Σχετικά με τα όρια του εξασθενούς χρωμίου (Cr6+)

Από την Χαρίκλεια Παπαϊωάννου, Μηχανικού Αντιρρύπανσης

Υπάρχει μια σύγχυση μεταξύ εξασθενούς χρωμίου και χρωμίου. Τη σύγχυση αυτή ενισχύει το γεγονός ότι για το χρώμιο υπάρχει το όριο των 50μg/l ενώ δεν υπάρχει για το εξασθενές.
Το χρώμιο είναι ένα χημικό στοιχείο και αν παραμένει κάτω από το ανώτερο επιτρεπτό όριο δεν παρουσιάζει καμία επικινδυνότητα. Το εξασθενές χρώμιο είναι μια ένωση του χρωμίου. Είναι τοξικό και έχει παρατηρηθεί σε πειραματόζωα ότι έχει μεταλλαξιογόνα δράση.
Θα παραθέσω κάποια στοιχεία από το αρχείο μου που προέρχονται από συνεντεύξεις και εργασίες πανεπιστημιακών.
~Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ» ο καθηγητής Υγιεινής της Εργασίας, πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛΙΝΥΑΕ), κ. Βασίλης Μακρόπουλος επισημαίνει ότι:
«Το εξασθενές χρώμιο είναι καρκινογόνο υπό τη μορφή ατμών (αν γίνονται ηλεκτροσυγκολλήσεις) ή υπό τη μορφή σκόνης, προκαλώντας καρκίνο του πνεύμονα. Είναι επίσης καρκινογόνο υπό τη μορφή νερού, αφού η επαφή του με τα κύτταρα του εντέρου και των νεφρών έχει αποτέλεσμα βλάβες και μεταλλάξεις που οδηγούν στη δημιουργία καρκίνου. Επιπλέον η επαφή του με το δέρμα προκαλεί αλλεργικές ή και τοξικές δερματοπάθειες. Γι’ αυτό συνιστάται τα όρια να είναι μηδενικά.»

~ Οι θέσεις της ΕΝΩΣΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ συντάχθηκαν από ομάδα εμπειρογνωμόνων που όρισε η Διοικούσα Επιτροπή της Ένωσης Ελλήνων Χημικών, κατόπιν εισήγησης της Διοικούσας Επιτροπής του Τμήματος Περιβάλλοντος, Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας, Στην ομάδα συμμετείχαν χημικοί με υψηλή τεχνική επάρκεια στα θέματα των δοκιμών στο πόσιμο νερό, στην Ανόργανη Χημεία., στην περιβαλλοντική διαχείριση και στην μελέτη των τοξικών μετάλλων.
Η έκθεση που ανασκοπήθηκε από την Διοικούσα Επιτροπή της Ένωσης Ελλήνων Χημικών αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής:
«Σε αντίθεση με την αποδεδειγμένη καρκινογόνο δράση της παρουσίας του εξασθενούς χρωμίου στον εισπνεόμενο αέρα, ανάλογη δράση στο πόσιμο νερό δεν έχει άμεσα αποδειχθεί, κυρίως λόγω της δυσκολίας να αναπτυχθούν μοντέλα που να βασίζονται σε πειραματόζωα και να μιμούνται αξιόπιστα την ανθρώπινη κατάσταση καθώς και της έλλειψης ενδελεχών επιδημιολογικών μελετών.
Όμως, η όλο και αυξανόμενη ποσότητα επιστημονικών δεδομένων από την βασική έρευνα και την εκ νέου αξιολόγηση παλαιότερων ερευνών που περιείχαν επιδημιολογικά δεδομένα οδηγούν την επιστημονική κοινότητα προς την κατεύθυνση της θεώρησης του Cr6+(εξασθενούς χρωμίου) ως καρκινογόνου ουσίας και μέσω της κατάποσης.
Η ορθότητα της θεώρησης αυτής φαίνεται να ενισχύεται από τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα, όπου αποδεικνύεται ότι η παρουσία εξασθενούς χρωμίου σε πόσιμο νερό προκαλεί καρκίνο σε πειραματόζωα. Τα αποτελέσματα μάλιστα της τελευταίας τοξικολογικής έρευνας οδήγησαν την πολιτεία της Καλιφόρνιας προς την κατεύθυνση της υιοθέτησης των νέων ορίων που είχαν προταθεί το 2001 για το ολικό χρώμιο στο πόσιμο νερό (από 50 μg/L σε 2,5 μg/L) και να εισάγει για πρώτη φορά όριο για το εξασθενές χρώμιο στο πόσιμο νερό (0,2 μg/L). **
Η έκθεση συνεχίζει με την εκτίμηση και τις προτάσεις της επιτροπής:
Οι περιπτώσεις ύπαρξης υψηλών συγκεντρώσεων ολικού και εξασθενούς χρωμίου συνιστούν λόγο διακοπής της χρήσης του νερού για ανθρώπινη αλλά και οικιακή χρήση. Επίσης, επισημαίνεται ότι η χρήση νερού με παρουσία συγκεντρώσεων εξασθενούς χρωμίου για πότισμα καλλιεργειών και θερμοκηπίων, με μεθόδους που δημιουργούν αερολύματα, θα πρέπει να συνοδεύεται από λήψη προστατευτικών μέτρων για αποφυγή εισπνοής του αερολύματος από το προσωπικό που εκτελεί αγροτικές εργασίες και από άλλες ομάδες του πληθυσμού που μπορεί να εκτίθενται σε αυτό. Επίσης για να διερευνηθούν οι πιθανές φυτοτοξικές επιδράσεις του Cr θα πρέπει να γίνουν διερευνητικές μετρήσεις στο έδαφος των καλλιεργειών.
Η έκθεση καταλήγει ως εξής:
Η παρουσία χρωμίου και μάλιστα εξασθενούς χρωμίου και η παρουσία νιτρικών, υποδηλώνουν τη ρύπανση του υδροφόρου τομέα από ανθρώπινες δραστηριότητες.»

