[[ δαμ-ων ]]O Οβίδιος, αν και Λατίνος, διαπραγματεύτηκε το θέμα του Κέφαλου και της Πρόκριδας. Ας παρακολουθήσουμε τη διήγησή του, που αναφέρεται στις συνθήκες υπό τις οποίες έγινε η συνάντηση με την Ηώ:
[[ - Αυτό έγινε τον δεύτερο μήνα από το γάμο μας• άπλωνα δίχτυα για ελάφια, για ελάφια περήφανα για τα κέρατά τους, όταν, επάνω από τον Υμηττό, όπως πάντα στολισμένο με λουλούδια, η Αυγή με τα ρόδινα δάχτυλα παρουσιάστηκε διώχνοντας τα σκοτάδια και μα απήγαγε παρά τη θέλησή μου…
Αγαπούσα την Πρόκριδα, η Πρόκρις εγέμιζε την καρδιά μου, το όνομά της ήταν διαρκώς στο στόμα μου. Μίλησα στη Ηώ για τα δικαιώματα του υμεναίου, για την τόσο πρόσφατη ερωτική μέθη μου, για το νυφικό κρεβάτι του οποίου μόλις είχα γνωρίσει τη γλύκα…Η θεά θύμωσε για τις αντιρρήσεις μου: « Πάψε τα παράπονα, αχάριστε. Κράτα την Πρόκριδά σου. Αν είναι αλήθεια πως μπορώ να βλέπω στο μέλλον, σου λέγω πως θα έλθει μέρα που θα πεις να μη την είχες κάμει ποτέ γυναίκα σου ». Και, ξαφνικά, μ’ έδιωξε, θυμωμένη.
Γεμάτος υποψίες κατά της συζύγου του, ο Κέφαλος άλλαξε μορφή κι επέστρεψε στο σπίτι του. Παρουσιάστηκε στην Πρόκριδα και, για να την δοκιμάσει, της πρόσφερε πλούσια δώρα, ζητώντας σε αντάλλαγμα την εύνοιά της.
- Πόσες φορές η αρετή της με απέκρουσε, πόσες φορές η Πρόκρις μου είπε: « ανήκω σ’ ένα μόνον άνδρα• όπου κι αν βρίσκεται, σ’ αυτόν οφείλω τον έρωτά μου ».Ποιός λογικός άνθρωπος δεν θα έβρισκε στη συμπεριφορά αυτή, την απόδειξη που ζητούσα ότι η Πρόκρις μου ήταν πιστή; Εμένα δε μου έφθανε. Πρόσφερα όλους τους θησαυρούς μου. Πίεσα τόσο πολύ την κατάσταση που, σε μια στιγμή, μου φάνηκε πως η γυναίκα μου άρχισε να κλονίζεται. Τότε φώναξα: « Εγώ είμαι! Ήρθα μεταμφιεσμένος… Άπιστη, εγώ ο ίδιος διαπίστωσα την προδοσία σου ».
- Η Πρόκρις δεν απάντησε. Σκεπάζοντας την ντροπή με τη σιωπή, έφυγε. Εγκατέλειψε συγχρόνως και τον άδικο σύζυγο και το μοιραίο για την τιμή της σπίτι. Γεμάτη μίσος για όλους τους άνδρες, άρχισε να περιπλανάται στα βουνά και να επιδίδεται στα ίδια έργα με την Άρτεμη. Κι εγώ, όταν έμεινα μόνος, αισθανόμουνα το αίμα μου να καίει• την ικέτευσα τότε να με συγχωρήσει, ομολόγησα το λάθος μου, και της είπα πως ακόμη κι εγώ θα είχα υποκύψει σε τόσο μεγάλα δώρα. Η Πρόκρις γύρισε, και τώρα ζούμε αγαπημένοι ». ]] (*6)
Σ’ αυτό το μύθο, με το θλιβερό τέλος, όπως το γνωρίσαμε, οι αρχαίοι Έλληνες, χειρίζονται ισότιμα τον άντρα και τη γυναίκα. Όπως ο άντρας έχει το δικαίωμα να βάζει σε δοκιμασία τη γυναίκα, έτσι και η γυναίκα μπορεί να δοκιμάσει τον άντρα. Η γυναίκα, δεν είναι το άβουλο όν, που πρέπει να υπακούσει τον άντρα της, ακόμη και στην ατίμωση. Έχει προσωπικότητα, παίρνει πρωτοβουλίες.
