[[ δαμ-ων ]]
Αθηνά
H Αθηνά, η πιο αγαπημένη θεά των Αρχαίων Ελλήνων, ήταν η θεά που συμβόλιζε τη σοφία. Οι Έλληνες, ο πρώτος λαός που κατέκτησε τη λογική σκέψη και διατύπωσε καθολικούς νόμους για τη λειτουργία του σύμπαντος, λάτρεψαν μια θεά που προσωποποιούσε την εξυπνάδα και τη φρόνηση. Άλλωστε, ακόμη και ο τρόπος γέννησης της θεάς ήταν τέτοιος που μαρτυρούσε τις ιδιότητές της. Η γαλανομάτα κόρη, η γλαυκώπις Αθηνά, ξεπήδησε από το κεφάλι του παντοδύναμου και πάνσοφου Δία. Γι’ αυτό ο Βοιωτός ποιητής Ησίοδος γράφει:
« Ο ίδιος γέννησε απ’ το κεφάλι του την αστραπόματη Αθηνά,
δεινή να ξεσηκώνει το θόρυβο της μάχης, στρατοδηγήτρια, αδάμαστη,
δέσποινα, που της αρέσουν οι κραυγές, οι πόλεμοι και οι μάχες. »
Το όνομα “Ἀθηνᾶ” είναι ο συν. τύπος του Ἀθηνάα ή Ἀθηναία ή Ἀθαναία (λεξικό Ιωαν. Σταματάκου). Ο Σωκράτης δίνει την ερμηνεία του ονόματός της: « Πάντως φαίνεται ότι οι αρχαίοι πίστευαν για την Αθηνά ό,τι και οι σύγχρονοι ειδικευμένοι στον Όμηρο. Οι πιο πολλοί από τούτους, δηλαδή, προσπαθώντας να ερμηνεύσουν τον ποιητή, λένε ότι αυτός που έδωσε το όνομα κάτι παρόμοιο σκέφτηκε για κείνη, και ακόμα περισσότερο λέγοντάς τη νόηση θεού, αφού λέει πως αυτή είναι “αθεονόα”, χρησιμοποιώντας με τον τρόπο των ξένων το άλφα στη θέση του ήτα και αφαιρώντας το γιώτα και το σίγμα. Ίσως όμως να σκέφτηκε έτσι, αλλά να την ονόμασε “Θεονόη”, επειδή αυτή περισσότερο από τους άλλους εννοεί τα θεία ζητήματα. Εξάλλου δεν απέχει καθόλου από το να θέλει να την επονομάζει “Ηθηνόην”. Διαμορφώνοντας πάντως ή ο ίδιος ή εκ των υστέρων άλλοι για να το βελτιώσουν, κατά την κρίση τους, την ονόμασαν “Αθηνά”. » (Πλάτωνας, “Κρατύλος”, 407a-c)
Έχουμε και μια ακόμη ερμηνεία: «Οιονεί αθρηνά τις ούσα, παρά το τον νουν αθρείν. Ή παρά το θώ το θηλάζω, ο μέλλων θήσω• οίον, «γυναίκα τε θήσατο μαζόν».Γέγονε όνομα ρηματικόν θήνη η θηλάζουσα• και μετά του στερητικού α, Αθήνη• αμήτωρ γαρ η θεός παραδίδοται. Εκ γαρ της κεφαλής του Διός φασίν αυτήν γεννηθήναι. Αθήνη Αθηναία, ως δίκη δικαία. Και ώσπερ Ναυσικάα κατά κράσιν των δύο ΑΑ εις α μακρόν γίνεται Ναυσικά, ούτως και από του Αθηναία αποβολή του ι γίνεται Αθηνάα• και κράσει των δύο ΑΑ εις α μακρόν Ἀθηνᾶ και περισπάται.» (Μέγα ετυμολογικόν)
