ρυπασμένο καρστικό σύστημα του Ελικώνα, ακόμη και αν αρχικά αποδώσει καλή ποιότητα (προσωπικά το θεωρώ απίθανο), είναι βέβαιο ότι αργά ή γρήγορα το εξασθενές θα εμφανισθεί.
γ) Από πολλούς συνδημότες αλλά και δημοτικούς άρχοντες προτείνεται η υδροδότηση από το κανάλι του Μόρνου. Οι προσωπικές μου αντιρρήσεις στο θέμα είναι οι εξής :
> Η ελάχιστη απόσταση από το πλησιέστερο σημείο είναι 10 χλμ., άρα θα κατασκευασθεί αγωγός μεταφοράς αντίστοιχου μήκους. Θα συναντηθούν, επομένως, προβλήματα στη διέλευση μέσα από ξένες ιδιοκτησίες, με ενδεχόμενες απαλλοτριώσεις, οπωσδήποτε καταστάσεις δουλείας και αποζημιώσεων, διαδικασίες χρονοβόρες, στις οποίες πρέπει να υπολογισθεί και ο χρόνος τόσο μεγάλης εκσκαφής, αλλά και του βάθους, το οποίο στις καταστάσεις δουλείας θα είναι κατ΄ ελάχιστον 1,50 μ.
> Λόγω των υψομετρικών διαφορών, θα απαιτηθεί (-ούν) ενδιάμεσο (-α) αντιλιοστάσιο (-α). Θα κατασκευασθεί, δηλαδή, ένα σημαντικά ενεργοβόρο υδραγωγείο.
> Ο αγωγός και το (τα) ενδιάμεσο (-α) αντλιοστάσιο (-α) πρέπει να είναι υπό συνεχή έλεγχο για μηχανικές ή ηλεκτρικές βλάβες, πιθανές υποκλοπές νερού κ.λπ.
> Είναι δεδομένο ότι ο ταμιευτήρας του Μόρνου είναι μια ανοικτή επιφάνεια, ευάλωτη στην οποιαδήποτε ρύπανση. Το ίδιο και το κανάλι. Ως εκ τούτου, το φιλτράρισμα και η χλωρίωση πιθανόν να μην επαρκούν και ίσως εξ αρχής απαιτηθεί εγκατάσταση επεξεργασίας.
> Στην κατανάλωση υπάρχει περιορισμός. Στην αυξημένη, λόγω ενέργειας στη μεταφορά, τιμή του κυβικού, θα προστεθούν και τα τσουχτερά πρόστιμα.
> Αν οι ξηρές περίοδοι συνεχισθούν, είναι προφανές ότι θα περιορισθούν υπερβολικά οι καταναλώσεις, για να σωθεί η Αθήνα.
> Η κατασκευή με τις αδειοδοτήσεις, εκσκαφές και τις νομικές διαδικασίες θα διαρκέσει περίπου δύο χρόνια, με κόστος της τάξεως των 2.000.000 €. Ποιος θα εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση; Ποια Δημοτική Αρχή θα το ξεκινήσει και ποια θα το τελειώσει;
3.2. Ο Δήμος πήρε απόφαση για δύο γεωτρήσεις, μια κοντά στο Μοναστήρι του Σταυρού και μια στη θέση Φερίστρα ή Θερίστρα. Η λογική που ακολουθήθηκε είναι :
3.2.1. Να εξασφαλισθεί νερό καλύτερης ποιότητας.
3.2.2. Να απαλλαγούμε από τον αγωγό μεταφοράς που υπάρχει και είναι προβληματικός και λόγω μήκους και λόγω μικρής διατομής.
