«Επειδή εν Θήβες υπήρχε ισχυρά τουρκική φρουρά, απεφασίσθη να κηρυχθεί η Επανάστασις εκτός των Θηβών, εις εν χωρίον. Η τιμή αυτή έλαχεν εις τα Βάγια, εις την πατρίδα του γενναίου οπλαρχηγού Μήτρου Μπινιάρη. Εκεί συνεκεντρώθησαν πολλοί επαναστάται από όλα τα χωριά υπό την αρχηγίαν των μεμυημένων εις την Εταιρείαν και των ζωηροτέρων και αξιωτέρων χωρικών.
Οι βαγαίοι οπλαρχηγοί Μήτρος Μπινιάρης, Ιωάννης Πρωτόπαπας και Αθανάσιος Τζουνάρας μετά χαράς δέχονται τους επαναστάτας. Εκεί καταφτάνει ο παπάς της Παλαιοπαναγιάς, ο Παπαζαφίρης με αρκετούς ομόφρονάς του. Οι καπεταναίοι Μάμαλης και Κουτσούρης με πολλά παλληκάρια από το Ερημόκαστρο και το Κασκαβέλι, ο Γεώργιος Μαυροματαίος με πολλούς συμπατριώτες του από το Μαυρομάτι, οι καπετάνιοι Ιωάννης και Βασίλειος Κόλλιας με πολλά παλληκάρια από την Θίσβη, ο Φροσυνός, ο Γκολεμάτης και ο ανδρειώτερος των Θισβίων, ο Δρίτσουλας, ο μετέπειτα αγωνισθείς γενναιώτατα με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο εις Γραβιά και ο Γ. Παιτινάρης με συγχωριανούς του από τα Παραπούγγια. Την νύκτα του Σαββάτου προς την Κυριακήν των Βαΐων (3 Απριλίου 1821) κατέφθασαν εις Βάγια, τόπον συγκεντρώσεως, όλοι οι επαναστάται, όπου θα ελάμβανον αποφάσεις διά την κήρυξιν της Επαναστάσεως και δράσιν.
Οι Τούρκοι των Θηβών, αντιληφθέντες τας κινήσεις αυτάς των Γκραικών, πληροφορηθέντες και την κήρυξιν της επαναστάσεως εις την Πελοπόννησον και την επικράτησιν του Αθανασίου Διάκου στην Λειβαδιά εφοβήθησαν και απεφάσισαν προς εκφοβισμόν των ραγιάδων να φονεύσουν τον Τουρναβίτην, αλλ’ ούτος ειδοποιηθείς υπό φίλου του Τούρκου κατέφυγεν στα Βάγια, όπου έγινε δεκτός με ενθουσιασμόν από τους εκεί συγκεντρωμένους επαναστάτας.
Εν τω μεταξύ έφθαναν τα χαρμόσυνα μηνύματα από την Λεβάδειαν από στόματος εις στόμα και από απεσταλμένους της Δημογεροντίας των Θηβών και των επαναστατών των Βαγίων, ότι ο οπλαρχηγός και αρματωλός Αθανάσιος Διάκος είχε καταλάβει το φρούριον της Λεβάδειας και ότι με τα όπλα των παραδοθέντων Τούρκων της Λεβαδείας είχον οπλισθεί οι επαναστάτες Λεβαδείς.
Όταν επιβεβαιώθησαν αι πληροφορίαι ότι η σημαία του Αθανασίου Διάκου με την επιγραφήν «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ή ΘΑΝΑΤΟΣ» εκυμάτιζεν εις το φρούριον και εις το Διοικητήριον της Λεβαδείας εκεντρίσθη τόσον η φιλοτιμία των εν Βαγίοις συνηγμένων επαναστατών ώστε οι ανυπόμονοι εξ αυτών εζήτουν άμεσον δράσιν.» , (Π. Ι.Χατζής).
.........