** Στα Βάγια – σύμφωνα με τις μετρήσεις που διενήργησε το εργαστήριο Κ. ΑΝΔΡΕΟΥ ΕΠΕ, ύστερα από εντολή της «ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΒΑΓΙΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ» – ανιχνεύθηκε ποσότητα εξασθενούς χρωμίου 9 μg/l και ολικού χρωμίου 9,5 μg/l από δημόσιο χώρο και από ιδιωτική κατοικία ανιχνεύθηκε αντίστοιχα 8 μg/l Cr+6 και 9,4 μg/l Cr.
Δηλαδή από τα όρια που καθιέρωσε η πολιτεία της Καλιφόρνιας είναι 45 φορές μεγαλύτερο. Με απλή διαίρεση προκύπτει ( 9/ 0,2 = 45).

~ Ο Δημήτρης Δερματάς, καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο Πανεπιστήμιο Στίβενς στις ΗΠΑ και Ειδικός Σύμβουλος σε θέματα Περιβάλλοντος στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης, μεταφέροντας και την εμπειρία της Αμερικής σε συνέντευξη του ανέφερε για το εξασθενές χρώμιο:
«Θεωρείται καρκινογόνο. Ειδικά, μέσω της αναπνοής προκαλεί καρκίνο των πνευμόνων. Υπάρχει πολύ μεγάλος κίνδυνος για τους εργάτες που δουλεύουν σε βιομηχανίες που χρησιμοποιούν χρώμιο, κυρίως λόγω των αιωρούμενων σωματιδίων. Βεβαίως, δεν λείπουν και άλλες μικρότερες αρνητικές επιδράσεις, όπως η δερματίτιδα κ.λπ. Αλλά και μέσω του νερού είναι επικίνδυνο. Σε πειράματα στις ΗΠΑ, χορηγήθηκε νερό με εξασθενές χρώμιο σε ποντίκια, τα οποία εμφάνισαν όγκους. Στο πόσιμο νερό θεωρείται ότι δεν πρέπει να ανιχνεύεται καθόλου. Μια ανεξάρτητη αμερικανική περιβαλλοντική αρχή το Office of Environmental Health Hazard Assessment (OEHHA) σημειώνει ότι η συγκέντρωση δεν πρέπει να ξεπερνά τα 0,2 μικρογραμμάρια ανά λίτρο.»

~ Σε συνέντευξη του στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ο κ. Kωνσταντίνος Mεθενίτης, επίκουρος καθηγητής στο Xημικό Tμήμα του Πανεπιστημίου Aθηνών, λέει ότι «το εξασθενές χρώμιο εισβάλλει ως «δούρειος ίππος» στο εσωτερικό του κυττάρου. O Παγκόσμιος Oργανισμός Yγείας και το υπουργείο Yγείας των HΠA το έχουν κατατάξει στις καρκινογόνες ουσίες.»

Σκοπός μου δεν είναι η πρόκληση πανικού αλλά η κινητοποίηση για την εύρεση της καταλληλότερης λύσης. Φυσικά λύση δεν αποτελεί η διενέργεια επαναλαμβανόμενων αναλύσεων με σκοπό την επανάληψη των ήδη γνωστών αποτελεσμάτων αλλά (όπως αρχικά τόνισα στις7/6/08) η απορρύπανση των υδάτων σε συνδυασμό με την ορθολογική χρήση τους και τον τακτικό έλεγχο της ποιότητας τους.
Πεποίθηση μου είναι ότι η πολυπόθητη λύση θα βρεθεί μονάχα αν υπάρχει συνεργασία της δημοτικής αρχής με τους πολίτες. Οι συγκρούσεις και οι κόντρες περισσεύουν όταν προκύπτουν τόσο κρίσιμα ζητήματα για έναν τόπο.
Άξιο απορίας είναι το γιατί δεν έχει ακόμη, απευθυνθεί η δημοτική αρχή σε πανεπιστημιακά ιδρύματα για να ενημερωθούν οι δημότες αλλά και οι ίδιοι για το πώς πρέπει να δράσουν στο εξής. Υπάρχουν επιστήμονες που έχουν ασχοληθεί με την απορρύπανση των υδάτων. Για ποιο λόγο λοιπόν παρατηρείται αυτή η αδράνεια; Το να καθαριστεί ως δια μαγείας το νερό καταλαβαίνουμε όλοι ότι δε γίνεται. Λοιπόν, τι ακριβώς περιμένουν;