Φακελάκι, η κορυφή της διαφθοράς

Ο χρηματισμός στα νοσοκομεία παραμένει σήμερα εξαιρετικά εκτεταμένος

Η είδηση είχε γίνει πρωτοσέλιδο. Ηταν το 2003, όταν ομάδα γιατρών πρότεινε ως μέτρο για την πάταξη του φαινομένου του χρηματισμού στα νοσοκομεία την εισαγωγή της περίφημης κονκάρδας με την ένδειξη «φακελάκι στοπ». Εξι χρόνια αργότερα, «μπορώ με ασφάλεια να πω ότι το πρόγραμμα έχει στεφθεί από... πλήρη αποτυχία», λέει στην «Κ» η επιμελήτρια Α΄ στο Γενικό Κρατικό Νίκαιας και μέλος του Γενικού Συμβουλίου της Ομοσπονδίας Νοσοκομειακών Γιατρών κ. Ολγα Κοσμοπούλου, η οποία είχε πρωτοστατήσει στην εκστρατεία. «Και πώς να είναι διαφορετικά, όταν άρχισαν να τη φορούν και συνάδελφοι που όλοι ξέρουμε πόσα ζητούν!».
Η «εγχείρηση», λοιπόν, απέτυχε. Ο «ασθενής» τουλάχιστον... έζησε; Κάθε άλλο. Από το απλό ευχαριστήριο «δωράκι» προς τον γιατρό «που μας πρόσεξε», αξίας εκατοντάδων ευρώ, μέχρι τις επιταγές με αρκετά μηδενικά «για να πάει καλά η επέμβαση», το φακελάκι καλά κρατεί, με τις «ταρίφες», μάλιστα, ελαφρώς αυξημένες σε σχέση με παλαιότερα. Σύμφωνα με έρευνες, ετησίως «πληρώνουμε» περί τα 194 εκατ. ευρώ στο (δωρεάν) ΕΣΥ κάτω από το τραπέζι, ποσό που αντιστοιχεί στο 13,5% των συνολικών δαπανών υγείας. Οπως ήταν αναμενόμενο, το μεγαλύτερο «μερίδιο» στο φακελάκι αναλογεί στους χειρουργούς, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κι άλλες ειδικότητες που βάζουν το δάχτυλο στο μέλι.

Μερίδα γιατρών

«Πράγματι, το φαινόμενο του χρηματισμού παραμένει εξαιρετικά εκτεταμένο», λέει η κ. Κοσμοπούλου. «Ελάχιστοι είναι οι γιατροί που δεν δέχονται χρήματα. Από τους υπόλοιπους, υπάρχει μια μερίδα γιατρών που ζητάει χρήματα και μια άλλη, πολυπληθέστερη, που δεν ζητάει, αλλά δεν τα αρνείται όταν τους τα προσφέρουν. Αυτούς τους τελευταίους, αυτήν την γκρίζα ζώνη των γιατρών που δεν είναι εντελώς διεφθαρμένοι, προσπαθούμε να προσεγγίσουμε και όλοι μαζί να πατάξουμε αυτή τη μάστιγα».
Ανάμεσά τους βρίσκονται και πολλοί γιατροί που πριν ξεκινήσουν την πορεία τους στο ΕΣΥ ήταν εντελώς αντίθετοι με το «φακελάκι», σε κάθε του μορφή. «Στη συνέχεια άλλαξαν», λέει στην «Κ» ο κ. Κ. Μπάρκας, ειδικευόμενος νευροχειρουργός στο ίδιο νοσοκομείο. «Εκεί κοντά στα 40, απέκτησαν οικογένειες, έγιναν επιμελητές Β΄ και συνεχίζουν να παίρνουν 1.200 ευρώ μισθό συν άλλα 600 από εφημερίες. Αρχισαν να τους κατακλύζουν οι οικονομικές υποχρεώσεις κι εκεί που ήταν κάθετα εναντίον του χρηματισμού, σήμερα δεν αρνούνται τα «δώρα» από ασθενείς. Είναι άνθρωποι που υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσαν να έρθουν στην «πλευρά» μας. Κυρίως, εάν δεν χρειαζόταν να εργάζονται σε ένα σύστημα υγείας διεφθαρμένο από τη ρίζα του. Δυστυχώς, όμως, το φακελάκι είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου της παραοικονομίας του ΕΣΥ».
Πράγματι, στους διαδρόμους των νοσοκομείων, όσοι εξακολουθούν να αντιστέκονται στα «πουρμπουάρ» είναι σχεδόν δακτυλοδεικτούμενοι. «Λένε πολλοί ότι αφού χρησιμοποιώ ένα υλικό που στο εξωτερικό κοστίζει 1.000 ευρώ κι εδώ φτάνει τα 7.000, ένα υλικό από το οποίο έχουν βγάλει τόσοι τόσο πολλά, γιατί να μείνω εγώ απέξω; Αυτή είναι η λογική που έχει βάλει πολλούς στο «κόλπο» του χρηματισμού», λέει ο κ. Μπάρκας. «Γιατί στα νοσοκομεία τα βλέπουμε όλα.
Οπως π. χ. τους εμπόρους των φαρμακευτικών και των υλικών να κυκλοφορούν μέσα σε λίγα χρόνια με πανάκριβα τζιπ». Οπως τονίζει, το φακελάκι δεν θα παταχθεί εάν το κράτος δεν βάλει επιτέλους φρένο στις υπερτιμολογήσεις των ιατρικών αγαθών.
«Λειτουργούμε σε ένα σύστημα πολύ βαθιά διεφθαρμένο», συνεχίζει η κ. Κοσμοπούλου. «Πολύ συχνά η εμπλοκή με τις εταιρείες είναι μοιραία. Eνα παράδειγμα: για να αξιολογηθεί θετικά ένας γιατρός θα πρέπει να συμμετέχει σε συνέδρια.
Το κόστος, όμως, είναι τεράστιο κι έτσι πολλοί δεν αρνούνται να πληρώσει μια φαρμακευτική τα έξοδα. Δεν είδα, όμως, νόμο που να λέει ότι απαγορεύονται οι φαρμακευτικές στα νοσοκομεία! Αν θέλουν να κάνουν παροχές ώστε να προωθούνται τα φάρμακά τους, ας τις κάνουν απευθείας στο νοσοκομείο και όχι στους γιατρούς. Να αποφασίζεται τουλάχιστον κεντρικά ποιος θα πηγαίνει σε συνέδρια και ποιος όχι».
Δεν βγάζουν απέξω τις ευθύνες των γιατρών («δεν μας φταίει κανείς που τόσα χρόνια ελάχιστες υποθέσεις χρηματισμού έχουν φτάσει στα πειθαρχικά μας συμβούλια», λέει ο κ. Μπάρκας). «Η μεγαλύτερη ευθύνη όμως βαρύνει το κράτος που δεν καθιερώνει ένα αδιάφθορο σύστημα προμηθειών», καταλήγει η κ. Κοσμοπούλου. «Γιατί, ξέρετε τι είναι το ΕΣΥ; Ενα κτίριο με φτωχή πρόσοψη και άθλιο χώρο υποδοχής, στην πίσω αυλή του οποίου παίζονται παιχνίδια εκατομμυρίων».