O Αβραάμ, σαν απόλυτος αφέντης, επιβάλει στη Σάρρα να συνευρεθεί με τον Φαραώ. Σε αντάλλαγμα παίρνει πλούσια δώρα, κοπάδια από ζώα και χρυσάφι. Καμία ντροπή, η λέξη αιδώς είναι παντελώς άγνωστη στους αγιοποιημένους αγύρτες. Όλα μας παρουσιάζονται σαν να έχουν την ευλογία του Κυρίου. Ακόμη και οι ανομίες μπορούν να καλυφθούν υπό τον μανδύα αυτού του τόσο παράξενου, για τα δικά μας ήθη, Κυρίου! Τόσο η Σάρρα, όσο και η υπηρέτρια , πρέπει να δεχτούν χωρίς αντίρρηση να γίνουν ερωτικά αντικείμενα, σαν να μην έχουν αισθήματα. Λέγοντας ερωτικά αντικείμενα, εννοούμε αντικείμενα κορεσμού του ανδρικού σαρκικού πάθους. Συνευρίσκονται από χρέος, χωρίς συναισθήματα, χωρίς το μεγάλο συναίσθημα του έρωτα. Αργότερα, τα ίδια επαναλαμβάνονται και με τον βασιλιά των Φιλισταίων.
Ας μη θεωρηθεί πως στη μυθολογία μας τα πάντα είναι ιδανικά. Σε ανθρώπους με περιορισμένες δυνατότητες, αδυναμίες και πάθη αναφέρονται οι μύθοι. Σίγουρα γίνονται λάθη. Και τα πρόσωπα των μύθων μας έχουν αδυναμίες. Δεν είναι αγιοποιημένα. Όμως υπάρχει η “αιδώς”, ντρέπονται για τα πάθη, που τα οδήγησαν να κάνουν λάθη. Δείχνουν μεταμέλεια, αυτοτιμωρούνται, νιώθουν να μη τους χωράει ο τόπος κι αυτοεξορίζονται, όπως η Πρόκριδα, που πήγε στην Κρήτη. Κι όταν κάνουν κάποιο κακό, έστω και παρά τη θέλησή τους, ζητούν εξαγνισμό.
Η συνέχεια του μύθου μας λέει πως ο Άρειος Πάγος, μετά το φονικό της Πρόκριδας, καταδίκασε τον Κέφαλο σε παντοτινή εξορία απ’ όλη την Αττική. Τότε τον κάλεσε ο Αμφιτρύωνας (*7) στη Θήβα, για να τον βοηθήσει με τον σκύλο του τον Λαίλαπα, να εξοντώσουν μια άγρια αλεπού, που και καταστροφές πολλές έκανε, μα κι έπρεπε να της αφήνουν να κατασπαράξει ένα παιδί κάθε μήνα. Η πρώτη του ενέργεια, μόλις έφτασε στην πόλη, ήταν να ζητήσει να τον εξαγνίσουν.
Στην αντιπαράθεσή μας, νομίζουμε, πως έγινε φανερή η διαφορά ήθους, νοοτροπίας κι επιπέδου ανάμεσα στα πρόσωπα της Π. Διαθήκης και την μυθολογίας μας.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
(*1). Σε κάποιες παραλλαγές του μύθου, ο Κέφαλος αναφέρεται σαν γιος του αγγελιοφόρου των θεών, του Αργοφονιά Έρμή , και της Κρέουσας, που ήταν κόρη του Ερεχθέα.
(*2). Ερεχθέας: Γιος του Εριχθόνιου ήταν ο Πανδίων, και στα χρόνια της βασιλείας του άρχισαν στην Αττική να λατρεύουν τη Δήμητρα και τον Διόνυσο. Ο Πανδίονας πήρε για γυναίκα του την Ζευξίππη, από την οποία απόχτησε τα δίδυμα αγόρια Ερεχθέα και Βούτη και δύο κόρες, την Πρόκνη και την Φιλομήλα. Σαν πέθανε ο Πανδίονας, τον θρόνο κληρονόμησε ο Ερεχθέας, ενώ ο Βούτης έγινε ιερέας της Αθηνάς και του Ποσειδώνα. Ο νεαρός βασιλιάς παντρεύτηκε την Πραξιθέα από την οποία απόχτησε τρεις γιους, τον Κέκροπα, τον Πάνδωρο και τον Μητίονα και τέσσερις κόρες, που μνημονεύσαμε πιο πάνω.