Επειδή συμμετείχα σε συζήτηση και περπάτησα ως Γεωλόγος μαζί τους (ο Σταυρός και η Φερίστρα δεν είναι επιλογή μου), διατύπωσα πριν πάρουν απόφαση τις δικές μου απόψεις :
α) Η υδροφορία στις ράχες (τα μουσόμπουλα που λέγαμε) είναι περιορισμένη, με μέγιστη παροχή που δεν ξεπερνά τα 25 κ.μ. ανά ώρα ή 400 κ.μ. την ημέρα. Η ημερήσια κατανάλωση στα Βάγια, όμως, είναι της τάξεως των 2.000 κ.μ. ΄Αρα, χρειάζονται πέντε (5) γεωτρήσεις (5 Χ 400 = 2.000 κ.μ.) και μια έκτη σε εφεδρεία, σε αποστάσεις 250 μέτρα η μια από την άλλη. Κατά συνέπεια, έξι αντλιοστάσια, έξι αντλίες κ.ο.κ. Το σπουδαιότερο, όμως, είναι ότι η ρύπανση και η μόλυνση υπάρχουν. Αψευδείς μάρτυρες, η βρύση Σταμέλου και η Βίλιζα. Τα είπαμε και στα προηγούμενα.
β) Επειδή, λοιπόν, η ως άνω λύση είναι μάλλον ανέφικτη, θα πρέπει η γεώτρηση, μια ή δύο στις προηγούμενες θέσεις, να φθάσει σε μεγάλο βάθος (περισσότερο από 400 μ.), ώστε να διατρήσει το βραχώδες υπόβαθρο, δηλαδή να "μπει" στην καρστική ενιαία υδροφορία. Αυτό, βέβαια, σημαίνει ότι αμέσως ή πολύ σύντομα το εξασθενές χρώμιο θα εμφανισθεί.
Επιπλέον, μια τέτοια γεώτρηση απαιτεί ειδική κατασκευή, πλήρη φραγμό με σωλήνες και τσιμέντα όλων των ιζημάτων, ώστε να απομονωθούν ρύποι και μόλυνση. Διαφορετικά, θα προκύψει μια αντίστοιχη κατασκευή, με αυτήν επί Δημάρχου Μπατσούλη επιχειρηθείσα, βάθους 320 μ. αν δεν κάνω λάθος, με ανύπαρκτες κατασκευαστικές προδιαγραφές, για την οποία κάποιοι αμείφθηκαν γενναία, παράγοντας όμως ένα ολοστρόγγυλο μηδενικό. Κανείς δεν γνώριζε τι επιδιώκεται. (Ο διάδοχός του Γρ. Δούσης πείσθηκε ή μάλλον τον έπεισα να μη την σνεχίσει).
Για να γίνει, βέβαια, ένα τέτοιο έργο, πέρα από τα αμφίβολα αποτελέσματα, συνυπολογίζοντας στο χρόνο κατασκευής και τους χρόνους για τις απαραίτητες αδειοδοτήσεις, τη μεταφορά γραμμών Δ.Ε.Η., τον απαραίτητο αγωγό προς τη δεξαμενή κ.λπ., θα απαιτηθούν περισσότεροι από 12 μήνες. Το κόστος (για σωστές κατασκευές) θα ξεπεράσει τα 300.000 €.

4. ΑΛΛΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
΄Εχοντας εξ αρχής επίγνωση όλων όσων μέχρι τώρα ανέφερα, με πρωτοβουλία μου, την οποία και ανακοίνωσα, ενημέρωσα για την ποιότητα του νερού ένα σοβαρό μελετητικό γραφείο που δραστηριοποιείται σε θέματα βελτίωσης του νερού και την επεξεργασία αποβλήτων στη Βόρεια Ελλάδα, σε μόνιμη συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. (Για τους "έξυπνους" : Πατρονάρω το Αριστοτέλειο !!!). Η Μακεδονία και η Θράκη, λόγω της φύσης των πετρωμάτων, αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στην ποιότητα του νερού. (Βαρέα μέταλλα, όπως σίδηρο, μαγγάνιο, αντιμόνιο, θειούχες ενώσεις, αρσενικό !). Εξαιτίας αυτών, στο Αριστοτέλειο και στους συγκεκριμένους μελετητές υπάρχει συσσωρευμένη εμπειρία και πληθώρα εγκαταστάσεων επεξεργασίας. Με διαμεσολάβηση, υπήρξε συνάντηση στο Δήμο Βαγίων με δύο από τους Μελετητές, οι οποίοι πρότειναν την εγκατάσταση μονάδας επεξεργασίας, δυναμικότητας 100 κ.μ. την ώρα, τόσο για την απομάκρυνση του Cr+6, όσο και για γενικότερη βελτίωση. Προεκτιμώμενος χρόνος παράδοσης της μονάδας σε πλήρη λειτουργία, 4 μήνες και επίσης προεκτιμώμενο κόστος 500.000 €. Το μέγεθος της εγκατάστασης, ο απαιτούμενος χώρος, η ηλεκτρική ενέργεια, οι αυτοματισμοί, η μέθοδος μεταφοράς και εξουδετέρωσης των αποβλήτων με τη δαπάνη τους και κάθε άλλο στοιχείο, θα δινόταν σε Μελέτη που θα εκπονείτο με το Αριστοτέλειο, αντί συμβολικής αμοιβής 6.000 €. Για την άρση πάσης επιφύλαξης και αμφιβολίας ως προς την επιτυχία της εγκατάστασης, πρότειναν, η αμοιβή να καταβληθεί, αφού η μονάδα λειτουργήσει και αποδειχθεί το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.
Ο Δήμος επιφυλάχθηκε να απαντήσει.
Αυτό ήταν το "μηχάνημα" που δεν πρότεινε ο Αντώνης και ο Σταμάτης, ούτε ο Δάμ-ων, που τον πήραν τα "σκάγια", αν και έλειπε σε διακοπές. Για τα "πειραματόζωα" δεν ξέρω, ξέρω μόνο ότι υπάρχουν κάποιοι με το δεύτερο συνθετικό σε υπερθετικό βαθμό.
- Προς "αρμόδιους" αποδέκτες :
Δεν έχω κανένα λόγο και καμία υποχρέωση να απολογηθώ σε "τρίτους" και δη κακοήθεις, για τις δικές μου επιλογές και δραστηριότητες. Ούτε και πρόκειται να απαντήσω σε όσες εμετικές βλακείες, ανώνυμα, κατά την προσφιλή τακτική σας, αναρτήσετε στο blogg. Το κάνω για πρώτη και τελευταία φορά, έτσι, για να γνωριστούμε…
Αν το ενδιαφέρον για τα Βάγια, που είναι ο τόπος καταγωγής μου και η συνεργασία με τους εκάστοτε Κοινοτικούς ή Δημοτικούς άρχοντες, ανεξαρτήτως πολιτικής απόχρωσης, θεωρείται από τους αρρωστημένους εγκεφάλους σας ως "… πίσω από όλα τα έργα…" άφεριμ !!! Στη δουλειά που είμαι, εμπλεκόμενος με δημόσια έργα και μελέτες, δεν δικαιούμαι ούτε Μελετητικό πτυχίο να έχω, ούτε Εργοληπτικό. Σαν Γεωλόγος εξωτερικός συνεργάτης, κλήθηκα από Μελετητικά Γραφεία κολοσσούς, να συμμετάσχω σε Μελέτες που αφορούσαν έργα, όπως η υπογειοποίηση της σιδηροδρο-μικής γραμμής από τους Αγ. Αναργύρους μέχρι την Πάρνηθα, στα Ολυμπιακά έργα, σε υδροδοτήσεις ή γεωτεχνικά προβλήματα ανά την Ελλάδα. Αυτά είναι μόνο ένα μικρό δείγμα από την απασχόλησή μου εκτός της Υπηρεσίας μου, για περίπου 28 χρόνια. Μέσα σε όλα, υπήρχε ή εφευρίσκετο χρόνος πάντα και για το χωριό μου. Και, σε πείσμα όλων όσοι κακόβουλα και αρρωστημένα έχουν ζήσει και ζουν και σκέπτονται, θα συνεχίσω να ασχολούμαι με τον τόπο μου, στο μέτρο των δυνάμεών μου. Δική μου ευθύνη και επιλογή, να σκέπτομαι διαφορετικά....

6. ΒΑΡΙΚΟΣ
Τελευταία, άκουσα κάποιους να καταφέρονται με βδελυγμία κατά του αποστραγγιστικού - αρδευτικού έργου που δεν ολοκληρώθηκε. Τους καλώ, αν διαθέτουν ελάχιστη νοημοσύνη και ψυχραιμία, να σκεφθούν τα εξής απλά πράγματα :
- Τα νερά του Βαρικού, όταν λιμνάζει, είτε μέσα από τις καταβόθρες όταν ήταν ελεύθερες, είτε μέσα από τις γεωτρήσεις που ανοίχθηκαν, είτε τώρα με αντλίες -> αγωγό -> Κηφισσό, διοχετεύονταν και διοχετεύονται στο καρστικό σύστημα, στη διαδρομή Υλίκη - Παραλίμνη - Ευβοϊκός.
- Αν το έργο είχε ολοκληρωθεί (τις αιτίες και τους αίτιους αναζητήστε), ο Βαρικός θα αποστραγγιζόταν με φυσική ροή και το καλοκαίρι θα αρδευόταν με μικρό κόστος, μέσα από τα ίδια αποστραγγιστικά κανάλια, που μελετήθηκαν και σχεδιάσθηκαν και για τις δύο ενέργειες. ΄Ο,τι στραβό και εξάμβλωμα οικονομικής, μικροπολιτικής ή κουτοπονηρο-συμφεροντολογικής φύσεως συνέβη, δεν αλλοιώνει το χαρακτήρα του έργου, απλά, χαρακτηρίζει τους υπεύθυνους για τη μη ολοκλήρωσή του.
- Για τους εξακολουθητικά ανόητους και χοντροκέφαλους: Η Κωπαΐδα αποστραγγίσθηκε (περίπου 200.000 στρέμματα) και αποστραγγίζεται κάθε χρόνο μέσα στο καρστικό σύστημα που προαναφέρθηκε, με τις "σούδες" που πέφτουν στον Κηφισσό αλλά και τις καταβόθρες που υπάρχουν περιφερειακά. ΄Ολα μαζί καταλήγουν στη διαδρομή Υλίκη - Παραλίμνη - Ευβοϊκός. Αντίστροφα, την αρδευτική περίοδο, τα αποστραγγιστικά κανάλια κλείνουν και γίνονται αρδευτικά. ΄Ο,τι ακριβώς μελετήθηκε και σχεδιάσθηκε αλλά δεν ολοκληρώθηκε κατασκευαστικά και στον Βαρικό. Ποια είναι η διαφορά; Προφανώς, η αδυναμία να κάνετε την απλή αυτή σκέψη και σύγκριση!
Απορία: Ο Βαρικός σας ενδιαφέρει ή ποιοι και πόσοι επωφελήθηκαν, οικονομικά ή θεσμικά, χωρίς να σας δώσουν μερίδιο;
…Και μια λεπτομέρεια: Μετά την ανάθεση της Μελέτης, κλήθηκα από την ομάδα των Μελετητών, στην οποία συμμετείχαν και δύο καθηγητές από το Μετσόβιο, να συμμετάσχω ως Γεωλόγος στην εκπόνηση της Μελέτης, με αντικείμενα :
> Την αξιολόγηση άλλης Μελέτης, που είχε προηγηθεί και αφορούσε στους υπολογισμούς της κατείσδυσης.
> Τη Γεωλογία της περιοχής, που, λόγω εντοπιότητας και συναφών εργασιών, γνώριζα καλά.
> Τον υπολογισμό και σχεδιασμό των γεωτρήσεων που έπρεπε να διανοιχθούν, ώστε ο Βαρικός σε πλημμυρική κατάσταση περιόδου εικοσιπενταετίας, να αποστραγγίζεται σε τέσσερις ημέρες.
Στην εξέλιξη της μελέτης, γνωρίζοντας και το άνυδρο της περιοχής, πρότεινα και έγινε αποδεκτό, να τροποποιηθεί ο σχεδιασμός, έτσι ώστε τα αποστραγγιστικά κανάλια και οι γεωτρήσεις να μετατρέπονται σε αρδευτικά την αρδευτική περίοδο. Το έργο έτσι θα ήταν αυτοσυντηρούμενο και αυτοκαθαριζόμενο. Στις 19 γεωτρήσεις, μια παρά μια μπήκαν και υποβρύχιες αντλίες. (Ο τέως Δήμαρχος Τάκης Μπατσούλης πρέπει να ξέρει τι απέγιναν).
Το έργο δεν ολοκληρώθηκεŸ έστω και αν ημιτελές, λειτούργησε τα δύο - τρία πρώτα χρόνια. Οι αντλίες ανελκύσθηκαν (πού είναι, άραγε;) και στις γεωτρήσεις "ευφυείς" συγχωριανοί πέταξαν πλαστικά μπουκάλια ή κουτιά από φυτοφάρμακα, άδεια πλαστικά σακκιά από λιπάσματα κ.λπ. Γιατί ;;; Μέσα σ΄αυτούς είναι κάποιοι σίγουρα, που τώρα φωνάζουν για την καταστροφή τους, όταν πλημμυρίζει ο Βαρικός και περιμένουν την άντληση και το Μάϊο, για να καλλιεργήσουν. Υπάρχει κανείς να ερμηνεύσει και σε μένα αυτή τη λογική;
Θόδωρε Παπαϊωάννου: ΄Οταν το έργο ήταν σε εξέλιξη, ήσουν στην Αντιπολίτευση. Μήπως θυμάσαι τη συζήτησή μας; ΄Εγινε με δική σου πρωτοβουλία, είχες απορίες και αιτήματα, σου εξήγησα και έδειξες ότι μάλλον κατάλαβες. Σήμερα, προφανώς δεν θυμάσαι και επανέρχεσαι επικριτικά.
ΠΡΟΤΑΣΗ: ΄Οσοι το επιθυμούν, ευχαρίστως να συζητήσουμε το θέμα του Βαρικού σε δημόσια ανοικτή συγκέντρωση. Η διατύπωση άποψης χωρίς γνώση είναι εσκεμμένη διαστρέβλωση της αλήθειας...

7. ΕΣΤΙΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ
7.1. Πέρα από την ανεξέλεγκτη απόρριψη λυμάτων (βιομηχανικά και βοθρολύματα ανακατεμένα) που γίνεται, όπως φαίνεται και όπως πολλοί αναφέρουν, τόσο στον Ελικώνα, όσο και στις δικές μας ρεματιές, εκφράζω τα εξής ερωτήματα :
> Πόσες μονάδες εκτροφής ζώων ή πτηνών υπάρχουν στην Κωπαΐδα και στην περιοχή των Βαγίων;
> Τα απόβλητα υγρά και στερεά από τις κοπριές, την έκπλυση των χώρων, τα υπολείμματα ζωοτροφών, τα προϊόντα από τη σφαγή κ.ο.κ. πού πάνε; Μην απαντήσετε σε "βιολογικό καθαρισμό", γιατί κινδυνεύω από τα γέλια! Οι αρμοδιο-αναρμόδιοι ή δεν ασχολούνται ή εθελοτυφλούν. Οι περισσότεροι δημότες θεωρούν ότι δεν τους αφορά. Εξαντλούνται στα bloggs στις εκατέρωθεν βρισιές και λάσπες. Αυτό, σίγουρα δεν ονομάζεται ενδιαφέρον για το περιβάλλον, όσες ταμπέλες και αν βάλουμε…
Φίλοι συνδημότες, Δημοτικοί άρχοντες, Νομαρχιακοί Σύμβουλοι και παρατρεχάμενοι, κε Αντινομάρχη επί του Περιβάλλοντος, κε Νομάρχη :
Αν δεν το έχετε αντιληφθεί, αν η απασχόλησή μας με τις φιέστες και τις δημόσιες σχέσεις μας έχει απορροφήσει, ας συνειδητοποιήσουμε ότι την ταφόπλακα του περιβάλλοντος στην Βοιωτία, διαγωνιζόμαστε ποιός θα την πρωτοτοποθετήσει. Αυτό είναι κατάντια!
7.2. Στις περισσότερες από τις γεωτρήσεις του κάμπου, πριν την Ε.Ο. Θηβών - Λειβαδιάς, μεταξύ αυτών και σε αυτές του Δήμου, παρουσιάζεται προοδευτικά αύξηση της συγκέντρωσης νιτρικών, εκτός από την παρουσία του Cr+6. Τα νιτρικά είναι αποτέλεσμα της ρύπανσης τωνιζηματογενών υδροφόρων που προαναφέρθηκε. Στις συγκεκριμένες γεωτρήσεις, αν και έχει διατρηθεί ο καρστικός υδροφόρος με εξασφαλισμένη υδροφορία, εν τούτοις, λόγω άγνοιας της κατασκευαστικής τεχνικής, έχουν τοποθετηθεί φιλτροσωλήνες και στα ιζηματογενή. Αποτέλεσμα : Οι υδροφόροι αποστραγγίζονται στο καρστικό σύστημα, επιβαρύνοντάς το με νιτρικά και χωρίς να προσφέρουν στην αύξηση της υδροφορίας της γεώτρησης.
Ανάλογη συμμετοχή έχει και το Cr+6 συναρτήσει του τι απορρίπτεται, σε ποια ρεματιά, πόσο συχνά και σε τι ποσότητες.

8. ΟΙΝΟΦΥΤΑ - ΣΧΗΜΑΤΑΡΙ - ΘΗΒΑ - ΒΑΓΙΑ
Η ρύπανση στη βιομηχανική ζώνη Οινοφύτων - Σχηματαρίου είναι δεδομένη και αποδεδειγμένα προκαλείται από την, χωρίς κανόνες, απόρριψη βιομηχανικών αποβλήτων, τόσο στον Ασωπό, όσο και μέσα σε πηγάδια, γεωτρήσεις ή διάσπαρτα.
Η ρύπανση στις γεωτρήσεις της Θήβας (ιζηματογενείς υδροφόροι) είναι αποτέλεσμα επίσης της απόρριψης επιφανειακά ή υπόγεια αποβλήτων από τα κλωστήρια - βαφεία - φινιριστήρια Μιχαηλίδη, Δουρίδα και από τις Βιομηχανίες Μετάλλου. ΄Ισως από κάποιες άλλες, που δεν γνωρίζω (η Νομαρχία όμως οφείλει να γνωρίζει) να συνεχίζεται ακόμη και σήμερα.
Η ρύπανση, όμως, στον Ελικώνα και στις γύρω ρεματιές δεν έχει σχέση με τον Ασωπό και τη ζώνη Οινόφυτα - Σχηματάρι. Παρακαλώ, λοιπόν, όλοι όσοι μάχεσθε την απαράδεκτη κατάσταση που επικρατεί στις πιο πάνω περιοχές, μη γενικεύετε με τη φράση «… η ρύπανση από τα Οινόφυτα έφθασε στα Βάγια …» την περιβαλλοντική καταστροφή. Εκτός από λανθασμένη, είναι και επιζήμια, επειδή στρέφει, αν στρέφει, την προσοχή όλων στις συγκεκριμένες εστίες ρύπανσης, αφήνοντας ασυνείδητους υπανθρώπους να καταστρέφουν ανενόχλητοι τον υπόλοιπο Νομό.
Οι αέριοι ρύποι διασπείρονται. Οι διαλυμένοι στους υπόγειους υδροφόρους, όμως, ακολουθούν τις γραμμές ροής και τους άξονες αποστράγγισης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το Δήλεσι και ο Ωρωπός, όπου αποστραγγίζονται οι ρυπασμένοι υδροφόροι του Σχηματαρίου και των Οινοφύτων. Είναι προφανές, ότι η αποστράγγιση αυτή αφήνει ανεπηρέαστη την καρστική υδροφορία του Ελικώνα και των υπόλοιπων βραχωδών σχηματισμών. Εδώ υπάρχει άμεση ανάγκη έρευνας, δειγματοληψιών και προστασίας. Από τους κρατικοδίαιτους εκλεγμένους ή διορισμένους άρχοντες, "ειδικούς", Συμβούλους και λοιπούς αξιωματούχους, υπάρχει κανείς με την ελάχιστη ευαισθησία στον όρο "καθήκον"; ΄Η, έστω, στο απλό φιλότιμο; Υπάρχει κανείς να πάρει αποφάσεις, έστω και αν πρέπει να συγκρουσθεί με αγγυλωμένες νοοτροπίες, μικροσυμφέροντα και σκοπιμότητες; Εν πάση περιπτώσει, υπάρχει κανείς να αντιληφθεί ότι το περιβάλλον στη Βοιωτία πεθαίνει;

9. ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Η εγκατάσταση μονάδας παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με φυσικό αέριο, εκτός από τους αέριους ρύπους (CO2, SO2 κ.λπ.), έχει και υγρούς. Μολονότι αερόψυκτη, θυμηθείτε από τη συγκέντρωση στο ΚΑΠΗ, χρειάζεται ημερήσια 120 - 140 κ.μ. νερού. Από αυτή την ποσότητα, κάποια διαφεύγει ως ατμός στην ατμόσφαιρα και η υπόλοιπη συγκεντρώνεται στη βάση της εγκατάστασης, σε ειδικό κανάλι, ως νερό (υγροποιημένος ατμός). Αυτή η ποσότητα, αν και νερό, επειδή "κουβαλάει" άλατα διάφορα, δεν επαναχρησιμοποιείται και απορρίπτεται είτε σε κοντινό κανάλι, είτε σε γεώτρηση. Τόσο στον ατμό που διαφεύγει, όσο και στο νερό που απορρίπτεται, εμπεριέχεται εξασθενές χρώμιο! Τούτο συμβαίνει, επειδή όλες οι σωληνώσεις και οι πύργοι ψύξης είναι επικαλυμμένοι με εξασθενές, ώστε να έχουν αυξημένη αντοχή στη διάβρωση. Αν θυμάστε, στην - τέσσερις φορές - ερώτησή μου, γιατί ένα κλειστό κύκλωμα χρειάζεται ημερησίως 120 - 140 κ.μ. νερού, ο κ. Κάπρος απέφυγε να απαντήσει. Αυτά, υπ΄ όψιν όσων ενδεχομένως ακόμη επιθυμούν την κατασκευή του εργοστασίου, προσβλέποντας σε οικονομικά οφέλη, λίγα χρόνια πριν τη θανατική καταδίκη των Βαγίων.

10. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Επαναλαμβάνω ότι, στο παρόν κείμενο εκφράζω τη δική μου άποψη και δεν στηρίζω ή εκπροσωπώ κανέναν απολύτως. Σε πιθανές απορίες ή ερωτήσεις, αν η απάντηση δεν προκύπτει από όσα διατυπώνω, θα απαντήσω αφού τις συγκεντρώσω όλες. Προφανώς, δεν πρόκειται να εμπλακώ σε οτιδήποτε υβριστικό ή κακόβουλο. Το πατρικό μου στα Βάγια, όπου πολύ συχνά βρίσκομαι, είναι ανοικτό για όσους θελήσουν να με συναντήσουν σε προσωπική συζήτηση, ακόμη και δημόσια.
Και το τηλέφωνό μου είναι γνωστό σε πάρα πολλούς.
Ζητώ, μόνο, την κατανόησή σας για το μέγεθος του κειμένου. Δεν γινόταν μικρότερο.
Προς "καλοθελητές" : Είναι προφανές ότι, εκτός από λαλίστατος, έχω και άλλα κουσούρια, ομοειδή..

Υ.Γ. Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΣΦΙΓΓΑΣ
Ο Βαρικός από τους προϊστορικούς χρόνους πλημμύριζε, επειδή το υψόμετρό του είναι χαμηλότερο, σε όλο τον κάμπο.
Διεκόπτετο η επικοινωνία των Θηβών με τις κοντινές πόλεις, οι καλλιέργειες καταστρέφονταν και ο κόσμος πεινούσε.
Πολύ πριν τον Οιδίποδα, οι Μινύες, κάτοικοι του Ορχομενού, με Θεσσαλική καταγωγή και με πολύ ανεπτυγμένες τις τεχνικές γνώσης, αποστράγγισαν την Κωπαΐδα, ανοίγοντας κανάλια και διοχετεύοντας τα νερά μέσα από τις καταβόθρες, τις οποίες ενίσχυσαν με πρόσθετες στοές. Δημιουργήθηκε έτσι, για πρώτη φορά, μια εκτεταμένη καλλιεργήσιμη γη. Τα κανάλια επέτρεπαν τη μετακίνηση και επικοινωνία των διεσπαρμένων οικισμών με μικρά πλοιάρια. Ο σημερινός δρόμος Κάστρου - Ορχομενού είναι πάνω στο βασικό ανάχωμα που είχαν κατασκευάσει. Ζει τώρα για πάνω από 3.500 χρόνια, χωρίς ίχνος καθίζησης, κοροϊδεύοντας τη σημερινή οδοποιΐα με τα ατελείωτα τεχνικά μέσα και τους μηχανικούς. Η παρακμή και καταστροφή του Ορχομενού σήμανε και το τέλος της τότε πεδιάδας, αφού χωρίς συντήρηση, οι καταβόθρες έφραξαν και η Κωπαΐδα ξαναέγινε λίμνη. Το παράδειγμα των Μινύων ακολούθησε ο Οιδίποδας, αποστραγγί-ζοντας τον Βαρικό μέσα από τις καταβόθρες στα ριζά του Φαγά. Η Σφίγγα αυτοκτόνησε. Πριν, όποιος επιχειρούσε να διασχίσει το βάλτο, μη γνωρίζοντας τα περάσματα, πνιγόταν. Τον έτρωγε η Σφίγγα, αφού δεν έλυνε το αίνιγμα της διαδρομής.
Προς την ημετέρα SFIGGA της ιστορικής γνώσης και της λογοτεχνικής πέννας : Αν δεν έχεις να ασχοληθείς με τίποτε άλλο σοβαρότερο, σου προτείνω μια διαφορετική ερμηνεία του μύθου, πέραν της επικρατούσης. (Για τον άνθρωπο, εννοώ). Εξηγούμαι: Τετράπουν - δίπουν - τρίπουν, προσωπική αυθαίρετη ερμηνεία: Βαδίζεις στα τέσσερα μέσα από πυκνή βλάστηση και βράχους, συνεχίζεις όρθιος στα περάσματα, όπου δεν έχει φθάσει το νερό και διασχίζεις μετά το υπόλοιπο τμήμα του βάλτου, που δεν μπορείς να αποφύγεις, δοκιμάζοντας με το ραβδί που κρατάς, που το βάθος είναι μικρό. Τι λες;

{{{ Από παλαιότερη ανάρτηση του vagia-gr }}}