Στον κανόνα υπάρχουν και εξαιρέσεις

Οπως συμβαίνει με όλα τα πράγματα, έτσι και στην περίπτωση του χρηματισμού στα νοσοκομεία, υπάρχουν και οι εξαιρέσεις. Η περίπτωση που διηγείται στην «Κ» η Μ. Ν. είναι χαρακτηριστική. Ομως φαίνεται ότι επιβεβαιώνει τον κανόνα... «Είχα τον πατέρα μου στη Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας κεντρικού νοσοκομείου της Αθήνας με βαρύ εγκεφαλικό. Ηταν σε κώμα. Το επισκεπτήριο ήταν μόλις μισή ώρα την ημέρα, με αποτέλεσμα να μην μπορώ να τον περιποιούμαι εγώ αλλά οι νοσοκόμοι. Μολονότι δεν είχα κάποιο παράπονο για τη φροντίδα του, όλοι μου οι συγγενείς επέμεναν ότι έπρεπε να δώσω «κάτι» σε κάποιον από αυτούς και να του ζητήσω να έχει μια αυξημένη φροντίδα ο πατέρας μου. Μου είπαν ότι δεν χρειάζεται να είναι μεγάλο ποσό, 20 ευρώ τώρα και ίσως και κάτι ακόμα αργότερα αν συνεχίσουμε να είμαστε στη μονάδα, για να τους «γλυκάνω» όπως μου είπαν. Εγώ ήμουν πολύ διστακτική, όχι γιατί δεν ήθελα να δώσω τα χρήματα, αλλά γιατί ντρεπόμουν. Φοβόμουν ότι θα τους προσβάλω, γιατί έβλεπα ότι είναι καλοί και αφοσιωμένοι στη δουλειά τους άνθρωποι. Οι φίλοι μου γέλαγαν, λέγοντάς μου ότι «όλοι παίρνουν φακελάκια». Ετσι, αναγκάστηκα να το κάνω».

«Του έδωσα»

«Σε ένα από τα επισκεπτήρια βγαίνοντας έπιασα τον επικεφαλής νοσοκόμο της βάρδιας και του είπα πως τον ευχαριστώ για τη φροντίδα του πατέρα μου, πως δεν είμαι συνηθισμένη σε αυτή τη διαδικασία, του έδωσα τα χρήματα και του είπα πως θα ήθελα να τον προσέχουν όσο μπορούν περισσότερο, γιατί εγώ στη μισή ώρα δεν μου επιτρέπεται να το κάνω. «Τι είναι αυτά που λέτε, ούτε να το συζητάτε, αυτή είναι η δουλειά μας», μου είπε και μου έδωσε πίσω τα χρήματα. «Να μείνετε ήσυχη πως θα κάνουμε ό, τι καλύτερο». Δεν έχω ντραπεί περισσότερο στη ζωή μου».

kathimerini, Της Λινας Γιανναρου