Υπάρχει η παραλλαγή του μύθου, σύμφωνα με την οποία ο Ερεχθέας καταγόταν από την Αίγυπτο, από την οποία έφτασε στην Αθήνα, βρίσκοντας την πόλη να μαστίζεται από λιμό, και να πεθαίνουν πολλοί κάτοικοί της. Λόγω της καταγωγής του΄έφερε άφθονο σιτάρι από την Αίγυπτο και οι Αθηναίοι σώθηκαν. Για να τον τιμήσουν για την ευεργεσία του, λοιπόν, αυτοί του πρόσφεραν το βασιλικό θρόνο. Στην εποχή του οι κάτοικοι από Κεκροπίδες ονομάστηκαν Αθηναίοι. Όταν εγκαταστάθηκε στην Αθήνα ο Ερεχθέας καθιέρωσε στην Ελευσίνα τις γιορτές της Δήμητρας. Φέρεται σαν ιδρυτής των Ελευσινίων μυστηρίων και διοργανωτής των Παναθηναίων.
(*3). Ηώς ή Ηώ: είναι η προσωποποίηση της αυγής, κόρη του Υπερίωνα και της Θείας, αδελφή του Ήλιου και της Σελήνης. Από τον Αστρείο, γιο του Τιτάνα Κρείου και της κόρης του Πόντου, της Ευρυβίας, έγινε μητέρα των ανέμων, του Ζέφυρου, του Βορέα και του Νότου, αλλά και αστεριών, όπως του Εωσφόρου. Η Ηώ ερωτεύτηκε πολλούς άντρες με παροιμιώδη ομορφιά, όπως τον Τιθωνό, από τον οποίο απέκτησε τον Μέμνονα και τον Ημαθίωνα. Άλλος αγαπημένος ήταν ο Ωρίωνας, ενώ για τον Κέφαλο μιλήσαμε παραπάνω.
Ο Ησίοδος γι’ αυτή τη θεογονία ψάλλει:
« Κι η Θεία τον Ήλιο το μεγάλο γέννησε και τη λαμπρή Σελήνη
και την Ηώ που δίνει φως σε όλους όσους κατοικούν πάνω στη γη
και στους αθάνατους θεούς που τον πλατύ ουρανό κατέχουν.
Τους γέννησε αφού υποτάχθηκε στον έρωτα του Υπερίονα.
Και η Ευρυβίη γέννησε σμίγοντας με τον Κρείο ερωτικά
τον Αστραίο και τον μεγάλο Πάλλαντα, των θαινών η θεά,
και τον Πέρση που ξεχώριζε στη γνώση απ’ όλους.
Και στον Αστραίο γέννησε η Ηώ τους γενναιόψυχους ανέμους,
το Ζέφυρο που φέρνει ξαστεριά και το γοργοπόδαρο Βοριά
και το Νοτιά, αφού η θεά με το θεό ερωτικά κοιμήθηκε. » ( Ησιόδου “Θεογονία”, στ. 371-380 )
(*4) Φαέθων: Ο γιος του Κέφαλου και της Ηώς ξεπέρασε σε ομορφιά τον πατέρα του. Η Αφροδίτη τον έκλεψε και τον έκανε νυχτερινό φύλακα των ναών της. Ο Ησίοδος μας αναφέρει στην “Θεογονία” του:
« Στον Κέφαλο ( η Ηώ ) γέννησε γιο λαμπρό,
το δυνατό Φαέθοντα, άντρα που έμοιαζε με τους θεούς.
Αυτόν, σαν είχε ακόμα φρέσκο το απαλό λουλούδι
της ξακουστής της νιότης,
ένα παιδί με σκέψεις τρυφερές, η Αφροδίτη
που αγαπάει τα χαμόγελα
τον σήκωσε αναρπάζοντάς τον και στα βάθη
των πανίερων ναών της
φύλακα τον έκανε, δαίμονα θείο. » ( Ησιόδου Θεογονία, στ. 986- 991)
(*5) Λένε πως ο σκύλος αυτός ήταν δώρο του Δία στην ερωμένη του Ευρώπη, που με τη σειρά της τον χάρισε στο γιο της Μίνωα. Τον σκύλο κατασκεύασε στο εργαστήρι του ο δεξιοτέχνης Ήφαιστος για χάρη του πατέρα του Δία.
(*6). Το απόσπασμα, που παραθέσαμε είναι παρμένο από το έργο του διακεκριμένου Γάλλου Jean Richepin “Ελληνική Μυθολογία”, τόμος B’.
(*7). Αμφιτρύωνας: Γιος του βασιλιά της Τίρυνθας Αλκαίου και της Ιππονόμης ή της Αστυδάμειας, εγγονός του Περσέα. Ο Ηλεκτρίωνας, που είχε πάρει την αδελφή του Αμφιτρύωνα για γυναίκα, ετοιμαζόταν για πόλεμο με τους Τηλεβόες, γιατί του σκότωσαν τους γιους. Γι’ αυτό εμπιστεύτηκε την εξουσία των Μυκηνών, όπου βασίλευε, και την κόρη του Αλκμήνη στον Αμφιτρύωνα. Μα για κακή του τύχη, έγινε αιτία ο Αμφιτρύωνας να σκοτωθεί, πάνω στου πολέμου τις ετοιμασίες, ο Ηλεκτρίωνας. Ο Σθένελος, αδελφός του σκοτωμένου, πήρε την εξουσία, κι έδιωξε από την Αργολίδα τον Αμφιτρύωνα και τους δικούς του. Μαζί τους πήγε και η Αλκμήνη, δίνοντας την υπόσχεση στον Αμφιτρύωνα να γενεί γυναίκα του, αν έπαιρνε εκδίκηση για τον άδικο χαμό των αδελφών της. Οι διωγμένοι από την Αργολίδα βρήκαν καταφύγιο στη Θήβα, όπου ο Κρέοντας ζήτησε να τον βοηθήσουν για να εξοντώσει την άγρια αλεπού, κι αυτός σε αντάλλαγμα θα τον βοηθούσε στον πόλεμο με τους Τηλεβόες. Αφού εξαγνίστηκε από τον αθέλητο φόνο, ο Αμφιτρύωνας κάλεσε τον Κέφαλο με το σκυλί του τον Λαίλαπα, κι εφόσον η Θήβα λυτρώθηκε από τη συμφορά, άρχισαν οι προετοιμασίες για τον πόλεμο με τους φονιάδες των αδελφών της Αλκμήνης. Ήρθαν σύμμαχοι από τ η Βοιωτία, την Αττική, τη Φωκίδα και τη Λοκρίδα. Βάσταξε πολύ χρόνο ο πόλεμος, ώσπου, στο τέλος, ο Αμφιτρύωνας κατατρόπωσε τους Τηλεβόες και νικητής γύρισε στη Θήβα, γεμάτος πόθο για την γυναίκα του Αλκμήνη. Στην απουσία του, όμως, βρήκε την ευκαιρία ο βροντορίχτης πατέρας θεών κι ανθρώπων, ο ερωτοχτυπημένος για την πανέμορφη Αλκμήνη, Δίας, που πήρε τη μορφή του Αμφιτρύωνα κι έσμιξε μαζί της. Σαν γύρισε ο πραγματικός Αμφιτρύωνας έσμιξε κι αυτός μαζί της. Έτσι η Αλκμήνη γέννησε δίδυμα, από τον Δία τον μεγαλύτερο ήρωα όλων των εποχών, τον ημίθεο Ηρακλή, κι από τον Αμφιτρύωνα τον Ιφικλή.
Ο Όμηρος αναφέρει στην “Οδύσσεια” το ταξίδι του ήρωα στον Κάτω Κόσμο, όπου συνάντησε πολλά μυθικά πρόσωπα. Έτσι ο Οδυσσέας διηγείται:
« Είδα του Αμφιτρύωνα τη γυναίκα Αλκμήνη,
που γέννησε τον άτρομο τον Ηρακλή, λιοντάρι,
αφού στο πλάι βρέθηκε του Δία του μεγάλου• » ( Ομήρου “Οδύσσεια”, ραψ. Λ’, 266-268)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου